Số lượng hộ gia đình bị giảm thu nhập đã thu hẹp lại

Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện khảo sát đánh giá tác động của COVID-19 đến các hộ gia đình tại Việt Nam, đặc biệt các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Khảo sát này tập trung vào các khía cạnh: thu nhập hộ gia đình, tình trạng việc làm và tiếp cận trợ giúp từ Chính phủ.

Để theo dõi các tác động về mặt kinh tế và xã hội đối với hộ gia đình trong đại dịch, WB đã thiết kế và thực hiện khảo sát tần suất cao qua điện thoại đối với hộ gia đình Việt Nam về tác động của COVID-19. Số liệu giám sát sẽ thể hiện rõ hơn điều kiện sống của các hộ gia đình trong giai đoạn có nhiều biến động này, đồng thời tập trung vào tác động của đại dịch đối với nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất tại Việt Nam.

Báo cáo này trình bày tổng quan kết quả vòng khảo sát thứ 2 trong tổng số năm vòng khảo sát. Quá trình khảo sát thực địa vòng 2 được thực hiện từ ngày 27/7 đến ngày 12/8/2020. Trong 6 tháng đầu năm 2020, số ca nhiễm COVID-19 ở Việt Nam đã được kiểm soát tốt và Việt Nam gần như không còn xuất hiện các ca nhiễm trong cộng đồng.

Tuy nhiên, sau 99 ngày không phát hiện ca nhiễm COVID-19 mới, Đà Nẵng đã cách ly xã hội lần 2 khi phát hiện ca dương tính vào ngày 25/7/2020. Nếu như khảo sát vòng 1 của chuỗi khảo sát vào tháng 6 – 7/2020 được tiến hành sau lần cách ly xã hội đầu tiên, khảo sát vòng 2 được thực hiện ngay sau khi làn sóng COVID-19 lần 2 xuất hiện.

Thời điểm điều tra thực địa được xem xét dựa trên các diễn biến mới của dịch.

Trong khi các tác động về sức khỏe của đại dịch đã được kiểm soát hiệu quả, tác động tiêu cực về kinh tế ảnh hưởng lớn đến người lao động và các hộ gia đình. Gần một phần ba số hộ gia đình cho biết thu nhập của họ bị giảm trong tháng 7-8 so với tháng trước đó. Tại 6 vùng khảo sát ở Việt Nam, mức giảm thu nhập dao động từ 29% ở vùng trung du và miền núi phía Bắc đến 38% ở vùng Bắc Bộ và Duyên hải miền Trung.

Tỷ lệ giảm thu nhập cũng tương đối đồng đều giữa các nhóm dân số thành thị và nông thôn cũng như các nhóm có mức giảm lớn nhất và nhỏ nhất. Trong khi tốc độ giảm thu nhập tương đối đồng đều giữa các nhóm dân số, mức thu nhập hộ gia đình tại một số địa phương có sự thay đổi lớn. Tại TP. Đà Nẵng, khoảng 67% hộ gia đình có mức thu nhập hộ gia đình giảm so với tháng trước đó.

Kết quả khảo sát cho thấy một số những điểm chính như sau:

Kinh tế có dấu hiệu phục hồi khi số lượng hộ gia đình bị giảm thu nhập đã giảm. Trong vòng 1, gần 70% hộ gia đình cho biết thu nhập hộ gia đình giảm từ tháng 2 đến tháng 5/tháng 6. Trong vòng 2, chưa đến một phần ba số hộ gia đình cho biết thu thập của họ giảm so với tháng liền kề trước đó. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ gia đình bị giảm thu nhập cao gấp đôi ở TP. Đà Nẵng.

Giảm thu nhập có xu hướng tập trung vào cùng nhóm đối tượng. Các hộ gia đình bị giảm thu nhập trong vòng 2 nhiều khả năng cũng đã bị giảm thu nhập trong vòng 1. Điều này cho thấy một số nhóm dân số nhất định gặp khó khăn trong thời gian dài hơn và sẽ cần được hỗ trợ trọng tâm hơn.

Nguồn giảm thu nhập với phần lớn hộ gia đình là giảm thu thập từ tiền lương và tiền công, lớn gấp đôi so với số hộ bị giảm thu thập do mất việc làm.

Mặc dù mức thu nhập đang dần ổn định hơn với rất nhiều hộ gia đình, trên một nửa số hộ vẫn có mức thu nhập giảm trong tháng trước so với cùng kỳ năm ngoái.

Tỷ lệ doanh nghiệp gia đình phải dừng hoạt động đã tăng lên, mặc dù phần lớn doanh nghiệp vẫn tiếp tục hoạt động. Trong vòng 1, 95% doanh nghiệp gia đình vẫn hoạt động, trong khi con số này ở vòng 2 là 90%.

Tỷ lệ số người tiếp nhận bảo trợ xã hội từ các chương trình cứu trợ COVID-19 vẫn còn thấp. Trong số những người nộp đơn đề nghị hỗ trợ, hộ nghèo, dân số nông thôn và cộng đồng dân tộc thiểu số ít có khả năng nhận được phúc lợi từ các chương trình mới này.

Sau khi cả nước giãn cách xã hội lần 2, người dân vẫn khá thận trọng trong các hoạt động xã hội. Số lượng khách hàng đến các điểm kinh doanh bán lẻ và giải trí tăng chậm hơn sau làn sóng lây nhiễm thứ 2, cho thấy hoạt động kinh tế sẽ tiếp tục đà phát triển chậm.

Hoàng Duy