Ngành Ngân hàng tích cực bảo vệ môi trường trong hoạt động cấp tín dụng

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu khai mạc tại buổi tọa đàm

Phát biểu khai mạc buổi tọa đàm, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững đã trở thành xu thế tất yếu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng tới. Việt Nam là một trong những quốc gia đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường và chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế, đời sống của người dân.

Vì vậy, thời gian qua, Việt Nam đã tích cực tham gia thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và phát triển bền vững như: cam kết thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên hợp quốc; ký Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu; đồng thời đã xây dựng Chiến lược, Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh.

Là kênh cung ứng tài chính quan trọng của nền kinh tế, ngành Ngân hàng luôn xác định vai trò, trách nhiệm trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư cho mục tiêu phát triển bền vững. Từ năm 2015, cùng với sự hỗ trợ kỹ thuật của tổ chức IFC, NHNN đã ban hành nhiều văn bản định hướng hoạt động ngân hàng vào lĩnh vực xanh, hạn chế dòng vốn vào những dự án có nguy cơ tác động xấu tới môi trường, thông qua việc Ban hành Chỉ thị 03/CT-NHNN ngày 24/3/2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; Ban hành Sổ tay hướng dẫn quản lý rủi ro môi trường và xã hội đối với 15 ngành kinh tế làm tài liệu tham khảo hữu ích cho các TCTD phục vụ công tác thẩm định và ra quyết định cấp tín dụng đối với khách hàng; Tham gia Mạng lưới ngân hàng bền vững để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm về các chính sách phát triển bền vững trong hoạt động ngân hàng.

“Qua tổng kết, đánh giá trong giai đoạn 2014-2020, đa số các TCTD đã nhận thức được nguy cơ rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động ngân hàng. Nhiều TCTD đã chủ động hợp tác, tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức tài chính quốc tế, trong đó có tổ chức IFC, để xây dựng quy chế nội bộ thực hiện quản lý rủi ro môi trường cho một số hoạt động cấp tín dụng đối với khách hàng, ban hành các chính sách về môi trường, về cấp tín dụng xanh của TCTD. Dư nợ tín dụng được đánh giá rủi ro môi trường của hệ thống TCTD tăng trưởng đều qua các năm, đến nay đã chiếm hơn 17% trên tổng dư nợ của nền kinh tế”, Phó Thống đốc cho biết.

Theo Phó Thống đốc, vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Bảo vệ môi trường. Đây là cơ sở pháp lý để NHNN ban hành Thông tư hướng dẫn các TCTD quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng. Thông tư của NHNN dự kiến sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/1/2022, cùng với thời điểm hiệu lực của Luật bảo vệ môi trường và có tính bắt buộc thực hiện đối với tất cả các TCTD.

“Việc ban hành Thông tư của NHNN và triển khai của các TCTD tiếp tục thể hiện thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm của ngành Ngân hàng đối với công tác bảo vệ môi trường, đồng thời sẽ giúp các TCTD nâng cao chất lượng tín dụng và khả năng chống chịu rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng”, Phó Thống đốc khẳng định.

Nội dung quy định tại Thông tư là lĩnh vực mới, liên quan nhiều đến các yếu tố kỹ thuật về môi trường và có tác động lớn đến hoạt động của các TCTD. Vì vậy, buổi tọa đàm tham vấn ý kiến ban hành Thông tư là cơ hội để NHNN, các TCTD cập nhật kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng và triển khai chính sách quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Phó Thống đốc chia sẻ, với vai trò là cơ quan ban hành chính sách, NHNN mong muốn nhận được ý kiến tham gia, góp ý của các Bộ, ngành, các TCTD và các chuyên gia trong và ngoài nước về lĩnh vực môi trường để hoàn thiện dự thảo Thông tư, tạo thuận lợi cho các TCTD trong quá trình triển khai, thực hiện; Đồng thời, Phó Thống đốc đề nghị tọa đàm sẽ tập trung làm sáng tỏ các điểm mấu chốt sau:

(i) Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Thông tư (áp dụng đối với tất cả các TCTD hay loại trừ các loại hình TCTD có quy mô nhỏ, đối tượng đánh giá rủi ro là các khoản cấp tín dụng đối với dự án hay bao gồm cả phương án SXKD, phạm vi áp dụng đối với tất cả các nghiệp vụ cấp tín dụng hay loại trừ 1 số nghiệp vụ cấp tín dụng ít phát sinh tài trợ đối với dự án, phương án SXKD);

(ii) Các quy định về nguyên tắc, quy trình, thông tin quản lý rủi ro môi trường của khoản cấp tín dụng;

(iii) Phân loại, quản lý, đánh giá, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro của khoản cấp tín dụng đối với dự án, phương án sản xuất kinh doanh có nguy cơ tác động xấu đến môi trường;

(iv) Thời hạn hiệu lực của Thông tư và việc ban hành, bổ sung quy định nội bộ về quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của TCTD;

(v) Công tác thống kê báo cáo nhằm minh bạch kết quả thực hiện của các TCTD.

Toàn cảnh buổi tọa đàm

Tại buổi tọa đàm, ông Kyle Kelhofer, Giám đốc IFC Khu vực Việt Nam, Lào, Campuchia nhận định, tài chính xanh và bền vững là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất để có đặt được mục tiêu của thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu cũng như các mục tiêu về phát triển bền vững. Trong đó, hệ thống ngân hàng sẽ là trọng tâm của quá trình phát triển bền vững và các hành động về biến đổi khí hậu. Ngành tài chính – ngân hàng sẽ cần nhìn nhận tài chính bền vững là một hoạt động kinh doanh tốt và hiệu quả, một mặt tài chính bền vững sẽ giúp giảm thiểu rủi ro một cách mạnh mẽ, để học cách tính toán đến các tác động của biến đổi khí hậu và cạn kiệt về tài nguyên đối với lợi nhuận dài hạn của danh mục đầu tư và cho vay của ngân hàng.

Ông Kyle Kelhofer cũng chia sẻ kinh nghiệm của IFC trong việc xây dựng các tiêu chuẩn về hoạt động để quản lý bền vững về môi trường và xã hội trong các khoản đầu tư của IFC vào các thị trường mới nổi. Những tiêu chuẩn này là một khuôn khổ quản lý rủi ro mạnh mẽ và được áp dụng rộng rãi và cũng thay đổi cách thức nhìn nhận của ngành Ngân hàng đối với rủi ro phi tài chính và phân bổ tài chính trên các thị trường mới nổi. IFC đề nghị tất cả các khách hàng, đặc biệt khách hàng là ngân hàng để có thể thiết lập được hệ thống quản lý môi trường và xã hội bao gồm các thủ tục cam kết quản lý, phân định vai trò và trách nhiệm cũng như các hướng dẫn mà một tổ chức sẽ cần tuân thủ để rà soát và quản lý các vấn đề về môi trường – xã hội cũng như các rủi ro liên quan đến các khoản đầu tư đó.

Theo ông Kyle Kelhofer, một hệ thống như vậy sẽ giúp các ngân hàng quản lý sớm các rủi ro về môi trường – xã hội tiềm ẩn, ra quyết định chiến lược nhằm cải thiện được tính bền vững của các dự án được tài trợ trong nước và quốc tế. Theo cách đó, các ngân hàng cũng có thể tập trung đầu tư ở những công ty và dự án có hiệu quả cao về mặt môi trường – xã hội cũng như tài chính. Điều này sẽ giúp các ngân hàng bảo vệ được danh mục tài sản của mình bằng cách giảm các khoản cho vay kém hiệu quả hoặc nợ xấu, do đó tăng cường sự ổn định về tài chính. Tiếp đó sẽ có thể bảo vệ danh tiếng cũng như vị trí của ngân hàng trên thị trường. Mặt khác, tài chính bền vững cũng là cơ hội tốt giúp ngân hàng tăng trưởng và phát triển các sản phẩm tài chính mới, mở rộng sang các phân khúc thị trường mới. Điều này đòi hỏi các dịch vụ tài chính hỗ trợ cho phát triển thương mại, các sản phẩm hoạt động có lợi ích cho môi trường và xã hội.

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu cũng được nghe phần trình bày của các chuyên gia về các nội dung liên quan đến rà soát khuôn khổ pháp lý hiện hành trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD Việt Nam; Kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng các quy định về quản lý rủi ro môi trường và xã hội, quy trình thực hiện, cách giám sát tình hình thực hiện của hệ thống ngân hàng; Triển khai Luật Bảo vệ Môi trường 2020; phân loại và danh mục các dự án/phương án kinh doanh có nguy cơ tác động đến môi trường; Tổng quan tình hình thực hiện Đánh giá rủi ro môi trường xã hội trong hoạt động cấp tín dụng của hệ thống ngân hàng; Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn của một số NHTM/chuyên gia trong việc quản lý rủi ro môi trường xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.

T.H