Chủ tịch VCCI: Phê chuẩn và thực thi EVFTA - động lực mới để thực hiện tái khởi động, phục hồi nền kinh tế

Thông xe đường cao tốc với EU

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình đã bày tỏ sự nhất trí với Tờ trình của Chủ tịch nước về việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam – EU. 
 

Chủ tịch VCCI: Phê chuẩn và thực thi EVFTA - động lực mới để thực hiện tái khởi động, phục hồi nền kinh tế

“Hơn cả Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), đây là Hiệp định Thương mại tự do có chuẩn mực cao nhất, hướng tới một không gian thị trường tiềm năng lớn nhất, có tính tương hỗ, bổ sung cao nhất với nền kinh tế Việt Nam. Vì vậy, Hiệp định có ý nghĩa quan trọng với đất nước ta, xét trên nhiều góc độ: mở rộng thị trường, thúc đẩy đầu tư, cải cách thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc phê chuẩn và thực hiện các hiệp định này càng có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh chúng ta đã đẩy lùi Covid và đang cần có thêm nhiều động lực mới để thực hiện tái khởi động, phục hồi nền kinh tế”, TS. Vũ Tiến Lộc nói.

Theo Chủ tịch VCCI, tăng cường quan hệ với EU, sẽ có điều kiện tiếp cận một thị trường rộng lớn với gần 450 triệu dân của những nước giầu có hàng đầu thế giới, giúp đẩy mạnh được xuất khẩu; Có điều kiện khai thông một dòng chảy vốn đầu tư FDI với chất lượng cao hơn từ EU vào Việt Nam; Có điều kiện cải thiện vị trí của Việt Nam trong các chuỗi cung ứng toàn cầu với công nghệ cao hơn, thân thiện với môi trường và phát triển bền vững hơn; Có thêm động lực cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng, tạo ra nhiều việc làm đàng hoàng hơn cho người dân – đó chính là đích đến cuối cùng của mọi chiến lược phát triển.

Có thể nói, giống như một con đường cao tốc, hội nhập với Liên minh châu Âu, EVFTA sẽ giúp chúng ta có cơ hội để hiện thực hóa những kỳ vọng bứt phá của thời kỳ phục hồi kinh tế sau đại dịch. 

“Tại kỳ họp này, Quốc hội bấm nút phê chuẩn hiệp định, cũng là bấm nút thông xe cho con đường cao tốc quan trọng này. Tuy nhiên, thông xe mới chỉ là mở lối đi, còn rất nhiều việc chúng ta phải làm để đoàn xe DN và cả nền kinh tế có thể vận hành trơn tru, hiệu quả trên tuyến đường này…”- Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Làm “đường gom”, “lối mở”…

Theo người đứng đầu cộng đồng DN, để DN và nền kinh tế có thể lên đường cao tốc hội nhập, cần phải làm ngay những “đường gom”, “lối mở” để vào cao tốc. Đó chính là những Luật, những Nghị định, Thông tư nội luật hóa các cam kết, hoặc hướng dẫn cách thức tổ chức thực hiện các cam kết đó.

Hoan nghênh Chính phủ đã có kế hoạch xây dựng, sửa đổi một số lượng không nhỏ các văn bản quy phạm pháp luật cả ở tầm văn bản Luật, Nghị định, Thông tư, song Chủ tịch VCCI bày tỏ lo ngại khi liên hệ với việc thực thi CPTPP.

“Nhiều văn bản đã ban hành chậm, sự phối hợp giữa các bộ, ngành cũng chưa thật hài hoà. CPTPP đã có hiệu lực từ một năm rưỡi qua, nhưng cho tới giờ phút này, có văn bản hướng dẫn thực thi vẫn còn lỡ hẹn. Làm sao để tình trạng này không tái diễn với hành trình thực thi cao tốc EVFTA?”- ông trăn trở và cho rằng, nếu chỉ xét từ góc độ chuyên môn, bản thân ông thấy rất nhiều các quy định có thể ban hành ngay sau khi EVFTA được Quốc hội phê chuẩn để bảo đảm thực thi ngay. Ví như các văn bản hướng dẫn ở cấp Chính phủ và các bộ, ngành liên quan tới thuế quan, thủ tục cấp và tiếp nhận C/O ưu đãi, mở cửa thị trường dịch vụ, điều chỉnh các hàng rào phi thuế, các chế định tạo thuận lợi thương mại …

“Chúng ta cũng cần đẩy nhanh quá trình sửa đổi, điều chỉnh các văn bản luật để bảo đảm thực thi theo quy trình một luật sửa nhiều luật, chứ không nhất thiết phải chờ sửa đổi từng bộ luật. Tôi thấy phần lớn các luật bảo đảm thực thi EVFTA chỉ được đưa ra Quốc hội thảo luận vào năm 2021, tôi đề nghị tính xem liệu có thể bắt đầu sớm hơn từ cuối năm nay để có thể đẩy nhanh quá trình thực thi Hiệp định.!’- Chủ tịch VCCI đề nghị. 

Để cao tốc có nhiều xe, theo Chủ tịch VCCI, không những cần “đường gom”, “lối mở” mà phải nâng cấp cả những con đường thể chế khác - con đường “liên tỉnh”, “liên thành”, “nội đô”, “nội thị”, “đường xã”, “đường làng”... để tăng tốc cho các DN và nền kinh tế. 

“Con đường thể chế là con đường chính sách và thủ tục cho các hoạt động kinh tế, kinh doanh. Văn bản pháp luật, chính sách nội địa để thực thi EVFTA không nên và không thể chỉ bó gọn trong các quy định để nội luật hóa những lời hứa trong cam kết, theo yêu cầu của Hiệp định. Mà còn phải là những quy định, chính sách mở rộng theo yêu cầu nội tại của chính chúng ta, để hạn chế các tác động không mong muốn từ cam kết, hay để tạo sức bật, hỗ trợ các DN và nền kinh tế tận dụng tốt hơn các lợi ích từ Hiệp định….”- TS. Vũ Tiến Lộc lưu ý.

Theo Chủ tịch VCCI, hiện trong dự thảo kế hoạch thực thi EVFTA của Chính phủ trình, ông chỉ thấy các văn bản phải ban hành theo cam kết, chưa thấy văn bản nào ta chủ động dự kiến để tạo không gian và động lực cho chính chúng ta. 

Ví dụ, chính sách nào để bù đắp nguồn thu thiếu hụt từ thuế nhập khẩu giảm theo cam kết, văn bản nào thúc đẩy tận dụng các ngoại lệ được phép trong hiệp định theo hướng có lợi cho DN và nền kinh tế …

Thậm chí, với các cam kết áp dụng trực tiếp, ví dụ các cam kết mở cửa thị trường dịch vụ, thì mặc dù về lý là ta không cần văn bản nào để nội luật hóa, nhưng trên thực tế chắc chắn vẫn phải có các văn bản hướng dẫn chi tiết đến từng ngành. Bởi các cam kết này quá phức tạp, liên quan cùng lúc tới nhiều mối quan hệ ngang, dọc, chung, riêng khác nhau, không dễ để các cơ quan Nhà nước ở địa phương thực thi thống nhất, càng không dễ để DN có thể hiểu để làm theo.

Phải có chỉ dẫn, đơn vị duy tu bảo dưỡng, trạm nghỉ, điểm dừng….

Khi có “đường gom”, “lối mở” để vận hành đường cao tốc, theo Chủ tịch VCCI, cần bảo đảm có được các biển báo, chỉ dẫn đầy đủ, rõ ràng cũng như tăng cường năng lực các đơn vị duy tu, bảo dưỡng, bảo trì; Đặc biệt phải có những trạm nghỉ, điểm dừng, nơi cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho người và xe qua lại. 

Với EVFTA, DN cần các hướng dẫn tỉ mỉ, rành mạch, các tài liệu để có thể tra cứu rõ ràng khi cần thiết. “Họ cần những địa chỉ có thẩm quyền, có thể giải đáp, hướng dẫn khi có những cách làm và cách hiểu khác nhau. Với các Hiệp định FTA đã có trước đây, chúng ta chưa thực sự làm tốt việc này…” -TS. Vũ Tiến Lộc thẳng thắn.

Chủ tịch VCCI cũng cho rằng cần phải làm quyết liệt công tác tổ chức bộ máy, đào tạo tập huấn cho các cán bộ, cơ quan liên quan ở cả trung ương và địa phương, hướng dẫn thực hiện và thường xuyên rà soát, kiểm tra trên thực tế. Mục tiêu là để bảo đảm cán bộ thừa hành phải biết và hiểu đúng việc cần làm; ngăn chặn được các biểu hiện xin-cho, nhũng nhiễu “hành” DN, tạo ra “ổ gà, ổ voi thủ tục” trong quá trình thực thi Hiệp định “cao tốc” quan trọng này.

“Trên thực tế, chúng ta vẫn đang làm điều này, ở quy mô rộng, bền bỉ từ nhiều năm nay, với quyết tâm cao từ Chính phủ thông qua chuỗi Nghị quyết 19, 02, 35; từ các bộ, ngành thể hiện ở các đợt cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh; từ các địa phương qua các nỗ lực cải thiện năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Những kết quả đạt được là to lớn, rất đáng được ghi nhận. Nhưng thủ tục hành chính vẫn phiền hà, môi trường kinh doanh vẫn còn cần nhiều bước đi quyết liệt nữa mới có thể được coi là thực sự thuận lợi, đặc biệt là để vươn tới các chuẩn mực hàng đầu trong ASEAN và quốc tế. Để thực hiện EVFTA, những nỗ lực cải cách này phải được tăng tốc, nếu chúng ta muốn thành công…”- TS. Vũ Tiến Lộc đề nghị.

Đặc biệt, với đường cao tốc hiện đại như EVFTA, theo Chủ tịch VCCI, cần phải nhanh chóng thiết kế các chính sách, chương trình, các biện pháp hỗ trợ cần thiết, và không trái cam kết, để DN nội có đủ sức cạnh tranh và hợp tác với đối thủ mạnh từ EU, để những nhóm yếu thế không bị bỏ lại phía sau, bị gạt ra lề đường cao tốc. “Đây chính là những “trạm tiếp sức” rất cần thiết cho các DN, người lao động Việt Nam...”- TS. Vũ Tiến Lộc nói.

Ngoài ra, cũng cần phải có dự kiến xa hơn về những chiến lược lớn về tái cơ cấu kinh tế, về chuyển dịch lao động và dân cư… để ứng phó với những thay đổi không mong muốn từ EVFTA nói riêng cũng như từ quá trình hội nhập FTA và kinh tế quốc tế nói chung…

Thanh Thanh