Cơ chế giá bán lẻ điện chưa đồng bộ với thực tế phát triển thị trường điện

Sáng ngày 18/7, tại trụ sở Văn phòng Quốc hội, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021 đã tổ chức Hội thảo với chủ đề “Chính sách giá điện, thị trường điện Việt Nam – Một số vấn đề đặt ra và giải pháp”.

Phát biểu mở đầu Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy, Phó Trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, giai đoạn 2016-2021, ngành năng lượng đã bám sát chủ trương của Đảng, có những bước phát triển nhanh chóng, tương đối đồng bộ trong tất cả các phân ngành và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Bên cạnh những kết quả tích cực, ngành năng lượng vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần nhanh chóng khắc phục. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định giám sát chuyên đề về vấn đề này và thành lập Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021”.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy nêu rõ, trong lĩnh vực năng lượng, ngành điện là ngành hạ tầng quan trọng, phải đi trước một bước để phục vụ yêu cầu phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Cũng theo ông Lê Quang Huy, chính sách giá điện, thị trường điện ở nước ta là những vấn đề cốt lõi, đối với sự phát triển ngành điện, có mối quan hệ mật thiết với thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, tác động trực tiếp đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân, ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư, tiến trình thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, cam kết quốc tế về ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam…

“Đây cũng là chủ đề thời sự, được lãnh đạo Quốc hội, đại biểu Quốc hội, cử tri, dư luận xã hội quan tâm; có tầm quan trọng đặc biệt và ý nghĩa rất lớn trong quá trình hoàn thiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng nói chung và phát triển điện lực nói riêng”, ông Lê Quang Huy chia sẻ và cho biết: “Kết quả Hội thảo sẽ giúp Đoàn giám sát có thêm cơ sở để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội những đề xuất, kiến nghị “đúng” và “trúng” để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trước mắt. Đồng thời, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật nói chung, trong đó có chính sách, pháp luật về giá và thị trường điện, hướng tới mục tiêu dài hạn, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước”.

Tại hội thảo, các đại biểu, chuyên gia đã trình bày tham luận, thảo luận về nhiều vấn đề như: Hệ thống, chính sách pháp luật về giá điện và thị trường điện Việt Nam – Một số vấn đề đặt ra và giải pháp; Hệ thống, chính sách pháp luật về giá điện và thị trường điện Việt Nam – Thực trạng và giải pháp hoàn thiện; Thực trạng vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh, giá điện trên thị trường cạnh tranh: Hiện trạng và dự báo biến động; Chính sách phát triển điện mặt trời và điện mặt trời mái nhà; Giá điện Việt Nam: so sánh tương quan với giá điện các nước trong ASEAN; Tác động của giá nhập khẩu năng lượng sơ cấp đến cơ cấu giá điện; Áp dụng Cơ chế giá điện thị trường bán lẻ để đáp ứng nhu cầu điện cho phát triển kinh tế; Quản lý giá điện theo cơ chế thị trường: Một số vấn đề đặt ra và giải pháp cần có; Các vấn đề cấp bách trong việc thực hiện thị trường điện tại Việt Nam; Cải cách giá điện gắn với tái cơ cấu ngành điện Việt Nam; Những bất cập trong cơ chế định giá và thực hiện thị trường mua bán điện - Một số kiến nghị...

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, chính sách giá điện, thị trường điện còn nhiều bất cập, hạn chế; có ý kiến cho rằng cơ cấu phát điện, điều chỉnh giá điện chưa bù đắp được chi phí đầu vào và đảm bảo lợi nhuận hợp lý; công thức tính toán, xác định biến động của các thông số đầu vào cơ bản lên giá điện chưa được hoàn thiện; cơ cấu biểu giá bán lẻ chưa phù hợp, chưa có lộ trình cụ thể để áp dụng giá điện hai thành phần…

Công tác tái cơ cấu ngành năng lượng để từng bước hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh trong đó có thị trường điện thực hiện còn chậm, còn tình trạng độc quyền Nhà nước trong một số lĩnh vực năng lượng. Việc hình thành thị trường điện triển khai chậm, nhiều vướng mắc, chưa thực sự cung cấp tín hiệu khách quan cho các nhà đầu tư cũng như người sử dụng điện. Chính sách giá năng lượng sơ cấp còn một số bất cập, có ý kiến cho rằng cần rà soát, đánh giá lại việc trợ giá than cho sản xuất điện, giá khí cho sản xuất đạm, giá điện cho một số hộ tiêu thụ điện…

“Cơ chế giá bán lẻ điện hiện nay chưa đồng bộ với thực tế phát triển thị trường điện. Bên cạnh đó, chưa dự báo tốt và tính toán đầy đủ những yếu tố ảnh hưởng từ thị trường năng lượng khu vực và thế giới. Những tồn tại, hạn chế, bất cập và khó khăn, vướng mắc về giá điện, thị trường điện hiện nay ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành điện, ngành năng lượng và sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu lên những bất cập của thị trường điện hiện nay.

Những vấn đề trên đặt ra nhiều thách thức và đòi hỏi phải có những nỗ lực, cố gắng vượt bậc, có cách làm mới, giải pháp đột phá để tháo gỡ vướng mắc, vượt qua khó khăn, bảo đảm mục tiêu cung cấp đủ điện cho nền kinh tế, cho sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân với giá cả hợp lý trong một thị trường lành mạnh, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. “Đây cũng là mục tiêu của Đoàn giám sát chuyên đề được Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao phó”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh.

Để đáp ứng yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và mục tiêu, kế hoạch đề ra của Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục cùng với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại Hội thảo để xây dựng Báo cáo tổng thuật, hoàn thiện dự thảo Báo cáo của Đoàn giám sát. Trong đó đặc biệt quan tâm những đề xuất thật sự thực chất, hiệu quả, “đúng” và “trúng”, giải quyết, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc đối với chính sách giá điện, thị trường điện Việt Nam trước mắt, cũng như lâu dài…

Về phía Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục tổ chức các cuộc hội thảo có chất lượng, để cung cấp thông tin, luận điểm khoa học, cơ sở thực tiễn, bảo đảm cho Đoàn giám sát có nhìn nhận, đánh giá đa chiều đối với sự phát triển năng lượng của Việt Nam giai đoạn 2016 – 2021, giải pháp cho thời gian tới; mong muốn Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học, các hội, cơ quan nghiên cứu và các cơ quan hữu quan tiếp tục quan tâm, đóng góp công sức, trí tuệ cho hoạt động giám sát của Quốc hội và quá trình phát triển bền vững của ngành năng lượng, quá trình phát triển của đất nước.

Thanh Hải