Giải pháp giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phục hồi và phát triển

Doanh nghiệp kiến nghị đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

8% số doanh nghiệp thụ hưởng được các chính sách hỗ trợ

Trong buổi làm việc của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải và đoàn công tác của Quốc hội với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) hôm 19/8/2022, Chủ tịch VCCI – ông Phạm Tấn Công cho biết, cộng đồng doanh nghiệp rất vui mừng khi có Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đây được xem là chính sách quan trọng hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch COVID-19.

"Tuy nhiên, vẫn có lời phản ánh của doanh nghiệp về tình trạng doanh nghiệp khó nhận được hỗ trợ từ những chính sách trên do thủ tục phức tạp; bên cạnh đó vẫn còn tồn tại mâu thuẫn, chồng chéo giữa một số văn bản pháp luật về đầu tư kinh doanh, tạo ra “điểm nghẽn” cho hoạt động đầu tư", người đứng đầu VCCI cho biết.

Buổi làm việc được tổ chức nhằm lắng nghe về tình hình doanh nghiệp, tiếng nói doanh nghiệp đánh giá của doanh nghiệp về chương trình phục hồi những kiến nghị giải pháp khắc phục khó khăn sau đại dịch COVID-19. Đồng thời đánh giá về xu hướng phát triển các mô hình kinh doanh dựa trên đổi mới sáng tạo và đề xuất kiến nghị.

Báo cáo với đoàn công tác, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch VCCI cho biết, sau những suy giảm khu vực doanh nghiệp đã có những bước phát triển tích cực. Thị trường, đặc biệt là thị trường nội địa của các doanh nghiệp trong một số ngành, lĩnh vực đã phục hồi lên mức 75% đến 85% so với trước dịch bệnh COVID-19.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn cần được quan tâm giải quyết ngay trong những tháng còn lại của năm và năm 2023.

Đó là chi phí liên quan đến người lao động tăng (mức lương tối thiểu tăng 6% từ ngày 1/7/2022). Đó là có tới 47% doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn. 4% doanh nghiệp phải huy động vốn từ các nguồn tín dụng khác.

Chi phí đầu vào tăng cao. Doanh nghiệp cũng rất khó khăn khi mở rộng mặt bằng sản xuất kinh doanh do sự phức tạp của thủ tục hành chính thuê nhượng đất đai, 42,5% số doanh nghiệp đang gặp phải vấn đề này.

Một số ngành đang phục hồi mạnh mẽ nhưng lại thiếu nhân lực, như ngành dịch vụ, du lịch…

Mức độ tiếp cận các chương trình trợ giúp doanh nghiệp trong khuôn khổ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp còn hạn chế. Kết quả điều tra doanh nghiệp của VCCI cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp đã hưởng hỗ trợ từ các chương trình đều dưới 8%...

Trong khi đó, trong một số lĩnh vực, thủ tục hành chính vẫn còn gây phiền hà, khó khăn cho doanh nghiệp và hiệu quả thực thi của một số cơ quan nhà nước chưa cao. “Tình trạng mỗi địa phương đưa ra một kiểu và hiểu khác nhau đang gây khó khăn cho các hoạt động của doanh nghiệp”, Phó Chủ tịch VCCI cho biết thêm.

Chính sách tốt nhưng điều kiện quá chặt, doanh nghiệp khó thụ hưởng

Đánh giá tác động các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau dịch COVID-19, Phó Chủ tịch VCCI cho biết: “Cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao các giải pháp của Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch và các chính sách hỗ trợ để giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp như sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu, giảm thuế bảo vệ môi trường, giảm mức thuế xuất nhập khẩu ưu đãi với xăng dầu… hay các chính sách giữ ổn định thị trường ngoại tệ và lãi suất hợp lý”.

Tuy nhiên, việc ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội chậm nên đã ảnh hưởng phần nào đến việc thực thi chính sách và các đối tượng chính sách. Đến tháng 7/2022 mới có 13/17 văn bản hướng dẫn được ban hành.

Bên cạnh đó, giải ngân đầu tư công chậm cũng là một ảnh hưởng. Nếu thực hiện giải ngân tốt hơn sẽ hỗ trợ đáng kể cho doanh nghiệp phục hồi và phát triển. Việc tiếp cận nguồn vốn rẻ với chính sách hỗ trợ lãi suất 2% khá khó khăn do doanh nghiệp khó đáp ứng được các điều kiện cho vay.

Qua 2 năm đại dịch, doanh nghiệp hầu như không còn tài sản để thế chấp, bên cạnh đó, một số ngân hàng đã tăng lãi suất cho vay. “Khi lãi suất cho vay tăng thì việc ưu đãi lãi suất 2% của chính sách hỗ trợ sẽ giảm đi tính hỗ trợ”, ông Phòng phát biểu.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam cho biết, rất cảm kích với báo cáo của VCCI đã nêu những vấn đề doanh nghiệp đang gặp phải và mong muốn tháo gỡ.

“Là người làm công tác hội và cũng là người điều hành doanh nghiệp trực tiếp sản xuất kinh doanh, tôi không làm được việc lớn nhưng lúc nào cũng trăn trở, cũng như nhiều doanh nhân khác muốn làm được nhiều việc lớn lao để doanh nghiệp ngày càng phát triển, tạo thêm việc làm, tăng thêm thu nhập cho người lao động, góp phần làm giàu cho đất nước. Nhưng nhiều điều không làm được. Buồn và lo gần sự thờ ơ, chững lại, không muốn làm vì lo an toàn cho chính mình của các công chức và các cơ quan công quyền”, ông Đệ thẳng thắn nói.

Nguyên nhân phần nào là ở sự thờ ơ, sợ trách nhiệm nhưng quan trọng nhất là do sự thiếu thống nhất, thậm chí mâu thuẫn giữa các văn bản pháp luật.

“Chúng tôi mong các nhà làm luật, những người làm chính sách đi cơ sở nhiều lên, nghe tiếng nói từ doanh nghiệp và tiếp thu các ý kiến đó. Một thực tế là nhiều khi chúng tôi nêu kiến nghị, ý kiến góp ý lại bị coi là “cãi”. Sự bất cập của cơ chế thể chế và luật pháp, khiến làm là vướng nên cơ quan công quyền không dám giải quyết, cán bộ không dám quyết" ông Đệ nhấn mạnh và cho biết thêm: "Sau 2 năm đai dịch, doanh nghiệp đang rất yếu lại gặp những rào cản này, nên rất nhiều doanh nghiệp chững lại, không ít doanh nghiệp làm gì mà đắp chăn ngủ vì làm là vướng. Những người ham làm, muốn cống hiến mà nay phải chấp nhận ngồi yên thế này, sót ruột lắm”.

8 kiến nghị để doanh nghiệp phục hồi và phát triển

Đề cao các giải pháp chính sách hỗ trợ đã được ban hành nhưng Phó Chủ tịch thường trực, Tổng thư ký Hiệp hội dệt may Việt Nam Trương Văn Cẩm và Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân cũng nói đến sự bất cập trong thực thi, nhiều chính sách chưa vào cuộc sống, đó là: sự bất cập trong chính sách đào tạo nghề cho người lao động, hay chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động…

Để doanh nghiệp vượt qua được những thách thức khó khăn và góp phần vào quá trình phục hồi của nền kinh tế, tại buổi làm việc, các doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp cùng VCCI kiến nghị 8 vấn đề cơ bản:

Đó là tăng cường khả năng tiếp cận các gói hỗ trợ của Nhà nước, ví dụ như: giảm thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu, giảm mức thuế suất ưu đãi thuế nhập khẩu xăng, giảm tiền điện – một trong những chi phí đầu vào quan trọng của nhiều ngành sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh đó cần có biện pháp để tháo gỡ những vướng mắc trong điều kiện tiếp cận các khoản vốn vay ưu đãi của doanh nghiệp để các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi thực sự phát huy hiệu quả. Và có giải pháp kịp thời hỗ trợ một số ngành đang phục hồi mạnh mẽ như du lịch, dịch vụ hiện đang đối mặt với khó khăn về thiếu hụt nhân lực.

Quốc hội có thể triển khai các chương trình giám sát việc thực hiện các chương trình đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nhân lực trong thời gian tới.

Đồng thời hoàn thiện khung khổ pháp lý tạo thuận lợi cho sự ra đời và phát triển của các mô hình kinh doanh dựa trên đổi mới, sáng tạo. Có cơ chế phù hợp khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các hoạt động đổi mới, sáng tạo.

Một kiến nghị nữa là cần xây dựng luật riêng về kinh tế tuần hoàn, gắn với các hoạt động đổi mới sáng tạo phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế bền vững.

Cộng đồng doanh nghiệp cũng nhấn mạnh đến việc đẩy mạnh chương trình cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, với trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Cần có chương trình hành động cụ thể và thiết thực nhằm nâng cao khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan FTA để xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá và xử lý các vướng mắc về chính sách liên quan tới quy tắc xuất xứ trong các FTA.

Nâng cao hơn nữa hiệu quả thực thi của bộ máy chính quyền các cấp. Cần có giải pháp kiểm tra quá trình triển khai thực hiện, quan tâm nâng cao hiệu quả thực thi của các bộ, ngành và chính quyền các địa phương.

Tri Nhân