Thị trường vốn của Việt Nam đã có sự phát triển và thành công vượt bậc

Với chủ đề “Phục hồi kinh tế và Phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới”, Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) Diễn đàn thường niên được mong đợi sau khi bị trì hoãn vì dịch COVID-19 đã chính thức diễn ra sáng 21/1 theo hình thức trực tiếp và trực tuyến. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã dự và phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn.

Thay mặt cho các thành viên tham gia thị trường vốn Việt Nam và Nhóm Công tác Thịtrường Vốn của VBF, ông Dominic Scriven, Trưởng Nhóm Công tác Thị trường Vốn VBF, đã bày  tỏ: “Với sự lãnh đạo vững vàng, sự cam kết bền chặt và sự đoàn kết mạnh mẽ của toàn thể nhân dân và các đồng chí lãnh đạo Việt Nam, chúng ta đã khiến cả thế giới thán phục và kinh ngạc. Tính đến ngày hôm nay, thị trường vốn của Việt Nam đã có sự phát triển và thành công vượt bậc. Xin chúc mừng Việt Nam!”

7 nét nổi bật của thị trường vốn Việt Nam

Ông Dominic Scriven đã điểm qua 7 nét nổi bật của thị trường vốn Việt Nam.

Thứ nhất, tổng vốn hóa của thị trường chứng khoán (TTCK) của Việt Nam khoảng 7,75 triệu tỷ, chiếm 95,6% GDP, vượt mục tiêu đặt ra cho Việt Nam vào năm 2025;

Thứ hai, tổng quy mô thị trường trái phiếu của Chính phủ Việt Nam là 1,5 triệu tỷ, và lợi suất trái phiếu Chính phủ Việt Nam ở một vài kỳ hạn còn thấp hơn lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ;

Thứ ba, trong năm 2021, số lượng nhà đầu tư mới tăng hơn 50% và đồng nghĩa với việc số người tham gia thị trường cũng tăng gấp rưỡi. Ngày càng có nhiều người bắt đầu đầu tư vào TTCK và coi đây như một kênh để tích lũy tài sản;

Thứ tư, trong năm 2021, giá trị giao dịch trung bình hàng ngày của thị trường đã tăng gấp 3,6 lần, đạt 24,7 nghìn tỷ (đối với TTCK) và 11 nghìn tỷ (đối với thị trường nợ);

Thứ  năm, tổng vốn huy động qua TTCK và thị trường nợ ước tính đạt 670 nghìn tỷ, tương đương với khoảng 45% tổng dư nợ tăng thêm trong năm 2021 (1,2 triệu tỷ);

Thứ sáu, chỉ trong vòng 10 năm, số lượng công ty niêm yết có định giá trên 1 tỷ USD đã tăng từ 5 lên 62 công ty;

Thứ bảy, TTCK Việt Nam có tỷ suất sinh lợi tốt nhất trong vòng 10 năm so với các thị trường lớn trên thế giới.

“Chúng tôi tin rằng thị trường vốn sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của Việt Nam trong tương lai, đặc biệt đối với chủ đề của Diễn đàn hôm nay: “Phục hồi kinh tế và Phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới”, với sự chú trọng vào khối kinh tế tư nhân trong nước…”- Trưởng Nhóm Công tác Thị trường Vốn VBF khẳng định.

8 vấn đề cần lưu ý

Tuy nhiên theo đại diện nhóm công tác, còn một số vấn đề Việt Nam có thể làm tốt hơn để phát huy lợi thế của thị trường vốn.

Thứ nhất, về nguồn vốn của Chính phủ, nhóm công tác cho rằng Chính phủ có thể quản lý nguồn thu và chi của ngân sách Nhà nước thông qua thị trường trái phiếu Chính phủ. Đây chính là công cụ tài chính để Chính phủ huy động nguồn vốn cho các dự án phát triển hạ tầng và giải quyết các nhu cầu ngân sách khác.

Hơn thế nữa, trái phiếu Chính phủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thiết lập các chính sách tiền tệ và là cơ sở cho lãi suất phi rủi ro, vốn là một yếu tố nền tảng trong việc quản lý chi phí vốn trên toàn quốc.

Thứ hai, với nguồn vốn trung và dài hạn, nhóm công tác cho rằng các ngân hàng đang cần kiểm soát việc sử dụng các nguồn vốn ngắn hạn (chủ yếu là tiền gửi) để cho vay trung-dài hạn (chủ yếu là khoản vay cho doanh nghiệp, hộ gia đình) và buộc phải hạn chế tăng trưởng tín dụng. Do đó, thị trường vốn sẽ là kênh huy động các khoản vay thay thế cho các ngân hàng thương mại.

Thứ ba, với khối kinh tế tư nhân, thị trường vốn là nguồn tài chính chủ lực cho sự phát triển của các công ty trong khối kinh tế tư nhân. Các công ty có thể tiếp cận các đối tác chiến lược thông qua các giao dịch trên thị trường vốn, đồng thời tìm ra mức định giá phù hợp cho doanh nghiệp của mình, bao gồm cả việc nâng cao vị thế thương mại.

“Ngoài ra, thị trường vốn là một kênh sàng lọc - nơi chúng ta có thể “đãi cát tìm vàng” để tìm ra các doanh nghiệp tốt và loại bỏ đi các doanh nghiệp yếu kém. Hơn thế nữa, thông qua việc niêm yết trên TTCK, các công ty sẽ xây dựng được cơ chế để giữ chân nhân tài và lập kế hoạch kế nhiệm, phát triển thương hiệu và triển khai việc mua bán sáp nhập. Minh chứng cho vai trò của thị trường vốn với sự phát triển của khối doanh nghiệp tư nhân, chính là sự gia tăng gấp 10 lần số lượng công ty có định giá trên 1 tỷ USD trong 10 năm qua - như tôi đã nêu ở trên…”, ông Dominic Scriven lưu ý

Thứ tư, liên quan đến xác định giá trị doanh nghiệp, Trưởng nhóm Dominic Scriven cho rằng thị trường vốn có cơ chế xử lý và đánh giá thông tin liên tục và luôn là một nguồn tin cậy để xác định mức độ rủi ro. Do đó, chúng ta có thể thông qua thị trường vốn để xác định được giá trị thực của một doanh nghiệp.

Thứ năm, về tính minh bạch trong quản lý doanh nghiệp, thông qua các quy định về công bố thông tin và lợi ích của người có liên quan, nộp các báo cáo tài chính định kỳ, quản trị doanh nghiệp,…, thị trường vốn đã và đang thúc đẩy tính minh bạch trong hoạt động của các doanh nghiệp.

Thứ sáu, về sản phẩm tiết kiệm và đầu tư dài hạn cho các cá nhân trong nướ, ông Dominic Scriven cho biết, ở các quốc gia phát triển, các cá nhân có thể đầu tư vào TTCK và thị trường nợ thông qua quỹ hưu trí và có những khoản đầu tư, tiết kiệm dài hạn cho tuổi già của mình. Việc phát triển các sản phẩm đầu tư trên thị trường vốn dành cho cá nhân sẽ giúp giảm gánh nặng an sinh xã hội cho Nhà nước và tạo điều kiện cho mỗi công dân chăm lo cho tương lai của mình.

Thứ bảy, liên quan đến cải cách doanh nghiệp Nhà nước, thị trường vốn hiện có các cơ chế giúp đẩy nhanh việc cải cách doanh nghiệp Nhà nước, như các quy định về minh bạch hoá thông tin, định giá doanh nghiệp, thoái vốn Nhà nước và sự tham gia của các đối tác chiến lược.

Thứ tám, vấn đề tài chính xanh/ Nguồn vốn vì mục đích phát triển bền vững, ông Dominic Scriven khẳng định, để thực hiện các cam kết hạn chế phát thải CO2 của Việt Nam, chúng ta có thể dựa vào các công cụ của thị trường vốn để tài trợ cho các dự án đầu tư phát triển bền vững và định giá việc phát thải carbon.

Giải pháp nào?

Thay mặt nhóm công tác Thị trường Vốn VBF,  ông Dominic Scriven cho rằng để phát huy tối đa vai trò của thị trường vốn, trước hết cần sự hợp tác chặt chẽ và liên thông giữa các cơ quan ban ngành gồm Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước.

“Mỗi cơ quan đều có vai trò rất quan trọng trong việc quản lý và phát triển thị trường vốn và chúng tôi tin rằng Việt Nam sẽ ngày càng nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan Nhà nước…”- ông Dominic Scriven khẳng định.

Cùng với đó là hoàn thiện cơ sở hạ tầng. “Thị trường vốn cần hoàn thiện cơ sở hạ tầng cứng và cả cơ sở hạbtầng mềm. Việt Nam có hệ thống pháp luật vững chắc nhưng vẫn cần phải hoàn thiện thêm để đảm bảo tính thống nhất của các quy định pháp luật áp dụng cho thị trường nợ, TTCK, ... Ngoài ra, chúng ta cần triển khai hệ thống giao dịch chứng khoán hiệu quả và đáng tin cậy, xây dựng cơ chế đối tác bù trừ thanh toán trung tâm, thành lập các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và trên hết là nâng cao năng lực của các cán bộ quản lý…”- ông Dominic Scriven gợi ý.  

Vấn đề bảo vệ và củng cố niềm tin của nhà đầu tư cũng được nhám công tác lưu ý. Bởi sự phát triển của thị trường vốn phụ thuộc rất nhiều vào niềm tin của nhà đầu tư. “Điều này chỉ được gây dựng thông qua việc nâng cao tính minh bạch và công bằng của thị trường, áp dụng biện pháp trừng phạt thoả đáng với các hành vi vi phạm và thực thi các cơ chế bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt là tại thị trường Việt Nam chúng ta, hiện có sự tham gia đông đảo của các nhà đầu tư cá nhân…”- ông Dominic Scriven khẳng định.

Nhóm Công tác Thị trường Vốn VBF cũng đề nghị cần thể chế hoá và đa dạng hoá đối tượng tham gia thị trường vốn. “Giống như bất kỳ hệ sinh thái nào, thị trường vốn phát triển mạnh mẽ nhờ sự đa dạng của các đối tượng tham gia, bao gồm các định chế lớn, nâng cao mức độ quan tâm của họ và mở rộng các giao dịch mà họ có thể thực hiện. Thị trường vốn của Việt Nam hiện nay còn bị giới hạn, khi thị trường nợ phụ thuộc vào các ngân hàng thương mại và TTCK phụ thuộc vào các nhà đầu tư cá nhân. Chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa để phát triển và kêu gọi sự tham gia của các đối tượng khác, như khuyến khích các quỹ hưu trí, các công ty bảo hiểm và các loại hình nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư chuyên nghiệp khác…”, ông Dominic Scriven gợi ý.

Theo Nhóm Công tác, câu chuyện thu hút nhà đầu tư quốc tế vào thị trường vốn của Việt Nam cũng cần được quan tâm. “Mặc dù Việt Nam có một nền kinh tế mở đáng kể, tuy nhiên sự tham gia của nhà đầu tư quốc tế vào thị trường vốn của Việt Nam còn khá thấp so với mức mà Việt Nam có thể đạt được. Giải quyết tất cả các vấn đề để thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài có thể không đơn giản, nhưng nếu chúng ta nỗ lực phối hợp thì có thể mang lại kết quả ấn tượng hơn so với tình hình hiện tại…” ông Dominic Scriven  khẳng định và cho rằng, trước mắt, nên đẩy nhanh việc biến TP.Hồ Chí Minh thành một trung tâm tài chính của khu vực, tìm ra những lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ trong khu vực như Hồng Kông và Singapore.

Ngoài ra, một loạt vấn đề như: môi trường, xã hội, quản trị doanh nghiệp (ESG) và khí hậu: đổi mới; quản trị rủi ro…, liên quan đến thị trường vốn cũng được nhóm công tác đề cập đến tại Diễn đàn.

“Dù biết rằng chúng ta sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức trong những năm sắp tới, chúng tôi luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo, hợp tác và hỗ trợ của Chính phủ và các cơ quan Nhà nước Việt Nam. Các thành viên thị trường vốn rất tự hào khi có mặt tại Việt Nam và chúng tôi cam kết sẽ đồng hành với Việt Nam trong tương lai…”, Đại diện Nhóm Công tác Thị trường Vốn VBF cam kết.

Thanh Thanh