Đánh giá hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách xã hội đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại Việt Nam

Tham dự Hội thảo có bà Trương Thị Mai - Trưởng Ban Dân vận Trung ương và đại diện các Bộ, ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội và các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế, đặc biệt là người được thụ hưởng tín dụng chính sách xã hội.

Toàn cảnh hội thảo khoa học “Đánh giá hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại Việt Nam”

Vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi ở Việt Nam chiếm ¾ diện tích tự nhiên của cả nước, trong 54 dân tộc thì có 53 dân tộc thiểu số với 14,6 triệu người, chiếm hơn 14% dân số cả nước. Đồng bào DTTS chủ yếu sinh sống tại khu vực miền núi, biên giới, xen cư với nhau. Đồng bào sinh sống thành cộng đồng tập trung chủ yếu ở 5.266 xã, 548 huyện, 51 tỉnh, thành phố, là các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, giao thông đi lại không thuận lợi, cơ sở hạ tầng còn hạn chế, chưa thể đáp ứng tốt cho cuộc sống cũng như phát triển kinh tế gia đình, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn ở mức cao. Vì vậy, trong những năm qua, công tác dân tộc, chính sách dân tộc là vấn đề cơ bản, lâu dài, là nhiệm vụ chính trị trọng tâm và thường xuyên của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và cả hệ thống chính trị. Ngày 12/3/2003, Ban Chấp hành Trung ương khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW về công tác dân tộc. Cùng với các Chương trình mục tiêu Quốc gia, NHCSXH đã được Chính phủ giao thực hiện các chương trình tín dụng chính sách xã hội đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, trong đó có đồng bào DTTS.

Ông Đỗ Văn Chiến - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phát biểu tại hội thảo

Các chương trình tín dụng chính sách xã hội từ NHCSXH được triển khai kịp thời, có hiệu quả

Trong những năm qua, các chương trình tín dụng chính sách xã hội từ NHCSXH được triển khai kịp thời, có hiệu quả, giúp đồng bào DTTS sinh sống tại vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn nhanh chóng tiếp cận được nguồn vốn tín dụng chính sách để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, chăn nuôi, tạo việc làm, ổn định đời sống, vươn lên thoát nghèo, góp phần giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định an ninh chính trị tại các địa phương. Vốn tín dụng chính sách đã được đầu tư đến 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước; trong đó, tập trung ưu tiên cho vay các xã vùng đồng bào DTTS, vùng đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới.

Đến ngày 31/8/2019, NHCSXH đang quản lý các chương trình tín dụng chính sách xã hội theo chỉ định của Chính phủ và một số dự án cho vay, tổng dư nợ đạt 199.823 tỷ đồng, với 8,2 triệu món vay của gần 6,6 triệu khách hàng đang còn dư nợ. Có trên 1,4 triệu khách hàng là hộ đồng bào DTTS đang thụ hưởng hầu hết các chương trình tín dụng tại NHCSXH, với doanh số cho vay là 135.964 tỷ đồng, doanh số thu nợ là 86.061 tỷ đồng và tổng dư nợ đạt 49.617 tỷ đồng, chiếm 24,8%/tổng dư nợ của NHCSXH, dư nợ bình quân một hộ DTTS đạt 34 triệu đồng/bình quân chung là 30,4 triệu đồng.

Riêng, các chương trình cho vay dành riêng cho đồng bào DTTS theo các Quyết định của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ: Doanh số cho vay đạt 3.830 tỷ đồng; doanh số thu nợ 1.411 tỷ đồng; tổng dư nợ đạt 2.342 tỷ đồng, với 163.694 hộ đang dư nợ và trên 371 ngàn lượt hộ vay vốn.

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần giúp hộ DTTS phát triển sản xuất, nâng cao đời sống và thoát nghèo, trong đó: có trên 2 triệu hộ thoát nghèo, thu hút và tạo việc làm cho trên 162 nghìn lao động (trên 16 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài); giúp trên 211 nghìn HSSV có hoàn cảnh khó khăn là con em hộ DTTS được vay vốn học tập; xây dựng hơn 1,3 triệu công trình nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn; xây dựng hơn 215 nghìn căn nhà ở...

Vốn tín dụng chính sách xã hội đã làm thay đổi căn bản nhận thức của đồng bào DTTS từ mặc cảm, tự ti, nay mạnh dạn vay vốn và làm ăn có hiệu quả; giúp đồng bào dần nâng cao chất lượng cuộc sống; nâng cao trình độ quản lý sản xuất kinh doanh, cũng như trình độ quản lý vốn để dần vươn lên thoát nghèo, làm giàu trên chính quê hương mình, góp phần ngăn chặn tệ nạn cho vay nặng lãi ở vùng nông thôn, vùng DTTS...

Cụ thể, theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, tỉ lệ hộ nghèo cả nước giai đoạn 2007 - 2015 giảm từ 14,75% xuống còn 4,25%; giai đoạn 2016 - 2018 giảm từ 8,23% xuống còn 5,35%; đặc biệt là giảm nghèo trong khối đồng bào DTTS.

Đại diện các đối tượng hưởng thụ các chương trình tín dụng chính sách tham dự Hội thảo cũng chia sẻ những câu chuyện thực tế, những trải nghiệm khi được tiếp cận nguồn vốn chính sách và ý nghĩa sâu sắc.

Phát biểu tại Hội thảo, bà Trương Thị Mai - Trưởng Ban Dân vận Trung ương - nói: “Qua Báo cáo của NHCSXH và các tham luận tại Hội nghị, có thể khẳng định: Tín dụng chính sách xã hội đã tác động toàn diện đến mọi mặt của đời sống người dân, trong đó có đồng bào DTTS, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, vùng đặc biệt khó khăn; đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các DTTS ngày càng được cải thiện; hệ thống chính trị ngày càng được củng cố; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được nâng cao; góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự xã hội, an ninh quốc phòng trong cả nước”.

Tiếp tục tập trung ưu tiên nguồn vốn cho vay đối với hộ nghèo, hộ DTTS

Trong thời gian tới, để triển khai thực hiện hiệu quả hơn nữa các chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ đối với hộ nghèo, hộ đồng bào DTTS và các đối tượng chính sách khác, NHCSXH sẽ tiếp tục tập trung ưu tiên nguồn vốn cho vay đối với hộ nghèo, hộ DTTS; củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng chính sách trong toàn hệ thống, đặc biệt là các tỉnh khu vực Tây Nam Bộ, Tây Nguyên, Tây Bắc nơi có tỷ lệ hộ nghèo cao; phối hợp cùng các tổ chức chính trị - xã hội và chính quyền địa phương tổ chức thực hiện quyết liệt những giải pháp củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng đối với những đơn vị có nợ quá hạn cao trong các khu vực; thiết lập mô hình tổ chức, phương thức quản lý vốn tín dụng chính sách xã hội và cách thức tác nghiệp đặc thù, hiệu quả, phù hợp với hộ nghèo, hộ DTTS; tập trung ưu tiên các nguồn lực cho vùng DTTS về con người, cơ sở vật chất, chính sách riêng về công tác cán bộ, thi đua khen thưởng,... cho các phòng giao dịch cấp huyện nơi có nhiều đồng bào DTTS sinh sống tạo điều kiện cho đơn vị triển khai tốt tín dụng chính sách xã hội, đảm bảo nguồn vốn đến đúng các đối tượng thụ hưởng; Tiếp tục xây dựng thêm chính sách giảm nghèo cho đồng bào DTTS mang tính chất toàn diện hơn, bao phủ trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, các dân tộc và các địa bàn vùng DTTS và miền núi.

Ngoài ra, để tiếp tục thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội và Chiến lược phát triển NHCSXH, NHCSXH còn đưa ra một số đề xuất kiến nghị, cụ thể) Đề nghị Chính phủ tiếp tục ưu tiên tập trung nguồn vốn, cấp đủ nguồn vốn để giúp cho các địa phương nơi có nhiều đồng bào DTTS; Chính phủ xem xét xây dựng, ban hành chính sách tín dụng đầu tư theo Đề án giảm nghèo của từng vùng, từng địa phương, với mức cho vay, thời hạn cho vay tối đa phù hợp; đề nghị hình thành một nguồn vốn riêng và được cân đối bố trí từ Quốc hội để đảm bảo nguồn vốn cho vay đối với đồng bào DTTS được ưu tiên nhất, chủ động nhất; Cấp ủy, chính quyền các cấp tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội; quan tâm bố trí nguồn lực từ ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp khác để ưu tiên bổ sung nguồn vốn cho vay hộ nghèo, hộ DTTS trên địa bàn. Gắn kết hơn nữa trong việc đầu tư chương trình tín dụng chính sách xã hội với mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương.

Trịnh Ngọc Lan