Kết quả triển khai các giải pháp ngăn chặn, đẩy lùi “tín dụng đen” tại Agribank

Tạp chí thị trường Tài chính tiền tệ xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài tham luận trình bày tại Hội thảo của ông Phạm Toàn Vượng, Phó Tổng giám đốc Agribank.

Ông Phạm Toàn Vượng, Phó Tổng giám đốc Agribank phát biểu tham luận tại hội thảo tổ chức ngày 2/12/2021

Đầu tư tín dụng khách hàng cá nhân

Trong 05 năm trở lại đây, Agribank luôn là một trong những ngân hàng có tổng mức cấp tín dụng cho nền kinh tế lớn nhất trong toàn hệ thống các Tổ chức tín dụng, đặc biệt là đầu tư tín dụng đối với lĩnh vực bán lẻ. Với dân số hơn 98 triệu người, đứng thứ 15 trên thế giới, trong đó khoảng 50 triệu người ở độ tuổi lao động, Việt Nam là thị trường đẩy tiềm năng đối với loại hình dịch vụ tín dụng tiêu dùng, nhất là khi đời sống xã hội ở Việt Nam ngày càng có sự thay đổi tích cực, thu nhập của người dân ngày càng được cải thiện.

Hiện nay Agribank đã triển khai hơn 200 sản phẩm dịch vụ cung cấp cho khách hàng, trong đó có 48 sản phẩm cấp tín dụng, 39 sản phẩm huy động vốn, 18 sản phẩm thanh toán trong nước, 35 sản phẩm thanh toán quốc tế, 22 sản phẩm E-banking... đáp ứng đầy đủ nhu cầu sử dụng của khách hàng cá nhân.

Đến ngày 31/10/2021, dư nợ nền kinh tế của Agribank đạt khoảng 1,2 triệu tỷ đồng, trong đó dư nợ cho vay khu vực nông nghiệp nông thôn chiếm khoảng 70% và tỷ lệ này được duy trì trong suốt nhiều năm. Dư nợ đối với khách hàng cá nhân đạt trên 870 nghìn tỷ đồng, chiếm 70,8% dư nợ nền kinh tế, tăng 32.000 tỷ đồng; tỷ lệ tăng 3,9% so với đầu năm. Trong giai đoạn năm 2017-2019, bình quân mỗi năm dư nợ cho vay cá nhân của Agribank tăng trưởng hơn 100 nghìn tỷ đồng/năm với tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 10%, riêng năm 2020 do ảnh hưởng của dịch COVID-19 dư nợ cho vay cá nhân chỉ tăng trưởng hơn 56 nghìn tỷ đồng (tăng trưởng khoảng 7,1%). Số lượng khách hàng cá nhân vay vốn luôn chiếm 99% Tổng số khách hàng vay vốn (trên 3 triệu khách hàng). Đặc biệt trong đó, dư nợ cho vay khách hàng cá nhân quy mô nhỏ dưới 200 triệu đồng đạt khoảng 355 nghìn tỷ đồng, trên 2,1 triệu khách hàng, chiếm tỷ trọng 42% tổng dư nợ cho vay cá nhân. Chất lượng tín dụng cho vay tiêu dùng luôn được kiểm soát, tỷ lệ nợ xấu duy trì ở mức thấp¹.

Dư nợ cho vay cá nhân của Agribank phục vụ chủ yếu nhu cầu sản xuất kinh doanh thuộc các lĩnh vực thương nghiệp, dịch vụ, sản xuất nông nghiệp² thì tập trung vào cho vay tiêu dùng với dư nợ hơn 236 nghìn tỷ đồng tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 27,2% dư nợ khách hàng cá nhân. Tỷ trọng dư nợ cho vay phục vụ đời sống của Agribank tương đường Tỷ trọng cho vay phục vụ đời sống của toàn hệ thống các Tổ chức tín dụng: khoảng 20%. Dư nợ cho vay tiêu dùng tăng trưởng đều qua các năm, đặc biệt là trên các địa bàn các tỉnh khu vực nông thôn, miền núi, đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài ra, Agribank cũng đang triển khai nhiều sản phẩm, giải pháp ứng dụng công nghệ số giúp khách hàng thuận tiện trong tiếp cận dịch vụ ngân hàng, không phải đến trụ sở ngân hàng để giao dịch, như:

(i) Triển khai Đề án Điểm giao dịch lưu động bằng ô tô chuyên dùng tới toàn bộ 62 tỉnh thành phố tại 405 xã. Mỗi Điểm giao dịch lưu động đều có thể cung cấp đầy đủ các dịch vụ ngân hàng như: giải ngân, thu nợ, chuyển tiền.... và đến nay đã phục vụ hơn 1,7 triệu lượt khách hàng.

(ii) Triển khai Đề án đẩy mạnh phát triển dịch vụ thấu chi thẻ tại thị trường nông nghiệp, nông thôn phục vụ các nhu cầu thanh toán thiết yếu. Đến 31/10/2021 Agribank đã phát hành được 300.000 thẻ với tổng hạn mức thấu chi qua thẻ cấp cho khách hàng là hơn 2.000 tỷ đồng, số máy POS đã triển khai trên địa bàn nông thôn là hơn 3.000 máy POS.

(iii) Agribank đã tích cực triển khai phương pháp cho vay qua tổ nhóm, kết hợp với Hội Nông dân, Hội Phụ nữ và các tổ chức khác. Mô hình cho vay qua tổ vay vốn đã tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong quá trình vay vốn cũng như việc tiếp cận, sử dụng các dịch vụ ngân hàng; trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về phương thức đầu tư sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh. Đến 31/10/2021 Agribank đã triển khai cho vay qua tổ vay vốn tại địa bàn 63 tỉnh, Dư nợ cho vay đạt gần 180 nghìn tỷ đồng, với 1,3 triệu khách hàng, hơn 68 nghìn tổ vay vốn.

Trong 10 tháng đầu năm 2021, doanh số giải ngân cho vay nông nghiệp nông thôn đạt gần 990 nghìn tỷ đồng với hơn 3 triệu khách hàng, bình quân hàng năm Agribank giải ngân cho vay khách hàng cá nhân số tiền hơn 1,1 triệu tỷ đồng, trong đó doanh số cho vay tiêu dùng là hơn 330 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 30% doanh số giải ngân cho vay của Agribank.

Đẩy mạnh cho vay góp phần hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen

Thực hiện Chỉ thị số 12/CT-TTg về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”của Thủ tướng, Agribank đã tích cực triển khai nhiều biện pháp cụ thể để tăng khả năng tiếp cận vốn vay đối với người dân vùng sâu, vùng xa và các giải pháp góp phần hạn chế tín dụng đen, như:

- Triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng quy mô hơn 5 nghìn tỷ đồng để đáp ứng nhu cầu cấp thiết³ đối với khách hàng cá nhân hộ gia đình với thủ tục xét duyệt được rút gọn, đơn giản hóa. Đến 31/10/2021, doanh số cho vay lũy kế đạt trên 45.000 tỷ đồng (gấp 9 lần quy mô ban đầu), với hơn 600.000 lượt khách hàng được vay vốn để đáp ứng nhu cầu cấp bách của người dân (chữa bệnh, nộp học phí, hỗ trợ khách hàng khó khăn...) góp phần đẩy lùi tín dụng đen theo Chỉ thị số 12 của Thủ tướng Chính phủ.

- Bên cạnh đó nận thấy những khó khăn mà người dân, đặc biệt là người dân ở khu vực thành thị gặp phải do đại dịch COVID-19 gây ra, nhằm hỗ trợ người dân giải quyết những vấn đề khó khăn trước mắt, đáp ứng các nhu cầu cần thiết, ổn định và vực dậy cuộc sống trở lại, đồng thời hạn chế nạn “tín dụng đen”, từ ngày 25/6/2021, Agribank tiếp tục dành 20.000  tỷ đồng triển khai chương trình cho vay tiêu dùng với lãi suất ưu đãi đối với khách hàng cá nhân khu vực đô thị, thị trấn, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương. Sau hơn 4 tháng triển khai, doanh số giải ngân đã đạt trên 1.500 tỷ đồng với gần 2.000 khách hàng được tiếp cận vay vốn.

Sau hơn 3 năm tích cực triển khai với sự chung tay của cả hệ thống chính trị -xã hội cũng hệ thống các Tổ chức tín dụng và Agribank nói riêng, có thể thấy tình trạng tín dụng đen đã có phần thuyên giảm.

Hình ảnh giao dịch tại Agribank - Nguồn: Internet

Định hướng trong thời gian tới

Để tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được nêu trên đồng thời khắc phục những khó khăn, Agribank sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp, đổi mới phương thức cho vay, áp dụng ứng dụng công nghệ, một số giải pháp chính như sau:

(i) Niêm yết công khai các quy trình, thủ tục cho vay, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận vốn vay, chủ động tiếp cận khách hàng. Cải tiến hồ sơ, thủ tục cho vay theo hướng đơn giản hóa và áp dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết lập, quản lý bộ hồ sơ cho vay.

(ii) Triển khai đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt và phát triển dịch vụ thẻ tại thị trường nông nghiệp nông thôn.

(iii) Đối mới phương thức tổ chức phục vụ khách hàng theo hướng ngày càng thuận tiện, lấy khách hàng là trung tâm, tiết giảm chi phí cho khách hàng và ngân hàng.

(iv) Nghiêm cấm cán bộ cấu kết, tiếp tay cho các đối tượng hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi. Phối hợp cơ quan công an, chính quyền các cấp đấu tranh, ngăn chặn ảnh hưởng của tín dụng đen đối với tín dụng ngân hàng trên địa bàn. Agribank kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ vi phạm, buông lỏng quản lý, giám sát.

Khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai

- Với mạng lưới rộng khắp, số lượng khách hàng lớn, khoản vay nhỏ lẻ do đó công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay của khách hàng gặp nhiều khó khăn, bao gồm cả kiểm soát rủi ro đạo đức của cán bộ tín dụng

- Việc nắm bắt nhu cầu vay vốn cụ thể, chính đáng của người dân là khó khăn do nhu cầu của người dân thường là nhu cầu cấp bách, một số khách hàng có nhu cầu vay vốn chính đáng khó tiếp cận được vốn vay do không có nguồn trả nợ. Ngoài ra một số khách hàng có nhu cầu vay vốn không phù hợp theo quy định thường cung cấp thông tin không chính xác dẫn đến khó khăn trong việc thẩm định cho vay của Agribank.

- Xuất hiện tình trạng tín dụng đen khu vực nông thôn qua việc biến tượng hoạt động mua bán trả chậm tại các đại lý phân phối nguyên liệu, vật tư sản xuất và đại lý thu mua, tiêu thụ hàng hóa; mà nguyên nhân là do thiếu thông tin về sản phẩm và thị trường không được định hướng.

- Là ngân hàng thương mại có 100% vốn Nhà nước do đó Agribank gặp khó khăn trong việc tăng Vốn điều lệ để đảm bảo vừa đảm bảo tỷ lệ an toàn theo quy định vừa đáp ứng tốc độ tăng trưởng tín dụng như hiện nay⁴.

Đề xuất, kiến nghị

- Việc đẩy lùi tín dụng đen không chỉ là trách nhiệm của ngành Công an, Ngân hàng mà cần lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự chung tay vào cuộc của các sở ban ngành, các tổ chức chính trị xã hội. Trong hệ thống Ngân hàng ngoài Ngân hàng chính sách và Agribank, NHNN cần chỉ đạo của các ngân hàng trong hệ thống cùng vào cuộc nhằm đáp ứng các nhu cầu vay vốn hợp pháp, cấp thiết của người dân.

- NHNN cần có chính sách cho vay tiêu dùng riêng trong đó quy định rõ về lãi suất, tài sản bảo đảm, chứng từ chứng minh mục đích sử dụng tiền vay… và có cơ chế xử lý rủi ro riêng đối với chính sách tiêu dùng nói trên.

- Tăng cường tính minh bạch về thông tin, thị trường,… trong quá trình các tổ chức tài chính vi mô, hệ thống đại lý phân phối/thu mua hàng hóa thực hiện cung cấp dịch vụ/sản phẩm cho người dân.

- Agribank kính đề nghị NHNN phê duyệt triển khai giai đoạn II Đề án Điểm giao dịch lưu động bằng ô tô chuyên dùng trong thời gian tới nhằm tăng cường các xe ô tô chuyên dùng hoạt động tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa để người dân dễ dàng tiếp cận vốn; kiến nghị các cấp, các ngành tiếp tục quan tâm bổ sung vốn điều lệ cho Agribank trong giai đoạn tới.

Trên đây là tham luận của Agribank về việc kết quả triển khai các giải pháp giúp người dân khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa tiếp cận với nguồn vốn ngân hàng dễ dàng hơn và các giải pháp ngăn chặn và đẩy lùi tín dụng đen.

Chú thích:

1 - Năm 2020, tỷ lệ nợ xấu cho vay tiêu dùng là 0.2% trên tổng dư nợ cấp tín dụng; chiếm 1,23% tổng nợ xấu.

2 - Sản xuất nông nghiệp: dư nợ 265 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 30,4% dư nợ khách hàng cá nhân; Lĩnh vực thương nghiệp dịch vụ: dư nợ 266 nghìn tỷ đồng tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 30,6% dư nợ khách hàng cá nhân.

3 - Các nhu cầu như: mua đồ dùng, trang thiết bị gia đình, chi phí học tập, khám chữa bệnh...

4 - Theo tính toán, để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng thì mỗi năm Agribank cần tăng khoảng 8.000 tỷ đồng Vốn tự có.