Tình hình triển khai các dự án về đồng tiền kỹ thuật số quốc gia (CBDC) trong khu vực ASEAN+3

Kể từ tháng 12/2021, Ngân hàng Trung ương các nước Bahamas, Nigeria và Đông Caribe đã đưa đồng CBDC để sử dụng cho mục đích thương mại; 14 quốc gia đã ra mắt hoặc hoàn thành thử nghiệm thí điểm CBDCs; 16 quốc gia đang trong giai đoạn phát triển hoặc giai đoạn thử nghiệm chứng minh tính khả thi; và 40 quốc gia khác đang tiến hành nghiên cứu sản phẩm (Hội đồng Đại Tây Dương 2021). Nhiều ngân hàng trung ương ASEAN + 3 cũng đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong vấn đề này. Theo PwC (2021), Hồng Kông, Trung Quốc (sau đây gọi là “Hồng Kông”), Nhật Bản, Singapore và Thái Lan được coi là nằm trong số mười nền kinh tế có dự án CBDC bán buôn chín muồi nhất trên toàn cầu, trong khi Trung Quốc, Campuchia, và Hàn Quốc nằm trong số 10 dự án CBDC bán lẻ nghiên cứu kỹ lưỡng nhất. Một số ngân hàng trung ương (Indonesia, Malaysia, Phillipines, Việt Nam) thể hiện sự quan tâm về đồng CBDC.

Tình hình triển khai các dự án về đồng CBDC trong khu vực ASEAN+3

Trung Quốc

Trung Quốc có kế hoạch mở rộng việc sử dụng CBDC-e-CNY bán lẻ của mình (tại Thế vận hội mùa đông 2022) và do đó đã đạt được những bước tiến đáng kể trong việc thiết kế và thử nghiệm. Nghiên cứu bắt đầu tiến hành vào năm 2014 và kể từ năm 2019, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) đã đưa ra nhiều thử nghiệm khác nhau ở các giai đoạn khác nhau tại khắp các thành phố lớn. e-CNY là kết quả của nỗ lực của PBoC nhằm cung cấp cơ sở hạ tầng thanh toán bán lẻ an toàn hơn, có thể tương tác và toàn diện hơn khi nền kinh tế phát triển hơn hướng tới số hóa và nhằm ngăn chặn các mối đe dọa do tiền điện tử và stablecoin gây ra.

CBDC bán lẻ chỉ được phát hành bởi ngân hàng trung ương và được phân phối thông qua hệ thống hai cấp, nơi các nhà vận hành được ủy quyền sẽ quản lý đồng e-CNY trong toàn bộ vòng đời của nó. CBDC có thể được xác định như một hệ thống kết hợp dựa trên tài khoản và dựa trên giá trị với tính ẩn danh được quản lý. Một đặc điểm chính của e-CNY là khả năng tương tác -  tích hợp với các hệ thống thanh toán điện tử hiện có và kết nối ví kỹ thuật số của các nhà vận hành và tài khoản ngân hàng khác nhau với ví eCNY. Tính năng này cho phép đa dạng hóa hơn hệ thống thanh toán đồng thời tăng tính hiệu quả và an toàn hơn.

Hồng Kông, Trung Quốc

Kể từ năm 2017, Cơ quan Tiền tệ Hồng Kông (HKMA) đã bắt đầu nghiên cứu việc sử dụng công nghệ sổ cái phân tán (DLT) trong việc thiết kế CBDC.  KHMA cùng với Ngân hàng Trung ương Thái Lan đã tiến hành thử nghiệm chứng minh tính khả thi của đồng CBDC bán buôn để khám phá các chức năng của công nghệ DLT trong các giao dịch xuyên biên giới và thanh toán ngoại hối vào năm 2019. Nghiên cứu đã phát triển một nền tảng chia sẻ để cho phép chuyển tiền xuyên biên giới theo thời gian thực giữa các ngân hàng tham gia trên cơ sở ngang hàng. Từ tháng 2/ 2021, HKMA đã tham gia nghiên cứu xuyên biên giới giai đoạn tiếp theo với sự tham gia thêm của Viện Tiền tệ Kỹ thuật số của PBoC và Ngân hàng Trung ương các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. HKMA cũng đã xuất bản một tài liệu nghiên cứu kỹ thuật trong việc phát triển CBDC bán lẻ vào tháng 10/2021, mặc dù quyết định ban hành CBDC vẫn chưa được thảo luận.

Nhật Bản

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã cùng với Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) khởi động một nghiên cứu chung, dự án Stella. Nghiên cứu xem xét việc sử dụng DLT trong các cấu trúc thị trường tài chính và thanh toán để nâng cao tính an toàn và hiệu quả của các hệ thống hiện có. Dự án được khởi động vào tháng 12/2016 và đã hoàn thành bốn giai đoạn: Giai đoạn đầu tập trung vào tốc độ xử lý, khả năng phục hồi hoạt động và cơ chế tiết kiệm thanh khoản (ECB và BoJ 2017). Giai đoạn thứ hai nghiên cứu việc xử lý các nghĩa vụ liên quan dựa trên cơ chế chuyển giao đối ứng thanh toán (ECB và BoJ 2018). Giai đoạn ba tìm hiểu các giải pháp sáng tạo cho thanh toán xuyên biên giới và các thực thể liên quan trên nhiều khu vực pháp lý (ECB và BoJ 2019). Giai đoạn thứ tư xem xét quyền riêng tư và bảo mật trong khi chia sẻ thông tin giao dịch trên sổ cái phân tán (ECB và BoJ 2020). Các tính năng được nghiên cứu trong Dự án Stella phục vụ cho các mục tiêu thường đạt được thông qua đồng CBDC bán buôn. BoJ cũng đang nghiên cứu CBDC bán lẻ (hoặc CBDC mục đích chung) và đã khởi động Giai đoạn 1 thử nghiệm chứng minh tính khả thi (BoJ 2021).

Hàn Quốc

Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BoK) cũng đã khởi động một dự án thử nghiệm, vào tháng 8/2021, để nghiên cứu tính khả thi của đồng CBDC bán lẻ. Giai đoạn đầu tiên của thí điểm, đang được tiến hành, nhằm mục đích kiểm tra tính khả thi về mặt kỹ thuật của việc phát hành, phân phối và mua lại các CBDC, và kiểm tra vai trò của các ngân hàng trung ương so với các ngân hàng tư nhân (Jung 2021). Kế hoạch ban đầu là thực hiện một hệ thống hai cấp, trong đó ngân hàng trung ương phát hành CBDC và các ngân hàng thương mại phân phối cho người tiêu dùng. Giai đoạn thứ hai, dự kiến ​​kết thúc vào tháng 6/2022, sẽ giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư, thanh toán ngoại tuyến, sử dụng để mua tài sản kỹ thuật số và chuyển tiền quốc tế.

Singapore

Dự án đồng CBDC của Singapore, Ubin là một trong những nghiên cứu khám phá toàn diện nhất về việc sử dụng công nghệ DLT trong môi trường bán lẻ và bán buôn. Dự án bao gồm 5 giai đoạn, mỗi giai đoạn đề cập đến một khía cạnh của DLT trong thị trường tài chính, được tiến hành từ tháng 11/2016 đến tháng 7/2020. Trong ngữ cảnh bán lẻ, dự án đã tạo ra một ví dụ về đồng CBDC hai cấp, có thể tạo điều kiện cho hoạt động giao dịch ngang hàng sử dụng đô la Singapore được mã hóa. Thử nghiệm cũng xem xét khả năng tương tác của một thiết kế như vậy với hệ thống tài chính hiện tại (MAS 2017a). Trong ngữ cảnh bán buôn, DLT được sử dụng trong nhiều tình huống, từ giao dịch liên ngân hàng đến giao dịch chuyển giao đối ứng thanh toán và xuyên biên giới (MAS 2017b, 2018, 2020). Trên phạm vi quốc tế, MAS đã tiến hành các thử nghiệm, với sự tham gia của Ngân hàng Trung ương Canada (BoC) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE), để đánh giá các mô hình khác nhau, cả khi có và không có DLT, để có thể đẩy mạnh thanh toán xuyên biên giới (BoC, BoE và MAS 2018) . Mặc dù trong hầu hết các trường hợp, DLT đã được chứng minh là có tiềm năng to lớn để tăng hiệu quả và tính khả dụng, vẫn cần phải xem xét thêm, cả về công nghệ và năng lực điều tiết, đặc biệt là trong các dự án xuyên biên giới. Sau dự án Ubin, Singapore đã tiếp tục nghiên cứu về các đồng CBDC. Kể từ tháng 11/2021, MAS đang tham gia vào một dự án CBDC xuyên biên giới khác với Ngân hàng Dự trữ Úc, Ngân hàng Trung ương Malaysia (Negara Malaysia), Ngân hàng Dự trữ Nam Phi và Trung tâm Đổi mới của BIS (MAS 2021).

Thái Lan

Thái Lan đã đạt được những bước tiến lớn trong dự án CBDC bán buôn, Inthanon, và cũng đã bắt đầu nghiên cứu về CBDC bán lẻ. Giai đoạn 1 được khởi động vào tháng 8/2018 và khám phá chức năng tổng thanh toán theo thời gian thực (RTGS) dựa trên DLT. Các chức năng chính được thử nghiệm trong giai đoạn này bao gồm mã hóa tiền mặt, chuyển khoản song phương, cơ chế hàng đợi, giải quyết tắc nghẽn và một số chức năng sáng tạo, chẳng hạn như mã hóa trái phiếu và cung cấp thanh khoản tự động (BoT 2019a). Hệ thống thanh toán phi tập trung bao gồm Ngân hàng Trung ương (BoT) - là nhà phát hành duy nhất của CBDC-  và các ngân hàng tham gia có thể chuyển đổi số dư RTGS thành mã thông báo tiền mặt và sử dụng chúng cho các giao dịch ngang hàng với các nút khác trong hệ thống. Mã hóa trái phiếu cho phép cung cấp thanh khoản ngân hàng trung ương liền mạch, cho phép các ngân hàng ký kết các thỏa thuận mua lại với BoT để cung cấp thanh khoản tự động. Giai đoạn 2 tập trung vào các vấn đề phức tạp hơn trong vòng đời trái phiếu, phòng chống gian lận và tuân thủ quy định (BoT 2019b). Giai đoạn 3 nghiên cứu các khoản thanh toán xuyên biên giới phối hợp với các ngân hàng trung ương khác. Hai dự án thử nghiệm chính đã triển khai là: (1) Inthanon-Lion Rock với HKMA; và (2) mBridge với HKMA, PBoC, Ngân hàng Trung ương UAE và BIS. Một dự án thí điểm về đồng CBDC bán lẻ được lên kế hoạch vào cuối năm 2022 (BoT 2021).

Campuchia

Hệ thống thanh toán Bakong của Campuchia cho thấy một trường hợp thực tế về việc triển khai DLT tư nhân trong cơ sở hạ tầng thanh toán, mặc dù dự án không phải là hệ thống CBDC vì không liên quan đến tiền kỹ thuật số bản địa. Công nghệ này đã cung cấp một nền tảng để kết nối tất cả các tổ chức tài chính và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán, đồng thời cho phép các giao dịch thời gian thực giữa những người tham gia theo cách phi tập trung. Theo Ngân hàng Quốc gia Campuchia (2020), việc sử dụng DLT trong dự án đã đạt được các tính năng quan trọng, chẳng hạn như tính hoàn thiện và khả năng mở rộng giao dịch, với khả năng giao dịch lên đến 2.000 giao dịch mỗi giây và thời gian thực hiện chưa đến 5 giây. Trong hệ thống, các tổ chức tham gia đóng cả hai vai trò: kênh dẫn để người dùng cuối tham gia vào hệ thống và là các nút phi tập trung bổ sung giúp tăng khả năng phục hồi của hệ thống. Dự án chính thức ra mắt vào tháng 10/2020.

Hải Yến