Những chiến lược mới trong chống dịch và phát triển kinh tế

Tin tức - Ngày đăng : 11:44, 27/05/2021

(thitruongtaichinhtiente.vn) - Đó là tên goi của tọa đàm được tổ chức vào chiều ngày 26/5/2021 tại Hà Nội. Tọa đàm cho Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức. Dự Tọa đàm có ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam; ông Lưu Bình Nhưỡng – Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội; ông Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; ông Lê Thanh Vân, đại biểu Quốc hội khóa XIII, XIV.

Đất nước trong bối cảnh thuận lợi và khó khăn đan xen

Các khách mời tham dự tọa đàm

Cuộc chuyển giao thế hệ lãnh đạo diễn ra sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII được kỳ vọng sẽ tiếp tục đưa đất nước phát triển, nâng cao vị thế, uy tín trên trường quốc tế, hiện thực hóa khát vọng "Việt Nam hùng cường" vào giữa thế kỷ 21 là ý kiến chung của các khách mời tọa đàm

Nói về những thuận lợi, ông Vũ Tiến Lộc cho biết, nhiệm kỳ vừa qua là một nhiệm kỳ rất thành công về phát triển kinh tế-xã hội. Đà cải cách được đẩy mạnh, hội nhập đỉnh cao của đất nước được rộng mở. Riêng về mặt kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp đang có những bước phát triển hết sức mạnh mẽ chưa bao giờ có về số lượng cũng như chất lượng doanh nghiệp.

Dịch COVID-19 năm 2020 cũng cho thấy sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, quyết tâm của toàn dân. Một lần nữa, khả năng chống chịu của nền kinh tế đã toả sáng và chúng ta trở thành một trong những điển hình thành công của phòng chống COVID-19, điển hình thành công tăng trưởng trong khó khăn. Chúng ta trở thành điểm đến an toàn, tin cậy, sự lựa chọn hàng đầu của các nhà đầu tư kinh doanh nước ngoài. Những lĩnh vực khác như quốc phòng, an ninh, văn hoá, xã hội đều có những bước phát triển hết sức mạnh mẽ, đồng bộ với những cải cách, tiến bộ trong lĩnh vực kinh tế.

 “Tôi thêm một ý thế này, chúng ta thừa kế được điều quan trọng nhất là sự ổn định, đó là một thế mạnh rất lớn của mô hình thể chế chính trị của chúng ta, của đất nước ta. Không một đất nước nào có thể phát triển kinh tế vững mạnh, hùng cường được nếu không có sự ổn định”, ông Nguyễn Sỹ Dũng bổ sung.

Khách mời Lê Thanh Vân phân tích, nói đến tình hình đất nước khi có cuộc chuyển giao quyền lực cuối nhiệm kỳ, chúng ta phải nhìn thành tựu của cả quá trình đổi mới hơn 30 năm. Đó là sự kế thừa liên tiếp một chặng đường dài dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự nỗ lực cố gắng của toàn hệ thống chính trị, nhất là vai trò của nhân dân. Tích lũy được cho đến ngày nay là cả một quá trình đổi mới liên tục thường xuyên, gắn với thành tựu của nhiệm kỳ vừa rồi, mới thấy được bước chuyển mình của đất nước không phải chỉ một nhiệm kỳ mà là sự kế thừa của nhiều nhiệm kỳ, được khởi động từ năm 1986, khi Đảng ta dựng cờ Đổi mới.

Bên cạnh những thuận lợi, các đại biểu cũng chỉ rõ những khó khăn đặt ra trước mắt và cho cả nhiệm kỳ.  Ông Lưu Bình Nhưỡng cho rằng: “Chúng ta không chỉ kế thừa thuận lợi mà cả những khó khăn. Cũng phải nói rằng chúng ta kế thừa cả những khát vọng, kỳ vọng nhưng vẫn còn những vấn đề băn khoăn, còn sức ép. Sức ép của đại dịch và sức ép phía trước là mục tiêu rất lớn mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra, phía sau là sức ép của sự thành công và đổi mới của Quốc hội khóa XIV cũng như của bộ máy Nhà nước. Đó sẽ là sức ép lớn với nhiệm kỳ Chính phủ mới kiện toàn cũng như của Quốc hội. Vì vậy, chúng ta phải có sức mạnh hoàn hảo hơn, quyết liệt hơn để vươn lên đạt được những mục tiêu mà Đại hội XIII đã đề ra.

Còn theo khách mời Nguyễn Sỹ Dũng khống chế dịch COVID-19 thì chúng ta đi đầu nhưng tạo ra miễn dịch cộng đồng, chúng ta có vẻ đi sau.

Chúng ta đã thắng những trận đầu rất oanh liệt nhưng thắng những trận đó không quan trọng bằng thắng cả "cuộc chiến" và chỉ có thể thắng "cuộc chiến" này nếu chúng ta có được một chương trình tiêm chủng đạt hiệu quả càng nhanh càng tốt. Đây là điều kiện tiên quyết để bảo vệ sức khỏe, đời sống của nhân dân, tạo khuôn khổ, tạo môi trường phát triển kinh tế. Cái đó rất quan trọng và phải là ưu tiên số 1 của Chính phủ vào thời điểm này.

Một thách thức nữa cũng quan trọng là: Chúng ta có cơ hội từ việc chuyển chuỗi cung ứng, chiến tranh thương mại, chúng ta được hưởng lợi nhiều vì được chứng minh là một đất nước an toàn nhất trong dịch COVID-19. Người ta dịch chuyển sang nước ta vì nhiều lý do. Một trong những nguyên nhân là đất nước an toàn về trật tự xã hội, ổn định chính trị… Nhưng chúng ta sẽ mất danh tiếng đó nếu trong năm nay chúng ta không có sự phát triển vượt bậc về tiêm chủng.

Những vấn đề cấp thiết và thách thức đặt ra

Theo ông Vũ Tiến Lộc chúng ta đã rất thành công trong việc thực hiện mục tiêu kép trong năm 2020. Nhưng giờ bối cảnh sẽ khó khăn hơn. Dư địa của chính sách tài khoá tiền tệ của chúng ta bị thu hẹp lại sau một thời gian chúng ta tích luỹ nhưng nguồn lực đã phải dùng cho chống chịu, ứng phó với COVID-19.

Quan điểm thực hiện một cách chủ động, tích cực, ưu tiên phòng chống dịch bệnh nhưng vẫn phải phát triển kinh tế, lo sinh kế của người dân là vô cùng quan trọng. Đây là một thách thức rất lớn, đòi hỏi phải có sự vào cuộc, sự đồng tâm của toàn bộ hệ thống chính trị, phải hết sức linh hoạt trong điều hành phát triển kinh tế, trong ứng phó với dịch bệnh, đối với các doanh nghiệp phải có hệ thống quản trị có khả năng chống chịu tốt hơn.

Khách mới Lưu Bình Nhưỡng phân tích người dân và cử tri cả nước hiện đang đặt ra những yêu cầu rất lớn cho Chính phủ và cho các bộ, ngành địa phương, nhất là bây giờ đang đặt niềm tin vào Chính phủ ở khía cạnh thứ nhất là làm thế nào để đảm bảo nhịp điệu tăng trưởng. Nếu các địa phương đứt gãy chuỗi cung ứng cũng như đình trệ trong sản xuất kinh doanh thì sẽ dẫn đến toàn bộ hệ thống của chúng ta bị ảnh hưởng rất lớn, có nghĩa là những chỉ tiêu kinh tế khó đạt được.

Vấn đề thứ hai là trong bình diện toàn xã hội, làm thế nào để đảm bảo cho người dân cùng đồng lòng, đồng tâm phòng dịch, không lơ là, không chủ quan và đảm bảo đời sống giữa các địa phương có dịch với phần còn lại? Làm thế nào để người dân bớt lo lắng, tin tưởng vào Chính phủ và bộ máy của chúng ta, vào khả năng điều hành?

Vấn đề thứ ba, chúng ta lại đặt ra vấn đề chống dịch phải song song với sản xuất kinh doanh. Vậy giải pháp nào để đảm bảo chúng ta thực hiện một lúc nhiều việc? Đòi hỏi phải có một cơ chế, phải có một biện pháp, giải pháp cụ thể, hữu hiệu và sự quyết tâm. Các địa phương, các bộ ngành sẽ làm như thế nào?

Và một ý tôi vừa nói là làm thế nào chúng ta đặt mình, đặt Việt Nam trong mối tương quan với khu vực và toàn thế giới, chứ chúng ta không thể sống một mình được, Việt Nam không thể tách ra khỏi phần còn lại của thế giới. Đây là vấn đề tôi cho là không đơn giản.

Dự báo nào cho tăng trưởng?

Theo ông Lê Thanh Vân phải xem xét khả năng kiểm soát dịch bệnh của chúng ta. Kết quả đạt được trong phòng chống dịch năm 2020 là rất đáng ghi nhận. Thủ tướng Phạm Minh Chính đang đi theo cách chủ động, chủ công và cả chủ lực nữa.

Về bối cảnh COVID-19, nếu chúng ta kiểm soát được COVID-19, mục tiêu tăng trưởng 6,7% tất nhiên là xa nhưng không có nghĩa là chúng ta không với tới. Hiện nay có vẻ các nước bên ngoài đã kiểm soát được như Nga (kỷ niệm Ngày chiến thắng hầu như không thấy đeo khẩu trang), Pháp, Mỹ nới lỏng rồi nhưng ở Việt Nam lại là câu chuyện khác.

Tình huống chống COVID-19 thay đổi bởi 3 yếu tố: Một là biến chủng của COVID-19 khác với trước, hai là độc lực khác trước, ba là tâm thế, kinh nghiệm chúng ta tích lũy nên phương thức phải khác. Trước đây chúng ta bao vây, truy vết, xử lý khi chưa có bài học phòng chống COVID, thế giới chưa có vaccine, lúc đó là phù hợp. Còn bây giờ, bối cảnh là biến chủng lan nhanh, độc lực mạnh hơn, chúng ta không thể duy trì mãi bao vây, cô lập như thế nữa nên tinh thần của Thủ tướng là chủ động tấn công, nhưng không phải lúc nào cũng là tấn công mà phải hài hòa giữa phòng thủ và tấn công. Phải thay đổi phương thức, từ chỗ bao vây, truy vết, xử lý sang lấy miễn dịch cộng đồng để đối phó với lây lan cộng đồng.

Ông Lê Thanh Vân đề xuất 5 giải pháp liên hoàn. Thứ nhất là thay đổi biện pháp cách ly, lấy cách ly cá nhân tại chỗ làm trọng. Hai là tiêm vaccine cho tối thiểu 60-70% dân số để tạo ra kháng nguyên trong mỗi cơ thể con người, sinh ra kháng thể để chống lại COVID. Ba là duy trì liên tục 5K. Bốn là tăng cường tính kỷ luật của mỗi công dân cùng với cộng đồng, cùng với cả nước; tình trạng vô kỷ luật, không chấp hành nghiêm pháp luật có thể phá vỡ thế trận. Cuối cùng là kết hợp y học dân tộc và y học hiện đại. Chống đại dịch COVID-19 chúng ta làm tốt mới bàn đến thúc đẩy tăng trưởng bởi 5 yếu tố vừa nêu.

Vấn đề nữa là sự đồng hành của Quốc hội và Chính phủ. Chúng ta thấy Chính phủ mới kiện toàn do Thủ tướng Phạm Minh Chính đứng đầu đã đưa ra mấy thông điệp rất quan trọng. Thứ nhất là phương thức hoạt động của Chính phủ đã thay đổi, chuyển từ Chính phủ dựa trên nền tảng trách nhiệm tập thể sang Chính phủ dựa trên nền tảng không chỉ trách nhiệm tập thể mà cá thể hóa trách nhiệm cá nhân. Thứ hai là lựa chọn các đột phá thể chế, bằng việc rà soát lại thể chế, chính sách. Thứ ba là lựa chọn trật tự ưu tiên để tạo ra các đột phá về công trình trọng điểm.

Chuẩn bị vào nhiệm kỳ mới, cả phía Quốc hội và Chính phủ cần rà soát lại 5 nhóm giải pháp, vấn đề. Thứ nhất, rà soát các vấn đề đang trở ngại trong cải cách bộ máy, phân công nhiệm vụ chức năng giữa các tổ chức nhà nước ở Trung ương và địa phương, làm sao đột phá được khâu bộ máy, liên thông, xuyên suốt, hệ thống cấu trúc phải chặt chẽ, chứ không phải phát động chỗ này, chỗ kia tắc nghẽn, trên bảo dưới không nghe, trên nóng dưới lạnh. Phải rà soát lại thể chế về tổ chức, chỉnh đốn lại, khi động ở trên thì dưới phải chuyển động.

Thứ hai là rà soát lại các quy định về đầu tư công. Đâu là điểm nghẽn trong các đạo luật, các nghị định, các văn bản hướng dẫn để gỡ bỏ giúp cho các cấp, ngành, địa phương, doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, giải phóng mặt bằng cho nhanh, chuyển biến mạnh mẽ trong thực hiện đầu tư công trung hạn.

Thứ ba là rà soát lại các điểm nghẽn trong chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ để khơi thông các dòng vốn, huy động tối đa nguồn lực cho xây dựng và phát triển đất nước.

Thứ tư là rà soát lại các quy định về trách nhiệm của người đứng đầu, nhất là trong việc trọng dụng hiền tài, bảo vệ người dám nghĩ dám làm. Đột phá về nhân sự chính là đột phá vào chủ thể của tất cả các hoạt động sáng tạo và làm chủ nền kinh tế.

Thứ năm là phải rà soát lại các công trình xếp theo thứ tự ưu tiên. Cái này Thủ tướng đang làm rất quyết liệt, chúng ta có thể thu hẹp phạm vi các công trình trọng điểm nhưng tập trung về nguồn lực, làm theo lộ trình và trong nhiệm kỳ này, quyết tâm làm được hàng nghìn km cao tốc, kết nối, tạo ra xung lực mới làm nền tảng cho đổi mới căn bản về hạ tầng. Như thế mới là quyết tâm của Chính phủ và Quốc hội.

Tinh thần, thông điệp, cách thức điều hành mới của Chính phủ

Ông Vũ Tiến Lộc bày tỏ tin tưởng xu hướng chuyển dịch các chuỗi cung ứng mà Việt Nam là một trong những tâm điểm trong chuỗi cung ứng đó sẽ vẫn là cơ hội lớn. Tin tưởng rằng với những nỗ lực của Chính phủ, của cả hệ thống chính trị trong việc thực hiện chiến lược phòng chống dịch bệnh và phát triển kinh tế song hành, với tinh thần của Thủ tướng, của Chính phủ là phải kết hợp hài hòa giữa phòng ngự và tấn công, tăng cường sự chủ động, áp dụng những hình thức rất linh hoạt để phát triển kinh tế trong thời kỳ bình thường mới và cũng phải sống chung với dịch, đấy chính là những định hướng, cách thức chúng ta sớm vượt qua được đại dịch và lấy lại được sức hấp dẫn về đầu tư nước ngoài cũng như đà tăng trưởng.

Chúng ta cũng nhấn mạnh đến tinh thần của Chính phủ mới kiện toàn, những thông điệp, cách thức điều hành của Chính phủ, từ đó có niềm tin về một phương thức hoạt động của Chính phủ theo hướng tập trung vào Chính phủ hành động, hiệu lực, hiệu quả.

Với những thông điệp mới, cách thức điều hành mới của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, chúng ta đang hướng tới một Chính phủ hành động để đảm bảo có thể điều hành, chỉ đạo phát triển kinh tế trong bối cảnh mới. Chính phủ đang tập trung rất nhiều về cải cách thể chế và coi đó là nhiệm vụ trung tâm. Nghị quyết đầu tiên của Chính phủ sau kiện toàn cũng nhấn mạnh đến cải cách thể chế, trong đó tập trung vào 2 điều quan trọng nhất: Rà soát, xóa bỏ những chồng chéo pháp luật và tăng cường kỷ luật thực thi. Rồi phân công, phân cấp, cá biệt hóa trách nhiệm cá nhân được khẳng định rất rõ, tăng cường sự phối hợp nhưng vẫn phải cá thể hóa trách nhiệm cá nhân. Chính phủ không làm thay cho các bộ, ngành, địa phương.

Một chủ trương quan trọng khác cũng có trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và được Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh là phải có cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì sự phát triển của đất nước. Có thể coi đó là khiên bảo vệ những người dũng cảm trong cải cách, trong việc chịu trách nhiệm, chấp nhận những rủi ro trong quá trình điều hành và phát triển kinh tế-xã hội.

Chính phủ đề cao tính thực tiễn. Vừa rồi Thủ tướng có yêu cầu các tổ chức, ngay cả những tổ chức nghiên cứu, tham mưu, không phải chỉ mời các nhà khoa học tham dự mà phải mời cả những người làm công tác thực tiễn để mang hơi thở cuộc sống vào những quyết sách của Chính phủ, của Quốc hội. Tinh thần, như Thủ tướng nhấn mạnh, trong việc đối diện với những yêu cầu của người dân và doanh nghiệp, là các cơ quan của Chính phủ “không được nói không, không được nói khó, không được nói có mà không làm”.

Một Chính phủ hành động với tinh thần trách nhiệm được đề cao sẽ tạo ra những cơ hội cho phát triển đất nước. Cơ hội thu hút đầu tư trong và ngoài nước cho phát triển kinh tế-xã hội cũng sẽ được dẫn dắt từ những đường hướng, chủ trương, phong cách, hoạt động như thế của Chính phủ.

Tính đúng đắn và phù hợp trong việc thực hiện mục tiêu kép

Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Sỹ Dũng phân tích, thực chất phản ứng chính sách của Chính phủ trong thực hiện mục tiêu kép, trước hết là trong việc chống COVID bởi vì phòng chống COVID là nhiệm vụ hàng đầu để phát triển kinh tế, không chỉ là để ổn định đời sống nhân dân nữa đâu. Có những chuyển đổi về chiến lược phòng chống COVID rất đáng ghi nhận. Thủ tướng đã tập trung vào vaccine là ưu tiên số 1 và trở thành trọng tâm của toàn bộ cố gắng của Chính phủ.

“Chúng ta đang đi theo chiến lược gọi là phát hiện, tiêm phòng… Từ trước đến nay, rõ ràng là ưu tiên về tiêm chủng chưa được đặt lên hàng đầu. Còn bây giờ nó được đặt lên hàng đầu và tôi đánh giá cao quyết định của Thủ tướng là huy động các nguồn lực của xã hội để có được đủ vaccine. Bởi vì ngân sách của chúng ta hạn chế, ngoài hạn chế còn là thủ tục tiêu tiền ngân sách: Thủ tướng trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nên để hoàn thành thì cũng mất nhiều thời gian. Phản ứng nhanh và huy động cả nguồn lực cả xã hội là cách làm tôi cho là rất hợp lý”, ông Nguyễn Sỹ Dũng nói.

Chúng ta sẽ thấy huy động nguồn lực không chỉ nâng cao khả năng mua của đất nước ta, mà còn tạo nên sự gắn kết xã hội rất tốt, bởi đây không còn là việc của nhà nước nữa, đây là việc của toàn bộ xã hội và chia sẻ, đồng thời cũng nâng vị thế của các doanh nghiệp lên. Điều này rất quan trọng.

Tiếp theo là một chủ trương mà Thủ tướng thúc đẩy, đi theo một hướng mới, đó là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đứng ra thương lượng để mua vaccine. Việc này tôi cho là rất quan trọng ở ý nghĩa thế này: Nếu giao cho Bộ Y tế mua thì Bộ không phải là một thiết chế có thể thương lượng được bởi đây là cơ quan rất kỹ thuật về chăm sóc sức khoẻ. Phát triển năng lực thương lượng để mua bán thì quả thực các doanh nghiệp mới làm được, những hãng bán cho chúng ta cũng là những doanh nghiệp. Thành thử nếu được Thủ tướng giao trách nhiệm mua thì tôi nghĩ vẫn nên đặt các DN trong ngành y tế, ai có thể mua được rẻ hơn, ai có thể thương lượng được điều kiện tốt hơn thì xúc tiến.

Những nơi rủi ro lớn, trách nhiệm không thể thấy rõ được thì Nhà nước nên làm còn những nơi động lực thị trường mạnh thì nên khai thác động lực của thị trường.

Người nghèo, đội ngũ tiên phong đi phòng chống COVID, lực lượng công an, quân đội, thậm chí ưu tiên cho công nhân của các khu công nghiệp được tiêm chủng bởi vì đó là nền tảng kinh tế của chúng ta nhưng là những người không phải thu nhập quá cao. Nếu chúng ta phát huy cơ chế này thì nguồn lực sẽ đến rất nhanh.

Khách mời Lê Thanh Vân chia sẻ, tuyên ngôn về phương pháp của Thủ tướng mà tôi đánh giá rất cao là "chuyển trạng thái từ phòng ngự sang tấn công". Chúng ta ưu tiên "vũ khí" trong cuộc chiến này chính là vaccine, chúng ta nhập nhưng nguồn lực để nhập đủ vaccine tiêm cho nhân dân từ đâu? Ngân sách chỉ bảo đảm được khoảng 18.000 tỷ đồng, thì chúng ta huy động xã hội hóa. Rất nhiều DN đã góp sức chung tay với Chính phủ. Đó chính là quản lý sự thay đổi.

Tôi muốn nói rằng chúng ta phải thay đổi tư duy trong cách thức quản trị đất nước, từ chỗ thuần túy sửa quy trình thì bây giờ có thể phải đảo ngược quy trình. Nếu trước đây chúng ta thay đổi quản lý thì bây giờ chúng ta phải quản lý sự thay đổi để đón đầu và kiểm soát sự thay đổi.

Đại dịch COVID-19 khiến thế giới thay đổi toàn bộ từ quan hệ ngoại giao đến cách thức làm việc của các Chính phủ. Bây giờ các hội nghị thượng đỉnh đều qua trực tuyến, người dân cũng thay đổi cách thức buôn bán (bán hàng online). Đó chính là phản ứng của con người trước sự thay đổi của môi trường, chuyển từ trạng thái thay đổi quản lý sang quản lý sự thay đổi. Đó là trí tuệ và bản lĩnh.

Nếu như vừa rồi Thủ tướng không bản lĩnh thì không thể quyết dứt điểm việc mua vaccine được vì thời gian đối tác đưa ra cho chúng ta chỉ chưa đầy 24 giờ đồng hồ. Trước một quyết định như vậy, đòi hỏi bản lĩnh, trí tuê, và đây chính là cơ hội để Đảng, Nhà nước sàng lọc chất lượng cán bộ. Đồng hành với Chính phủ thì Quốc hội cũng phải thay đổi phương thức kiểm soát Chính phủ. Tôi muốn đề nghị khởi động lại quy định Nghị quyết 35 của Quốc hội khóa XIII là bỏ phiếu tín nhiệm cho các chức vụ do Quốc hội bầu và Đảng chịu trách nhiệm giám sát để sàng lọc nhân tài cho đất nước.

Những chính sách và chiến lược trọng tâm mới để vừa chống dịch, phát triển kinh tế

Theo ông Vũ Tiến Lộc, trong bối cảnh hiện nay, điều cộng đồng doanh nghiệp mong mỏi và kiến nghị chính là thực hiện thành công một Chính phủ hành động. Phải kiên quyết thực hiện được mục tiêu kép trong phòng chống dịch bệnh và phát triển kinh tế-xã hội. Đây là điều kiện tiên quyết cho sự ổn định về kinh tế, chính trị xã hội, tạo nền tảng cho khả năng chống chịu và sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh dịch bệnh cũng như trong tương lai.

Phương châm sống chung với dịch phải được thể hiện trong mọi thiết kế chính sách cũng như trong mô hình quản trị nhà nước, quản trị doanh nghiệp. Vừa rồi, Chính phủ có chủ trương về việc sản xuất cũng như tìm nguồn vaccine cho người dân. Đây là chủ trương rất đúng đắn và cần phải làm, tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động nghiên cứu, sản xuất cũng như tiếp cận vaccine để cung ứng cho nền kinh tế, trước hết là cho doanh nghiệp.

Các biện pháp cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính cần mạnh mẽ hơn trong thời gian tới. Chúng tôi cũng đồng ý với việc Chính phủ mở rộng phạm vi, kéo dài thời gian thực hiện các biện pháp trợ giúp các doanh nghiệp trong bối cảnh COVID-19, làm thế nào thực hiện được những giải pháp này.

Ông Lưu Bình Nhưỡng cho rằng Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và các địa phương đã xác định rằng chúng ta tiến hành song song hai nhiệm vụ, vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch. Đặt ra vấn đề mang tính chất chiến lược thì Nghị quyết Đại hội XIII đã đặt ra, đã có ngắn hạn, trung hạn, dài hạn. Chiến lược chúng ta có rồi, quan trọng nhất là xây dựng được chương trình, kế hoạch tác chiến.

Đồng tình với cách làm của Chính phủ, ông Nguyễn Sỹ Dũng phân tích cụ thể: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đang có những hướng đi rất đúng: Phải tạo miễn dịch cộng đồng, không thể khác được. Muốn có miễn dịch cộng đồng, phải có vaccine, nếu chưa sản xuất được thì phải mua, trong đó có xã hội hóa.

Một Chính phủ mạnh, một chính quyền mạnh sẽ giúp đất nước có những bước phát triển vượt bậc. Một đất nước thịnh vượng, phát triển đều không thể có được nếu không có một chính quyền mạnh, một hệ thống hành chính mạnh. Trong trường hợp như vậy, một Chính phủ mạnh phải được Quốc hội ủng hộ. Vai trò của Quốc hội trong Hiến pháp là quyết định thế này, thế kia nhưng quyết định là một quy trình.

Hoạch định chính sách, hoạch định các văn bản quy phạm pháp luật là bên Chính phủ, bên Quốc hội sẽ thẩm định và thông qua mới thành pháp luật, chính sách, chứ không phải Nghị quyết Quốc hội quyết tất cả. Vai trò hoạch định chính sách của Chính phủ rất quan trọng, nếu Chính phủ giải trình được thì Quốc hội phải thông qua nhanh chóng. Phản ứng chính sách (kể cả trong thời kỳ dịch như hiện nay) mà nâng lên, nâng xuống thì vỡ trận hoặc vô nghĩa.

Sự ủng hộ của Quốc hội cho Chính phủ là rất quan trọng nếu chúng ta muốn có một sự phát triển vượt bậc sắp tới. Khi Chính phủ giải trình được thì Quốc hội sẽ quyết định ngay, vấn đề là bảo đảm trách nhiệm giải trình, vì lợi ích công, vì lợi ích quốc gia, vì sự phát triển.

Đề cập đến việc tạo điều kiện cho phục hồi kinh tế bền vững tránh “chắp vá”, khách mời Lê Thanh Vân nhấn mạnh “Tôi muốn chú ý nội lực, tìm yếu tố nội sinh. Tôi thấy nguồn lực trong nước nhiều, đủ để chúng ta hoàn toàn có thể tự lực, tự cường được.

Số liệu của Tổng Bí thư đưa ra trong bài viết gần đây nhất về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội cho thấy tác động đến tăng trưởng kinh tế thì khu vực doanh nghiệp nhà nước chiếm chỉ có 27%, còn lại là các nguồn lực khác, trong đó 30% là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, kinh tế hộ cộng lại. Bây giờ nói đến chuyện thu hút đầu tư là phải tạo ra được các công thức, đó là thể chế, luật pháp.

Về đầu tư nước ngoài, như nhiều nhà kinh tế hoạch định chính sách hay nói hoa mỹ là “lót ổ cho đại bàng”. Tôi nghĩ không nhất thiết là “đại bàng ngoại”, mà “đại bàng nội” chúng ta cũng có nhưng phải có những yếu tố tiền đề. Đó là môi trường pháp lý như tôi vừa nói, đó là rà soát thể chế nhà nước, kinh tế, xã hội, giáo dục, văn hóa, công nghệ... Nói cách khác là luật lệ, luật chơi phải hấp hẫn thì các nhà đầu tư nước ngoài và trong nước mới sẵn sàng bỏ tiền ra đầu tư.

Ông Lê Thanh Vân lưu ý thứ nhất là bảo vệ chế độ hợp đồng với tư cách là Nhà nước, các hợp đồng giữa Nhà nước với tư nhân, giữa tư với tư, công với tư. Nhà nước với vai trò, công cụ là chủ thể của quản lý phải duy trì được tính công bằng khách quan để bảo vệ được điều khoản trong hợp đồng. Ví dụ như một doanh nghiệp đến tỉnh A, môi trường pháp lý lúc đó người ta đầu tư được nhưng sau khi đầu tư xong rồi lại thay đổi quy hoạch, luật chơi khác thì ai bảo vệ lợi ích cho họ, bù lại bằng hoàn lại vốn và lãi suất ngân hàng thì ai tin tưởng mà đầu tư nữa? Tôi muốn nói là chế độ hợp đồng trong các quan hệ kinh tế, Nhà nước phải bảo đảm được cho họ.

Thứ hai nữa là bảo đảm được tài sản, ví dụ công dân có niềm tin gửi vào ngân hàng với một lãi suất huy động phù hợp và lãi suất đó cộng với tiền gửi phải được bảo đảm bằng giá trị không đổi, thì người ta mới có niềm tin gửi vào ngân hàng hoặc thị trường chứng khoán hoặc thị trường bất động sản. Chúng ta đang cần 3 thị trường để huy động vốn: Thị trường tài chính, chứng khoán và bất động sản. Quan trọng là Nhà nước phải bảo vệ được giá trị tài sản của người dân, doanh nghiệp, bảo vệ được điều khoản cam kết hợp đồng thì mới có niềm tin đầu tư. Đấy là môi trường pháp lý.

Thứ ba là môi trường văn hóa, đặc biệt là văn hóa kinh doanh, làm sao chặn được văn hóa kinh doanh kiểu chộp giật, được một lần mất nhiều lần, điển hình rõ nhất là sự tín nhiệm trong các giao dịch, nhất là tình trạng lôi kéo, có cả lừa đảo thì làm sao người ta tin được. Đó là môi trường xã hội.

Thứ tư là hạ tầng và đặc biệt quy hoạch phải ổn định. Để hấp dẫn đầu tư nước ngoài, tôi đặc biệt lưu ý đến mô hình các khu công nghiệp. Có thể nói mô hình khu công nghiệp hiện nay đã lạc hậu so với trình độ phát triển của thế giới và khu vực. Việt Nam tham gia sâu vào các chuỗi giá trị, quy mô khu công nghiệp vài trăm ha, 1.000-1.500 ha đến nay là không thích ứng nữa. Mô hình khu công nghiệp hiện nay là một chuỗi cung ứng hoàn hảo. Trong khi các nước có khu công nghiệp quy mô 20.000-30.000 ha, chúng ta lại nhỏ lẻ vài ba trăm ha. Và yếu tố nữa là chất lượng nhân sự của bộ máy, hành xử chuyên nghiệp của bộ máy, của cán bộ công chức, viên chức.

Về thu hút đầu tư trong nước, đã đến lúc chúng ta hoàn toàn có thể hấp dẫn các nhà đầu tư trong nước. Trong nền kinh tế, chúng ta có các tập đoàn hùng mạnh, có tính dẫn dắt như Vingroup, Sungroup, T&T, FLC… Trong từng lĩnh vực chúng ta đã hình thành những đại bàng lớn nhưng làm sao phải bỏ tư tưởng “vọng ngoại”, chỉ có nước ngoài mới đầu tư. Vấn đề là phân công giữa hai khu vực công và tư như thế nào? Nhiều nghị quyết của Đảng xác định là những gì tư nhân không làm được thì Nhà nước mới làm. Đó chính là vai trò trụ cột của doanh nghiệp Nhà nước, đặt lợi ích công ích lên trên, còn lại tạo ra các giá trị về kinh tế thì phải trao cho xã hội và đặc biệt là lực lượng tư nhân – sứ mệnh của họ là làm giàu. Phải tạo ra một sân chơi thực sự bình đẳng từ huy động vốn cho đến quy hoạch, cho đến những ứng xử khác thì mới hấp dẫn đầu tư trong nước.

Chính phủ với Quốc hội phải chuẩn bị một gói chính sách ưu tiên, trao cho Chính phủ một công cụ pháp lý bằng một Nghị quyết. Ngoài Nghị quyết về kinh tế-xã hội của năm 2022 thì tới đây Quốc hội nên có một Nghị quyết về gói chính sách ưu tiên, trao cho Chính phủ được quyền như vướng mắc trong các đạo luật thì gỡ như thế nào, khơi thông bằng chính sách cụ thể, những chính sách chưa có luật lệ thì tạo ra cơ sở pháp lý… Đấy là cam kết của Chính phủ trước Quốc hội, là cơ sở để Quốc hội giám sát Chính phủ trong nhiệm kỳ. Từng công trình, từng mục tiêu được giám sát, báo cáo hằng năm trước Quốc hội và cả nhiệm kỳ đạt được mục tiêu gì, 2.000 km cao tốc, xóa đói giảm nghèo bao nhiêu… Tôi nghĩ làm như vậy thì mới có những bước đi cùng nhịp với lời nói, bước đến đâu nói đến đó, những tuyên bố về chính sách phải phù hợp với năng lực, với nội sinh của mình thì mới kiểm soát được mục tiêu.

Phan Mai (lược ghi)