Thu thuế đối với cổ tức bằng chứng khoán: Chỉ thay đổi chủ thể khai, nộp thuế
Chính sách mới - Ngày đăng : 08:42, 09/12/2020
Phải nộp thuế khi bán cổ phiếu thưởng
Theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, có hiệu lực từ ngày 5/12/2020, khi nhà đầu tư bán chứng khoán được chia thưởng, được trả cổ tức sẽ bị khấu trừ ngay 5% thuế thu nhập cá nhân. Thông thường, cổ tức bằng tiền mặt sẽ bị khấu trừ luôn tại nguồn (tức doanh nghiệp chi trả).
Nghị định 126 nêu rõ: "Đối với cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán thì tổ chức có trách nhiệm khai thuế thay và nộp thuế thay cho cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn khi cá nhân chuyển nhượng chứng khoán cùng loại".
Đối với chứng khoán thông qua hệ thống giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán, thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán (CTCK), ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký, công ty quản lý quỹ nơi cá nhân ủy thác danh mục đầu tư.
Đối với chứng khoán không thông qua hệ thống giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán, thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay sẽ thực hiện theo quy định: "Chứng khoán của công ty đại chúng đã đăng ký chứng khoán tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký".
Chứng khoán của công ty cổ phần chưa là công ty đại chúng nhưng tổ chức phát hành chứng khoán ủy quyền cho CTCK quản lý danh sách cổ đông, thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là CTCK nhận ủy quyền.
Chứng khoán không thuộc trường hợp quy định nêu tại đoạn này thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là tổ chức phát hành chứng khoán.
Chỉ thay đổi chủ thể khai, nộp thuế
Về Nghị định 126, Vụ trưởng Vụ chính sách thuế, Tổng cục Thuế, ông Lưu Đức Huy cho biết, có nhiều điểm mới được đánh giá là tạo bước đột phá trong quản lý thuế. Trong đó, về khai thuế GTGT đối với doanh thu của hoạt động hợp tác kinh doanh giữa tổ chức và cá nhân, tại Điểm c Khoản 5 Điều 7 NĐ 126 quy định: “Tổ chức hợp tác kinh doanh với cá nhân thì cá nhân không trực tiếp khai thuế. Tổ chức có trách nhiệm khai thuế GTGT đối với toàn bộ doanh thu của hoạt động hợp tác kinh doanh theo quy định của pháp luật về thuế và quản lý thuế của tổ chức mà không phân biệt hình thức phân chia kết quả hợp tác kinh doanh, đồng thời khai thay và nộp thay thuế TNCN cho cá nhân hợp tác kinh doanh. Trường hợp tổ chức hợp tác kinh doanh với cá nhân là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo quy định tại Khoản 5 Điều 51 Luật Quản lý thuế, mà cá nhân có ngành nghề đang hoạt động cùng với ngành nghề hợp tác kinh doanh với tổ chức, thì tổ chức và cá nhân tự thực hiện khai thuế tương ứng với kết quả thực tế hợp tác kinh doanh theo quy định”.
Bên cạnh đó, về khai thuế, nộp thuế thay cho cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, ông Lưu Đức Huy cho biết, tại Điểm d Khoản 5 Điều 7 NĐ 126 quy định: “Tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay cho cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán; cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán; cá nhân được ghi nhận phần vốn tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn; cá nhân góp vốn bằng bất động sản, phần vốn góp, chứng khoán. Thời điểm khai thuế thay và nộp thuế thay được thực hiện khi cá nhân phát sinh chuyển nhượng chứng khoán cùng loại, chuyển nhượng vốn, rút vốn. Cụ thể, đối với cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán; cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán, thì tổ chức có trách nhiệm khai thuế thay và nộp thuế thay cho cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn khi cá nhân chuyển nhượng chứng khoán cùng loại…”.
Như vậy, theo quy định tại Nghị định 126, thay vì cá nhân tự khai nộp thuế thu nhập cá nhân, thì tổ chức có trách nhiệm khai thay, nộp thuế thay cho cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán; cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán, cá nhân được ghi nhận phần vốn tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn.
Cổ tức bằng cổ phiếu, thực chất không có thu nhập
Để thực hiện Nghị định 126, các công ty chứng khoán đã có thông báo tới các nhà đầu tư về các quy định mới này. Theo thông báo của SSI, nhà đầu tư nhận cổ tức bằng chứng khoán có ngày đăng ký cuối cùng hưởng quyền từ ngày 5/12/2020 sẽ bắt đầu chịu thuế với thuế suất 5%.
Trường hợp giá bán lớn hơn mệnh giá, giá tính thuế là mệnh giá. Nếu giá bán nhỏ hơn mệnh giá, giá tính thuế là giá bán. Khi nhà đầu tư bán cổ phiếu và tài khoản có nhiều cổ phiếu hơn số lượng cổ phiếu thưởng, thì ưu tiên tính thuế trước đối với cổ phiếu thưởng.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng việc điều chỉnh lại hệ thống quản lý của các công ty chứng khoán cần có thêm nhiều thời gian, vì các quy trình hiện nay phần lớn đều được tự động hóa, rất khó để thiết kế hệ thống mới trong ngắn hạn.
Gần đây nhất, ngày 8/12, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) có văn bản đề xuất chưa đánh thuế trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng. Theo VAFI, thực chất, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc trả cổ phiếu thưởng (từ các quỹ của doanh nghiệp) cho cổ đông không làm thay đổi vốn chủ sở hữu, không làm giảm lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, không làm thay đổi tỷ lệ sở hữu cổ phần của từng cổ đông, tất cả cổ đông công ty không nhận tiền mặt nào như hình thức chia cổ tức bằng tiền mặt. Đây chỉ là một bút toán hạch toán một phần vốn chủ sở hữu thành vốn điều lệ.
Về mặt pháp luật, tại thời điểm chia tách qui định phải giảm giá trị thị trường cổ phiếu theo tỷ lệ chia tách và về nguyên tắc thì giá trị cổ phiếu của cổ đông không thay đổi.
VAFI cho rằng, trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng không thể coi là thu nhập từ đầu tư vốn, vì những nghiệp vụ này doanh nghiệp không mất một đồng trả cho nhà đầu tư. Trong khi đó, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu giúp doanh nghiệp giữ lại lợi nhuận để đầu tư mở rộng sản xuất, qua đó có thể gia tăng lợi nhuận, các loại thuế nộp cho nhà nước cũng gia tăng.