Nên hay không kéo dài vốn của các Chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân sang năm 2024?
Vấn đề vốn của các Chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân hết đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều của các đại biểu Quốc hội tại Chương trình phiên họp giữa 2 đợt của Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khoá XV diễn ra sáng ngày 15/11.
Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh tinh thần là tháo gỡ tối đa vướng mắc trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia nhưng không được để ra xung đột pháp luật.
Trình bày báo cáo về vấn đề xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội một số nội dung để chuẩn bị trình Quốc hội Nghị quyết về giám sát chuyên đề “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” (Chương trình), Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành cho biết, để đảm bảo nguồn lực thực hiện các Chương trình, việc cho phép kéo dài vốn năm 2023 chưa giải ngân hết (bao gồm cả vốn năm 2022) sang năm 2024 là cần thiết. Đoàn giám sát đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đối với việc cho phép kéo dài nguồn vốn thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia như sau:
“Cho phép kéo dài vốn năm 2022 của các Chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân hết năm 2023 (bao gồm vốn đầu tư phát triển, kinh phí chi thường xuyên của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương) sang thực hiện trong năm 2024”.
Phương án 1: Đồng ý. Trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý cho phép vốn năm 2022 của các Chương trình chưa giải ngân hết năm 2023 sang thực hiện trong năm 2024, Đoàn giám sát kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung nội dung này vào dự thảo Nghị quyết giám sát để có cơ sở pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương khi thực hiện đồng thời Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 và Nghị quyết giám sát về các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Phương án 2: Không đồng ý.
Theo Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành cho biết, để bảo đảm kỳ họp gần nhất Quốc hội có thể xem xét thông qua được Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện trong bối cảnh chỉ còn 2 năm thực hiện các Chương trình, Đoàn Giám sát đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thể hiện trong dự thảo Nghị quyết giám sát nội dung: Thông qua chủ trương xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 và cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện quyết định cơ cấu nguồn vốn, phân bổ sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia theo trình tự, thủ tục rút gọn. Giao Chính phủ xây dựng Hồ sơ theo trình tự, thủ tục rút gọn, trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Năm nào quyết toán dứt điểm năm đó để chủ động kế hoạch nguồn vốn
Cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề “Việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2023”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng quan tâm đến bổ sung, chuyển nguồn từ năm 2021- 2022 chưa giải ngân hết sang năm 2024. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị Đoàn Giám sát báo cáo rõ hơn về việc chuyển nguồn chỉ của năm 2022 hay có cả năm 2021?
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội để thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách năm 2024 có đề cập việc đối với nguồn vốn năm 2021-2022 chưa thực hiện giải ngân hết, căn cứ vào điều kiện tình hình thực tế, Quốc hội sẽ xem xét khi Chính phủ có báo cáo tổng thể về thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia trong thời gian tới. Điều này có nghĩa là để ngỏ cho quyết định tiếp tục việc chuyển nguồn vốn của năm 2021-2022. Vì vậy, Đoàn Giám sát cần có báo cáo rõ thêm về việc chuyển nguồn dự toán ngân sách Nhà nước chưa giải ngân hết sang năm 2024 cho thống nhất giữa phần giải trình và dự thảo Nghị quyết.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng cần đảm bảo kỷ cương, kỷ luật ngân sách, dù là vì do lý do khách quan hay chủ quan thì năm nào cũng cần quyết toán xong dứt điểm năm đó để chủ động kế hoạch các nguồn vốn. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, nếu nguồn vốn từ năm 2021 mà chúng ta chưa làm được thì nên hủy và điều chỉnh, bố trí lại cho phù hợp. Trên cơ sở này, Chính phủ cần nghiên cứu thật kỹ, nếu đề xuất kéo dài thời gian thì cũng chỉ nên trong thời gian ngắn.
Đồng tình với phương án kéo dài vốn năm 2022 của các Chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân hết năm 2023 (bao gồm vốn đầu tư phát triển, kinh phí chi thường xuyên của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương) sang thực hiện trong năm 2024, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho rằng nội dung này không đưa vào Nghị quyết giám sát chuyên đề và cũng không đưa vào Nghị quyết ngân sách, mà nên đưa vào Nghị quyết cơ chế đặc thù, cần phải đánh giá tác động vì sao chậm giải ngân, nguyên nhân, trách nhiệm thuộc về đâu, sau đó Quốc hội cho phép hoặc không cho phép kéo dài vốn năm 2021, năm 2022.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần giữ nghiêm kỷ luật kỷ cương ngân sách, không nên đưa vào Nghị quyết giám sát vì sẽ tạo tiền lệ, do đó cần đưa nội dung này vào Nghị quyết cơ chế đặc thù.
“Mục tiêu của việc chuyển vốn này là rất lớn lao dành cho các địa phương”
Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất chỉ kéo dài phần vốn sự nghiệp năm 2023 để tiếp tục thực hiện trong năm 2024. Trên cơ sở kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, vừa qua, khi xây dựng dự toán ngân sách năm 2024 đã thông qua nội dung kéo dài vốn 2023 để thực hiện tiếp trong năm 2024. Tuy nhiên, qua thảo luận tại Hội trường, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh bày tỏ thống nhất với sự cần thiết của việc chuyển nguồn đối với vốn sự nghiệp năm 2022 mà đến nay chưa giải ngân hết.
Bên cạnh đó, dự toán năm 2024 cũng đã được Quốc hội thông qua, do đó Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm rõ thêm vấn đề này trong việc ảnh hưởng đối với dự toán của năm 2024 để Quốc hội có căn cứ xem xét.
Liên quan đến cơ chế đặc thù, Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng thống nhất việc thông qua chủ trương xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù, tháo gỡ khó khăn. Đồng thời giao Chính phủ xây dựng hồ sơ theo thủ tục rút gọn và trình Quốc hội trong Kỳ họp gần nhất.
Cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề “Việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2023”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đồng tình với việc chuyển nguồn vốn chưa giải ngân hết của năm 2021-2022 sang năm 2024, nếu có những nội dung nào chưa rõ ràng thì nên trình ra Kỳ họp gần nhất của Quốc hội xem xét để xử lý cùng với Nghị quyết đặc thù, cơ chế thí điểm.
Giải trình, làm rõ về đề xuất kéo dài vốn Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2022 sang năm 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương chỉ rõ, vốn Chương trình mục tiêu quốc gia của năm 2021 là hơn 20.000 tỷ đồng; khi Nghị quyết của Quốc hội phê chuẩn đã đưa nguồn vốn này vào diện chưa phân bổ vì chưa đủ điều kiện để phân bổ. Toàn bộ vốn của năm 2021 cũng chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư của ba Chương trình mục tiêu quốc gia nên toàn bộ số vốn của năm 2021 không phân bổ được. Bên cạnh đó, kế hoạch năm 2022 cũng được Quốc hội quyết nghị giao Chính phủ phân bổ vốn năm 2021 và năm 2022 một lần, thành dự toán của năm 2022. Tháng 7/2022, Chính phủ cũng đã trình Quốc hội toàn bộ số vốn của kế hoạch năm 2021 và năm 2022. Về bản chất, đây cũng là số vốn của năm 2021, nhưng trên thực tế năm 2021 chưa được giao dự toán và chưa phân bổ được.
Đồng tình với những giải trình của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang bày tỏ mong muốn Quốc hội cho phép, đồng ý chủ trương xây dựng một Nghị quyết thí điểm theo trình tự rút gọn, để đảm bảo đủ điều kiện theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và kịp trình trong phiên họp gần nhất.
Đối với nguồn vốn chuyển sang năm 2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang hi vọng Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội thông cảm và thấu hiểu.
“Mục tiêu của việc chuyển vốn này là rất lớn lao dành cho các địa phương. Nếu cắt nguồn vốn này thì áp lực giải ngân của Chính phủ có giảm đi, nhưng lại thiệt thòi cho các địa phương. Địa phương đang rất mong chờ, rất cần”, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang bày tỏ.
Sau khi lắng nghe ý kiến của đại biểu, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chuẩn bị báo cáo chính thức của Chính phủ về vấn đề này, đồng thời giao Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội thẩm tra về nội dung này.
“Tinh thần là tháo gỡ tối đa vướng mắc trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia nhưng không được để ra xung đột pháp luật”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.