Credit Suisse và SVB: Sức khỏe ngân hàng toàn cầu đang có vấn đề?

Bất chấp hàng loạt gói giải cứu dành cho các ngân hàng “có vấn đề” và sự đảm bảo của chính phủ cũng như các cơ quan quản lý tài chính, những lo ngại về sức khỏe của hệ thống tài chính toàn cầu vẫn tồn tại sau sự sụp đổ ngày 10/3 của Ngân hàng Silicon Valley (SVB).

Ngay cả khi các nhà kinh tế thận trọng khi so sánh với sự sụp đổ của ngân hàng dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính 2007–2008, các nhà đầu tư vẫn tỏ ra lo lắng trước những đồn đoán rằng các tổ chức tài chính khác có thể sớm gặp rắc rối.

Điều gì đằng sau những xáo trộn đang diễn ra trong khu vực ngân hàng?

Trong khi các cơ quan quản lý Mỹ hy vọng sẽ củng cố niềm tin bằng cách đảm bảo các khoản tiền gửi tại SVB và Ngân hàng Signature thì sự sụp đổ của ngân hàng Credit Suisse vào cuối tuần qua đã làm dấy lên lo ngại về sự lây lan trong khu vực tài chính.

Không giống như SVB, một ngân hàng hạng trung, Credit Suisse là một tập đoàn tài chính khổng lồ – nằm trong số 30 ngân hàng được coi là có tầm quan trọng mang tính hệ thống đối với nền kinh tế toàn cầu.

Theo S&P Global, ngân hàng có trụ sở tại Zurich này nắm giữ khoảng 1,1 nghìn tỷ USD tài sản vào năm 2021, khiến ngân hàng này trở thành ngân hàng cho vay lớn thứ 45 trên thế giới. Để dễ hình dung so sánh, SVB, ngân hàng lớn thứ 16 ở Mỹ, có tài sản khoảng 209 tỷ USD vào năm ngoái.

Mặc dù Credit Suisse đã bị đeo bám bởi những lo ngại về sức khỏe tài chính của mình trong nhiều năm sau một loạt vụ bê bối, việc ngân hàng này bị bán cho UBS vào Chủ nhật vừa qua (19/3) đã giáng một đòn mạnh vào hình ảnh của Thụy Sĩ như một thiên đường ổn định tài chính và gây ra sự biến động trên thị trường tài chính.

Đầu tuần, trong khi một số cổ phiếu ngân hàng tăng giá sau tin tức về thỏa thuận đã đạt được thì một số tổ chức cho vay lớn, bao gồm HSBC và Standard Chartered, lại thấy giá cổ phiếu của mình giảm. Sau đó 1 ngày, chứng khoán châu Á đã phục hồi phần nào, dấu hiệu lo lắng giảm bớt, với chỉ số rộng nhất của MSCI về cổ phiếu châu Á-Thái Bình Dương bên ngoài Nhật Bản tăng 0,4%.

First Republic, một trong số các ngân hàng khu vực của Mỹ chịu áp lực trong những ngày gần đây, chứng kiến ​​giá cổ phiếu giảm gần 50% trong bối cảnh lo ngại có thể cần đến gói cứu trợ thứ hai chỉ vài ngày sau khi nhận được khoản cứu trợ 30 tỷ USD từ các ngân hàng hàng đầu của Mỹ, bao gồm JPMorgan Chase, Bank of America và Wells Fargo.

Mặc dù có ý định dập tắt sự hoảng loạn của thị trường, nhưng bản chất của việc tiếp quản Credit Suisse cũng gây ra sự bất an.

Theo kế hoạch giải cứu, các nhà chức trách Thụy Sĩ đã giảm giá trị lô trái phiếu trị giá 16 tỷ franc Thụy Sĩ (17 tỷ USD) xuống bằng 0, đồng thời cho phép các cổ đông giữ khoảng 3 tỷ franc Thụy Sĩ (3,2 tỷ USD) khoản đầu tư của mình.

Quyết định đó đã đi ngược lại tiêu chuẩn lâu nay trong thực hành thu hồi nợ: các cổ đông, chứ không phải trái chủ, sẽ phải chịu tổn thất lớn nhất. Điều này gây phẫn nộ cho những người đã mất tất cả các khoản đầu tư của mình.

Một số trái chủ đã lập luận rằng động thái này đi ngược lại luật pháp và làm tăng mối đe dọa về hành động pháp lý.

Iris Chiu, giáo sư luật doanh nghiệp và quy định tài chính tại Đại học College London, cho biết các ngân hàng có thể dễ bị “lây lan thông tin” hơn và sự hoảng loạn của thị trường sau những cải cách hậu 2008 khiến các cổ đông rơi vào tình trạng thua lỗ để cứu người nộp thuế.

“Điều này có nghĩa là nếu một liên kết yếu bị lộ, các nhà đầu tư trở nên hoang tưởng về việc tìm ra các liên kết yếu khác để bán bớt tài sản hoặc rút nợ,” Chiu nói.

“Tôi nghĩ rằng một phần lớn trong số đó liên quan đến việc gia tăng các khoản nợ 'không thể bảo lãnh' mà các ngân hàng đã phát hành để làm cho vị thế vốn của họ vững chắc hơn – những điều này khiến các cổ đông và chủ nợ gặp khó khăn trước khi nhận được gói cứu trợ của nhà nước, và có thể khiến các nhà đầu tư nhiều hơn nhạy cảm trong những khoảng thời gian không chắc chắn. Bảo lãnh cứu trợ cũng có thể làm trầm trọng thêm nhận thức về khủng hoảng ngân hàng và sau đó dẫn đến những dự báo tự ứng nghiệm về khủng hoảng ngân hàng.”

Việc sáp nhập Credit Suisse với UBS, ngân hàng lớn nhất của Thụy Sĩ, cũng làm dấy lên lo ngại về sự gia tăng của nhiều tổ chức được coi là “quá lớn để thất bại”.

Thorsten Beck, Giám đốc Trường Tài chính và Ngân hàng Florence, đã mô tả việc tiếp quản này là một “ý tưởng tồi tệ, tạo ra một tổ chức thậm chí còn lớn hơn cả tổ chức quá lớn để thất bại”.

Có thể làm gì để ngăn chặn sự hoảng loạn?

Sau một số cuộc giải cứu ngân hàng đã diễn ra, có dấu hiệu cho thấy các nhà chức trách đang lên kế hoạch cho các hành động tiếp theo để củng cố niềm tin.

Theo Bloomberg, tại Mỹ, các cơ quan quản lý tài chính đang xem xét bảo lãnh tạm thời cho tất cả các khoản tiền gửi ngân hàng, hiện chỉ được bảo vệ tối đa 250.000 USD.

Các cơ quan quản lý đã công bố các động thái tương tự để đảm bảo tất cả các khoản tiền gửi tại SVB và ngân hàng Signature sau khi những tổ chức cho vay này lâm vào khó khăn hồi đầu tháng này.

Việc mở rộng các biện pháp bảo vệ đối với tất cả các khoản tiền gửi sẽ đặt ra câu hỏi về rủi ro đạo đức, tình huống mà một nhà đầu tư hoặc người gửi tiền có động cơ chấp nhận rủi ro lớn hơn do biết rằng họ sẽ không phải chịu bất kỳ tổn thất nào.

“Tôi nghĩ SVB sẽ buộc phải xem xét lại khung pháp lý. David Skeel, giáo sư luật doanh nghiệp tại Trường Luật Đại học Pennsylvania, nói. “Việc xử lý các khoản tiền gửi không được bảo hiểm rõ ràng là một phần quan trọng của vấn đề. Những khoản tiền gửi này gặp rủi ro về mặt pháp lý, nhưng các cơ quan quản lý ngân hàng hầu như luôn bảo lãnh, kể từ thất bại năm 1984 của Continental Illinois. Tình huống này làm tôi nhớ đến 'sự mơ hồ mang tính xây dựng' về việc liệu các ngân hàng lớn có được cứu trợ vào năm 2008 hay không, điều này đã được chứng minh là một thảm họa. Kỳ vọng nhưng không chắc chắn về một gói cứu trợ thường không thành công. Đối với tôi, có vẻ như các cơ quan quản lý cần xây dựng các hướng dẫn rõ ràng về việc người gửi tiền nào sẽ được và không được bảo vệ.”

Về lâu dài, các đảng viên Đảng Dân chủ, bao gồm cả Tổng thống Mỹ Joe Biden, đã chỉ ra sự cần thiết phải thắt chặt giám sát các ngân hàng, bao gồm khôi phục các điều khoản chính của cải cách Dodd-Frank đã bị hủy bỏ dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Trong số những thay đổi đang được Đảng Dân chủ tìm kiếm, có thể sẽ vấp phải sự phản kháng từ Đảng Cộng hòa, là việc khôi phục việc phải vượt qua các bài kiểm tra căng thẳng (stress test) để đánh giá khả năng vượt qua suy thoái kinh tế nghiêm trọng đối với các ngân hàng có ngưỡng tài sản 50 tỷ USD.

Một cuộc khủng hoảng hệ thống ngân hàng toàn cầu có xảy ra?

Hầu hết các nhà kinh tế cho rằng điều đó khó xảy ra, mặc dù có thể xảy ra tình trạng hỗn loạn tại nhiều tổ chức tài chính hơn.

Các nhà chức trách không chỉ hành động nhanh chóng để ngăn chặn đổ vỡ, quy định tài chính cũng đã được thắt chặt đáng kể kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vừa qua.

Ví dụ, so với năm 2007-2008, các ngân hàng buộc phải có nhiều vốn hơn để đối phó với tình trạng suy thoái nghiêm trọng.

“Hệ thống ngân hàng toàn cầu sẽ không sụp đổ,” Beck nói. “Những gì chúng ta thấy: khi thủy triều rút, chúng ta thấy rõ ai đang lộ ra. Credit Suisse không phải là một bất ngờ - do những rắc rối trước đây - cũng như một số ngân hàng cỡ trung bình ở Mỹ. Một số ngân hàng châu Âu khác có thể bị ảnh hưởng? Có, có thể, nhưng điều này sẽ không giống như một sự sụp đổ. Nhìn chung, hệ thống ngân hàng mạnh hơn đáng kể so với năm 2008 và các cơ quan chức năng đã chuẩn bị tốt hơn nhiều để sớm giải quyết khó khăn.”

Skeel cho biết: “Hậu quả từ sự cố SVB đã kéo dài và lan rộng hơn tôi dự đoán. “Tôi đã dự đoán rằng nó sẽ nhanh chóng kết thúc với những đặc điểm riêng của SVB, và điều đó rõ ràng đã không xảy ra. Nhưng tôi vẫn không nghĩ rằng nó có khả năng gây ra một cuộc khủng hoảng ngân hàng lớn.”

(Nguồn: Aljazeera)

Vân Anh