HSBC hạ dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2023 xuống 5,0%

Trong báo cáo “Vietnam at a glance - Mùa hè kém sôi động” vừa công bố, HSBC cho rằng, với tốc độ tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, GDP quý II/2023 của Việt Nam đã vượt qua mức kỳ vọng 3,8% của thị trường (Biểu đồ 1). Tuy nhiên, điều đó không thể làm lu mờ những thách thức ngày càng gia tăng. Nhìn chung, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam đã giảm mạnh từ mức tăng trưởng ấn tượng của năm ngoái là 8% - chủ yếu do các rủi ro bên ngoài.

Những thay đổi sớm nhất trong xu hướng thương mại sẽ diễn ra vào khoảng quý IV/2023

Báo cáo của HSBC đánh giá, thương mại - một trong những động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, đã dần suy yếu kể từ quý IV/2023. Sự suy giảm sản xuất phản ánh rõ ràng những thách thức thương mại ngày càng gia tăng mà Việt Nam phải đối mặt. Mặc dù tốc độ tăng trưởng sản xuất trong quý II/2023 là một bất ngờ tích cực, yếu tố này chỉ đóng góp tối thiểu vào tăng trưởng (Bảng 1). “Tin tốt là thương mại không có dấu hiệu suy giảm thêm. Tuy nhiên, thương mại Việt Nam vẫn chưa tìm thấy lối thoát khi chưa thấy dấu hiệu rõ rệt của phục hồi”, báo cáo của HSBC viết.

Xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục mức giảm hai con số trong quý II/2023, tốc độ giảm tương đương với quý I/2023 (Biểu đồ 3). Điểm sáng duy nhất là xuất khẩu nông sản, nhưng tỷ lệ 10% của ngành hàng này quá nhỏ để bù đắp cho sự suy yếu rộng khắp ở các lĩnh vực khác.

Các lô hàng lớn, bao gồm điện tử tiêu dùng, dệt may/giày dép, máy móc và đồ nội thất gỗ, đều suy giảm hai con số. Điều này chủ yếu là do nhu cầu nhập khẩu của Mỹ sụt giảm, vì Mỹ là thị trường nhập chính đối với hầu hết các sản phẩm. Thật vậy, tính tới thời điểm này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ hiện nay đã giảm với mức 20% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh tính nghiêm trọng của suy thoái thương mại.

Ngoài ra, do đợt nắng nóng, ngành sản xuất của Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu điện ở miền Bắc vào tháng 6/2023, nơi đặt các cơ sở sản xuất của các tập đoàn công nghệ lớn. Khi vấn đề năng lượng dần được khắc phục, việc cắt giảm sản xuất đã làm gia tăng khó khăn trong ngành.

Câu hỏi quan trọng đặt ra cho ngành sản xuất của Việt Nam là khi nào chu kỳ thương mại toàn cầu sẽ thay đổi?. Các chỉ số PMI hàng đầu cho thấy, không có cải thiện trong tương lai gần, khi nhu cầu thương mại đảo chiều tiếp tục gây áp lực lên các đơn đặt hàng.

“Chúng tôi kỳ vọng những thay đổi sớm nhất trong xu hướng thương mại sẽ diễn ra vào khoảng quý IV/2023, nhưng sẽ theo hướng ổn định trước rồi mới xuất hiện bất kỳ sự gia tăng rõ rệt nào đối với các lô hàng. Nói cách khác, Việt Nam còn phải chịu một chu kỳ suy thoái thương mại kéo dài, đặc biệt là khi hiệu ứng cơ sở không thuận lợi trở nên nghiêm trọng hơn vào quý III/2023”, HSBC kỳ vọng.

Tuy nhiên, một tác động lan tỏa tích cực ngoài ý muốn đến từ tài khoản vãng lai của Việt Nam. Không bất ngờ khi mà nhập khẩu đã giảm nhiều hơn so với xuất khẩu, dẫn đến thặng dư thương mại đáng kể. Cùng với việc tăng doanh thu từ du lịch giúp giảm thiểu thâm hụt dịch vụ, tài khoản vãng lai của Việt Nam được cải thiện đáng kể lên mức 6,1% GDP trong quý I/2023 (Biểu đồ 2), mang tới sự hỗ trợ quý giá cho đồng VND.

Lĩnh vực dịch vụ phục hồi tốt đã bù đắp cho sự sụt giảm của xuất khẩu

“Bất chấp sự sụt giảm xuất khẩu, lĩnh vực dịch vụ của Việt Nam đã bù đắp phần nào nhờ vào sự phục hồi đang tiếp diễn”, HSBC nhận định.

Cụ thể, các ngành dịch vụ liên quan đến du lịch, bao gồm vận tải, lưu trú và ăn uống tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh. Nửa đầu năm 2023, khách du lịch đến Việt Nam đã hồi phục 80% so với mức độ hàng tháng của năm 2019, khi đón tổng cộng 5,6 triệu lượt khách du lịch.

Trong đó, khách Trung Quốc, là nhóm khách du lịch chính, nhanh chóng đạt gần 50% so với mức hàng tháng của 2019 (Biểu đồ 4). Một phần của phục hồi này đến từ nỗ lực khôi phục các đường bay thẳng với Trung Quốc, trong đó Việt Nam đứng đầu ASEAN chỉ sau Singapore (Biểu đồ 5). Tiến độ này cho thấy, Việt Nam đang trên đà vượt mục tiêu ban đầu là 8 triệu lượt khách du lịch năm.

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV vừa diễn ra, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam và Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 15/8/2023, với nội dung đáng chú ý là: kéo dài thời hạn cho các thị trường được miễn thị thực lên 45 ngày (tăng từ 15) và thời hạn thị thực điện tử cho 80 thị trường tăng lên 90 ngày (từ 30 ngày). HSBC đánh giá đây là sự thay đổi kịp với thời điểm mùa đông cao điểm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc du lịch dễ dàng hơn và thu hút lượng khách du lịch ngày càng tăng.

Tín hiệu tích cực từ lạm phát

“Ngoại trừ tăng trưởng thì lạm phát liên tục mang đến những tin tốt. Lạm phát toàn phần đã được kiểm soát ở mức 2,0% so với cùng kỳ trong tháng 6/2023, phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi”, báo cáo của HSBC đánh giá.

Theo HSBC, nguyên nhân chính là nhờ cắt giảm lạm phát trong lĩnh vực năng lượng, đã kéo lạm phát toàn phần giảm mạnh so với mức trần lạm phát 4,5% (Biểu đồ 6). Đáng nói hơn, lạm phát cơ bản hạ nhiệt xuống 4,3% so với cùng kỳ - lần đầu tiên dưới mức trần trong 9 tháng. Mặc dù vậy, rủi ro tăng giá vẫn kéo dài khi đà lạm phát thực phẩm đã tăng trong tháng 6/2023, phản ánh qua giá thịt heo tăng cao.

Trong bối cảnh những thách thức kinh tế ngày càng gia tăng, Chính phủ Việt Nam đã tăng cường đưa ra các biện pháp kích cầu kinh tế. Về mặt tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước đã có hàng loạt động thái bất ngờ trong quý II/2023, khi trong vòng chưa đầy 3 tháng, cơ quan này đã bất ngờ cắt giảm lãi suất điều hành 3 lần, mỗi lần hạ 50 điểm cơ bản.

HSBC đánh giá, khi lạm phát hạ nhiệt, tỷ giá VND tương đối ổn định đã hỗ trợ cho việc nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, khi rủi ro tăng giá kéo dài đối với lạm phát, thì đồng VND có thể phải đối mặt với áp lực rủi ro sụt giá từ lãi suất thực đang “xói mòn” (Biểu đồ 7).

“Chúng tôi kỳ vọng tăng trưởng sẽ có bước ngoặt lớn vào quý IV/2023, với các biện pháp hỗ trợ tiền tệ gia tăng”, HSBC cho biết và kỳ vọng: “NHNN sẽ cắt giảm lãi suất thêm 50 điểm cơ bản trong quý III/2023, đưa lãi suất điều hành về 4,0%. Điều này có thể sẽ đảo ngược nỗ lực thắt chặt của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2022 và cũng tương ứng với mức độ hỗ trợ tiền tệ trong thời kỳ đại dịch”.

Về mặt tài khóa, Chính phủ và các bộ, ngành cũng đã ban hành nhiều biện pháp hỗ trợ tài khóa khác nhau, với mức độ gần như tương đương với những biện pháp được ban hành trong đại dịch (Bảng 4). Các biện pháp bao gồm giảm 2% thuế VAT cho một số lĩnh vực (được Quốc hội thông qua gần đây), hoãn nộp thuế đối với các loại thuế khác nhau trong 3 - 6 tháng, cũng như cắt giảm thuế môi trường đối với xăng và dầu diesel. Tuy nhiên, một gói tài khóa “trọn gói” có thể bị giới hạn, khi ngân sách nhà nước thiếu hụt nguồn thu.

Lan Nguyễn