Tài chính là yếu tố quan trọng trong chống biến đổi khí hậu
Tài chính là yếu tố quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của nhân loại. Chính các ngân hàng sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc huy động và điều hướng các nguồn vốn xanh cần thiết để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng “0” trên toàn cầu.
Tài chính trở thành chủ đề trung tâm tại Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP28) khi nước chủ nhà, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), công bố con số huy động được trong năm ngày đầu diễn ra sự kiện lên tới hơn 83 tỷ USD. Số tiền này đến từ các cam kết của nhiều quốc gia, những tổ chức phát triển và cộng đồng doanh nghiệp nhắm đến nhiều lĩnh vực, từ chuyển dịch năng lượng đến các sáng kiến chăm sóc y tế, đầu tư công nghệ, cứu trợ thiên tai...
Mặc dù đây là một con số không hề nhỏ nhưng nó vẫn chưa thấm vào đâu so với con số 3.000 tỷ USD – khoản đầu tư thế giới cần mỗi năm để giữ mức độ nóng lên của trái đất ở con số 2 độ C theo ước tính của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (IPCC).
Con số này một lần nữa nhấn mạnh tài chính là yếu tố quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của nhân loại. Chính các ngân hàng sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc huy động và điều hướng các nguồn vốn xanh cần thiết để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng “0” trên toàn cầu.
Trên thực tế ngành tài chính đã có những cam kết đầy tham vọng trị giá hàng nghìn tỷ USD hướng đến “net zero”. Ví dụ, Tập đoàn HSBC từng tiên phong trong các hoạt động bền vững toàn cầu nhiều năm qua đã cam kết cung cấp tài chính và đầu tư tài chính giá trị từ 750 tỷ USD đến 1 nghìn tỷ USD để hỗ trợ khách hàng trên toàn thế giới chuyển dịch sang các phương thức kinh doanh bền vững hơn và cân bằng phát thải các-bon vào năm 2050. Tại Việt Nam, HSBC cũng đã và đang tham gia hỗ trợ thu xếp nguồn vốn tài trợ trực tiếp và gián tiếp cho các dự án bền vững của Việt Nam và các doanh nghiệp tại Việt Nam, hỗ trợ Việt Nam thực hiện cam kết về cân bằng phát thải đưa ra tại COP26.
HSBC cũng đang tích cực hợp tác với các cơ quan Chính phủ và các bộ, ngành để chia sẻ kinh nghiệm và hiểu biết chuyên môn, chẳng hạn như ký Biên bản ghi nhớ với Bộ Tài nguyên và Môi trường để hỗ trợ Bộ xây dựng phương pháp tiếp cận thực tế và khung pháp lý nhằm hiện thực hóa các mục tiêu chuyển dịch của Việt Nam. Đồng thời, HSBC cũng là thành viên của Liên minh tài chính Glasgow vì mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 (GFANZ), tham gia hỗ trợ thu xếp 7,75 tỷ USD từ khu vực tư nhân cho Thỏa thuận hợp tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP) của Việt Nam.
Chia sẻ tại Diễn đàn nhịp cầu phát triển Việt Nam (Vietnam Connect Forum) 2024, bà Lâm Thúy Nga, Giám đốc toàn quốc Khối Khách hàng doanh nghiệp lớn, HSBC Việt Nam cho rằng, chặng đường nào cũng có những chông gai gập ghềnh nhất định. Một trong những thách thức lớn nhất cho phát triển bền vững và tài chính bền vững chính là Việt Nam chưa có hệ thống phân loại chi tiết tài chính bền vững để định nghĩa chính xác "xanh" và "bền vững" nghĩa là gì.
Cũng theo bà Lâm Thúy Nga, mặc dù Chính phủ đang nghiên cứu khung pháp lý chính thức nhưng ngành Ngân hàng vẫn đang phải dựa vào hệ thống của nội bộ mỗi ngân hàng và phải tự giám sát liên tục. Việc thiếu vắng những quy định rõ ràng cũng dẫn đến tâm lý chần chừ khi tiến hành dự án bền vững quy mô lớn vốn đòi hỏi phải tuân theo một quy trình tài chính phức tạp.
Một trở ngại khác không nhỏ là hạn chế về dữ liệu và báo cáo. Trong mắt nhà đầu tư, người tiêu dùng và cả nhân viên, báo cáo về chiến lược và hoạt động ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) cho thấy những chỉ số quan trọng phản ánh tình hình "sức khỏe" của doanh nghiệp và tác động doanh nghiệp tạo ra cho thế giới này. Dù vậy, hiện tại, nhiều doanh nghiệp chưa có báo cáo ESG hoặc nếu có thì cũng hạn chế, do bản thân họ cũng chưa hiểu rõ các yêu cầu về dữ liệu ESG. Để cải thiện tình hình này, các nhà quản lý có vai trò hết sức quan trọng trong việc hướng dẫn doanh nghiệp cũng như có những quy định yêu cầu để tạo thêm động lực cho họ chú trọng hơn vào thu thập, phân tích dữ liệu và làm báo cáo chỉn chu.
“Hơn 90% doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tuy nhiên, chỉ các công ty niêm yết mới phải cung cấp thông tin chiến lược và hiệu quả hoạt động ESG trong báo cáo thường niên. Mặc dù vậy, hầu hết các thông tin được cung cấp đều ở mức cơ bản, không có sự xác nhận của bên thứ ba, ngoại trừ một số lượng khiêm tốn các công ty có chứng chỉ quốc tế. Các nhà đầu tư có thể không thể dùng thông tin đó để đánh giá mức độ áp dụng ESG của công ty, khiến họ chưa tin tưởng để đầu tư’, bà Lâm Thúy Nga chia sẻ.
Đồng thời, các tiêu chuẩn bền vững chung hiện nay đối với doanh nghiệp Việt Nam cũng là rào cản cho việc tiếp cận nguồn vốn vay. Do các tiêu chuẩn chính thức của Việt Nam chưa có hoặc chưa chính thức triển khai, các tổ chức tài chính như HSBC phải dùng các tiêu chuẩn quốc tế và có sự điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế của thị trường. Tuy nhiên, những tiêu chuẩn này có thể quá cao đối với hầu hết các công ty, khiến họ không thể tiếp cận được nguồn tài chính bền vững.
Do vậy, để giúp chuyển dịch dòng vốn xanh và tăng cường phát triển bền vững ở Việt Nam, bà Lâm Thúy Nga khuyến nghị, Chính phủ cần tăng cường tính minh bạch, thắt chặt các quy định liên quan đến ESG và hạn chế độ vênh về thông tin giữa nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Trong những năm gần đây, một số doanh nghiệp vừa và nhỏ đã áp dụng việc công bố ESG tự nguyện để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài cũng như để đáp ứng các điều kiện khắt khe của một số thị trường xuất khẩu nhất định như châu Âu.Tuy nhiên, để đạt được kết quả tích cực trên quy mô lớn, việc công bố ESG mạnh mẽ cần phải được pháp luật quy định.