Thay đổi công nghệ là chấp nhận tốn kém nhưng nếu cần thì phải làm

EPF 2019 do Vụ Thanh toán – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) phối hợp với Thời báo Kinh tế Việt Nam tổ chức.

Tham dự diễn đàn có Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh, Thứ Trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Toàn Thắng… cùng hàng trăm đại biểu đến từ các ngân hàng thương mại trong và ngoài nước, các công ty công nghệ, các bệnh viện, các chuyên gia trong nước và quốc tế về các lĩnh vực kinh tế, ngân hàng, công nghệ 4.0, công nghệ tài chính, thanh toán, sản xuất và phát hành thẻ… quốc tế và Việt Nam.

Tận dụng thời cơ của cách mạng 4.0 bằng hành động cụ thể

Ông Vũ Đức Đam - Phó Thủ tướng - phát biểu tại diễn đàn

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định: Bộ Chính trị đã có Nghị quyết về Cách mạng 4.0, Chính phủ cũng có nhiều Nghị quyết, Chiến lược, Chỉ thị, Quyết định của Thủ tướng làm sao tận dụng tốt thời cơ của Cách mạng 4.0, để Việt Nam không bị bỏ lỡ và phải bằng hành động cụ thể.

Việc đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt không còn đơn thuần như trước đây là nhằm tăng sự luân chuyển đồng vốn trong toàn xã hội, không để đồng tiền bị chết, không chỉ là vấn đề minh bạch chống rửa tiền tham nhũng mà nếu làm tốt thì sẽ thúc đẩy nền kinh tế Internet lên.

Nền kinh tế khu vực Đông Nam Á rất năng động, kinh tế Internet quy mô 100 tỷ USD, dự kiến 5 năm tới tăng gấp 3 lần. Vậy Việt Nam đang ở đâu? Phó Thủ tướng đặt câu hỏi.

Nhân bàn về công nghệ CHIP, Phó Thủ tướng liên hệ lại câu chuyện công nghệ GSM, thẻ từ, thẻ chip ở lĩnh vực viễn thông cách đây hàng vài chục năm và đưa ra nhận định việc lựa chọn sử dụng  công nghệ nào không đơn giản nhưng quan trong là cần tỉnh táo tính toán kỹ vì việc tiến thẳng lên một bước sẽ rất quan trọng giúp chúng ta không bị lỡ nhịp.

 “Thay đổi công nghệ là chấp nhận thay đổi hạ tầng và chấp nhận tốn kém trong đầu tư. Nhưng nếu cần thiết cho đất nước phát triển vượt lên thì sự tốn kém đấy về lâu dài sẽ được bù đắp lại về mặt kinh tế một cách xứng đáng. Đó cũng là cách để các ngân hàng, doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm xã hội của mình với đất nước”, Phó Thủ tướng nói.

Thanh toán điện tử dùng Chip hay dùng QR code, ví điện tử, … suy cho cùng để người dân thuận tiện trong thanh toán. Đẩy mạnh thanh toán điện tử, tận dụng thời cơ kinh tế số là thúc đẩy và phải làm sao mọi người dân thấy lợi tham gia vào.

“Giờ nhiều nông dân người nghèo vẫn nghĩ rằng có tài khoản là cái gì đó không dành cho mình thì đây là nhiệm vụ của chúng ta, không chỉ các tổ chức ngân hàng, tổ chức tín dụng mà nhiệm vụ của cả truyền thông”, Phó Thủ tướng nói đồng thời yêu cầu “phải đẩy mạnh công nghệ, tiến tới tất cả các thông tin được tích hợp, từ nhân thân, bảo hiểm, y tế, ngân hàng phải được liên thông và kết nối”.

Những năm trước, Chính phủ đã có chỉ đạo rõ tiền thuế, bảo hiểm, điện lực viễn thông phải thanh toán không dùng tiền mặt. Chính phủ đầu năm nay cũng quyết định bắt buộc 2 ngành liên quan đến người dân nhiều nhất là giáo dục, y tế phải triển khai thanh toán không dùng tiền mặt.

Chuyển đổi thẻ chip giúp thanh toán thẻ trở nên an toàn, tin cậy hơn đối với người tiêu dùng Việt Nam

Ông Nguyễn Kim Anh - Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh - phát biểu tại diễn đàn

Phát biểu tại diễn đàn Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh cho biết chuyển đổi thẻ thanh toán nội địa từ thẻ từ sang thẻ chip là một trong những nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2016-2020. Triển khai nhiệm vụ này, ngày 5/10/2018, Thống đốc NHNN đã ban hành Bộ tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa. Bộ tiêu chuẩn này quy định chi tiết các yêu cầu kỹ thuật thẻ thanh toán nội địa tại Việt Nam; tương thích với chuẩn EMV của quốc tế; giúp ngăn ngừa hữu hiệu rủi ro gian lận, giả mạo thẻ trong môi trường vật lý qua kênh ATM/ POS­­­­. Đặc biệt chuẩn thẻ chíp của Việt Nam với công nghệ thẻ giao diện kép (Dual-Interface) gồm tiếp xúc và phi tiếp xúc là công nghệ thẻ chíp hiện đại nhất, hiện nay sánh ngang với những nước tiên tiến đã triển khai trước đó như Anh, Úc, Singapore hay Malaysia.

 “Bên cạnh đó, ứng dụng thẻ Chíp giúp các ngân hàng phát hành thẻ nội địa Việt Nam có tiềm năng mở rộng hệ sinh thái thanh toán sang các ngành dịch vụ khác như y tế, giáo dục, giao thông, bảo hiểm…, đem lại lợi ích thiết thực và trải nghiệm giao dịch vượt trội cho người dân sử dụng dịch vụ” Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Ngân hàng Nhà nước cũng ban hành Thông tư 41 quy định lộ trình chuyển đổi chuyển sang thẻ chip, lộ trình chuyển đổi với thiết bị chấp nhận thẻ tại điểm bán hàng đang hoạt động tại Việt Nam như đối với tổ chức thanh toán thẻ đến 31/12/2020, và tổ chức phát hành thẻ nội địa đang lưu hành 31/12/2021.

Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh cho biết thêm, hiện tại, thẻ ngân hàng đã và đang trở thành phương tiện thanh toán được người dân Việt Nam sử dụng phổ biến, được các ngân hàng thương mại chú trọng phát triển, tăng cường tính năng, tiện ích sử dụng và đạt tốc độ tăng trưởng cao (trong 9 tháng đầu năm 2019, giá trị giao dịch qua POS tăng 36,5% so với cùng kỳ năm 2018).

Tính đến cuối tháng 9/2019, số lượng thẻ lưu hành trên cả nước đạt trên 96,4 triệu thẻ, với 56 tổ chức phát hành với rất nhiều thương hiệu thẻ khác nhau, trong đó thẻ ghi nợ nội địa vẫn chiếm tỷ lệ áp đảo trên 90% tổng lượng thẻ lưu hành; Cơ sở hạ tầng phục vụ thanh toán thẻ được các ngân hàng thương mại chú trọng đầu tư, mở rộng, với trên 18.900 ATM và trên 275.600 thiết bị chấp nhận thẻ (POS) được lắp đặt. Hạ tầng và dịch vụ thẻ phát triển mạnh mẽ làm gia tăng đáng kể số lượng khách hàng, số lượng tài khoản ngân hàng và làm cơ sở để thúc đẩy các dịch vụ, phương tiện thanh toán điện tử mới, hiện đại, ứng dụng công nghệ cao đi kèm như: Ví điện tử, MobileBanking, InternetBanking,…; đáp ứng được nhu cầu thanh toán ngày càng cao của khách hàng, góp phần thúc đẩy thương mại điện tử phát triển và phù hợp với xu thế thanh toán trong khu vực và trên thế giới.

Phó Thống đốc cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc chuyển đổi sang thẻ chip theo công nghệ chip tiếp xúc và không tiếp xúc còn nhiều khó khăn thách thức, do đó Diễn đàn là dịp các ngân hàng tổ chức liên quan trao đổi chia sẻ cùng thảo luận các vấn đề xung quanh chủ đề này.

10 giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong ngành y tế

Ông Trần Quý Tưởng - Cục Trưởng Cục Công nghệ Thông tin, Bộ Y tế - phát biểu tại diễn đàn

Đại diện cho lĩnh vực y tế phát biểu tại diễn đàn ông Trần Quý Tưởng, Cục Trưởng Cục Công nghệ Thông tin, Bộ Y tế cho biết đã có 15 ngân hàng liên kết hỗ trợ thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bằng QR code tại bệnh viện và giúp người bệnh thanh toán chi phí khám chữa bệnh trực tiếp trên nền tảng thiết bị di động thông minh dễ dàng hơn, thậm chí có thể nhờ người thân thanh toán chi phí khám, chữa bệnh từ xa. Số bệnh nhân thanh toán chi phí khám, chữa bệnh không dùng tiền mặt chiếm 35% trên tổng số giao dịch thanh toán của bệnh viện.

"Có thể khẳng định, kết quả ứng dụng công nghệ thông tin trong y tế thời gian qua tạo bước đột phá quan trọng để chuyển đổi số hóa y tế, đặc biệt là số hóa bệnh viện, hướng tới bệnh viện thông minh; đồng thời đây cũng là nền tảng quan trọng để triển khai thanh toán điện tử đổi với các dịch vụ hành chính công, viện phí và học phí", ông Tưởng nói.

Tuy nhiên, ông cũng cho biết, việc thanh toán chi phí khám, chữa bệnh tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh ở nước ta hầu hết là thu tiền mặt. Một số bệnh viện cũng đã áp dụng triển khai thanh toán điện tử không dùng tiền mặt nhưng chưa đạt được hiệu quả cao do chưa có tính đồng bộ, giải pháp thanh toán còn ít, chưa đáp ứng được yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt của người dân.

10 nhiệm vụ, giải pháp được Bộ Y tế xác định thời gian tới để đẩy mạnh thanh toán chi phí khám, chữa bệnh không dùng tiền mặt gồm: Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đơn vị và vai trò của người đứng đầu đơn vị trong chỉ đạo quyết liệt triển khai thanh toán điện tử không dùng tiền mặt; Thứ hai, các đơn vị trong toàn ngành phải có kế hoạch hành động, xác định các công việc cần triển khai, thời gian dự kiến, nguồn lực, xem xét các yếu tố tác động (tích cực, tiêu cực) đến hoạt động của bệnh viện để có kế hoạch và phương án chuẩn bị; Xây dựng và hoàn thiện phần mềm hệ thống thông tin bệnh viện để có thể kết nối thanh toán viện phí với phần mềm của các ngân hàng, các tổ chức trung gian thanh toán theo quy định; Thứ ba, Bộ Y tế sẽ nghiên cứu, xem xét ban hành quy định chuẩn thông tin thanh toán điện tử trong Y tế; xây dựng chuẩn kết nối giữa ngân hàng và hệ thống thông tin bệnh viện (HIS); xây dựng chuẩn kết nối thanh toán giữa thẻ Napas với HIS; xây dựng và ban hành chuẩn thanh toán QR y tế; Thứ tư, các bệnh viện, trường cơ sở đào tạo y dược phải chủ động triển khai nhiều hình thức thanh toán điện tử không dùng tiền mặt trong thanh toán viện phí, học phí. Các cơ sở y tế phải phối hợp với ngân hàng triển khai giải pháp thanh toán không dùng tiền mặt thuận tiện, dễ dàng và phù hợp với điều kiện, lối sống của người dân…. Thứ năm, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phải xây dựng quy trình nghiệp vụ khám bệnh, chữa bệnh áp dụng giải pháp thanh toán điện tử không dùng tiền mặt và phổ biến cho các khoa phòng, bộ phận liên quan trong đơn vị. Bệnh viện cần phải bố trí, sắp xếp bộ phận tiếp đón và hướng dẫn và hỗ trợ người dân thực hiện các bước thanh toán chi phí khám, chữa bệnh không dùng tiền mặt một cách thuận tiện, dễ dàng; Thứ sáu, bệnh viện và các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh phải đẩy mạnh công tác truyền thông về thanh toán toán chi phí khám, chữa bệnh không dùng tiền mặt tới bệnh nhân và người nhà bệnh nhân trên các phương tiện truyền thông tại bệnh viện; Thứ bảy, việc triển khai thực hiện thanh toán viên phí, học phí không dùng tiền mặt theo Nghị quyết của Chính phủ là một nhiệm vụ chính trị của các đơn vị trong ngành y tế; Thứ tám, Bộ Y tế tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại, các đơn vị trung gian thanh toán để đẩy mạnh triển khai thanh toán dịch vụ y tế không dùng tiền mặt, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho các cơ sở y tế để thực hiện nhiệm vụ này; Thứ chín, Bộ Y tế sẽ biểu dương, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân triển khai tích cực, có hiệu quả việc thanh toán viện phí, học phí không dùng tiền mặt; Thứ mười, kêu gọi người dân sự ủng hộ thanh toán điện tử không dùng tiền mặt. Đây là bước tiến bộ, hiện đại và người dân chắc chắn được thụ hưởng dịch vụ tốt nhất.

Chuyển động tích cực từ các ngân hàng

Thảo luận của các đại biểu tại diễn đàn

Tham gia thảo luận tại diễn đàn bàn về giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, đa phần các ý kiến từ phía ngân hàng đều cho thấy việc chuyển đổi công nghệ đòi hỏi đầu tư lớn nhưng bản thân các ngân hàng đều nhận thấy cần thiết và quyết tâm thực hiện.

Theo đại diện NAPAS, các ngân hàng đã có chuyển động mạnh mẽ. Đầu năm mới chỉ có 7 ngân hàng tham gia cùng NAPAS tại lễ ra mắt thẻ Chip, nhưng đến giờ đã có hơn 20 ngân hàng sẵn sàng. Đến quý I/2020 không chỉ dừng lại ở 20 ngân hàng, 6 tổ chức cung cấp thẻ chip nữa mà sẽ lên tới 26 ngân hàng, 10 công ty.

Các ngân hàng còn hướng tới làm sao để thẻ chip có thể tích hợp, đồng bộ thanh toán được nhiều chi phí như giáo dục, y tế, bảo hiểm chứ không chỉ đơn thuần từ giữ tài khoản ATM. 

Cần sự chung tay của cả hệ sinh thái. Ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước khẳng định, ngân hàng không thể phát triển nếu chúng ta không có hệ sinh thái. Ông Dũng ví von, hệ sinh thái như cái bắt tay, ngân hàng chìa bàn tay thì bên kia cũng phải chìa bàn tay ra thì mới khớp được với nhau ví như, các nhà mạng cũng phải sửa hệ thống thông tin của mình, chứ đơn thuần riêng ngân hàng thì không làm được.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện NAPAS cho rằng thúc đẩy thanh toán không tiền mặt phải diễn ra từ hai phía, ngân hàng phát hành thẻ và nơi cửa hàng bán lẻ, phương tiện thanh toán công cộng, nơi chấp nhận thẻ thì hệ sinh thái mới hoàn chỉnh.

"Napas cùng các ngân hàng một mặt chuyển đổi thẻ từ sang chip, mặt khác, cùng các ngân hàng đi đến các điểm thanh toán để chấp nhận thẻ chip. Điển hình là lễ ký hôm nay đã có xăng dầu, bệnh viện. Toàn dân Việt Nam ai cũng mua xăng dầu, 99% dùng tiền mặt, ôtô thì dùng 1 triệu, xe máy thì 50.000 - 80.000 đồng. Trong hạn mức đó thẻ contactless không tiếp xúc rất hữu ích, vào bơm xăng chỉ cần chạm cái rồi đi ngay. Đó là những thứ NAPAS đang cùng ngân hàng đi tìm thị trường lớn như Petrolimex để phổ biến người dân sử dụng thẻ chứ không chỉ đơn thuần là rút tiền", đại diện NAPAS nói.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng LienvietPostbank kiến nghị để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt rất cần có sự quyết liệt từ phía cơ quan Nhà nước. Ví dụ, hệ sinh thái chúng ta đã xây dựng thì các cửa hàng phải thay đổi, nếu không thì không cấp giấy phép kinh doanh.

Cũng trong khuôn khổ diễn đàn đã có các lễ ký kết bản ghi nhớ hợp tác thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Ký biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Y tế

Ký biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Bệnh viện Đại học Y - Ngân hàng VietinBank - NAPAS - Ngân hàng Vietcombank - Bệnh viện K

Ký biên bản ghi nhớ hợp tác giữa NAPAS và Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex)

Thanh Bích - Phan Mai