Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc: Tiết kiệm chi là cần thiết nhưng không thể cắt giảm tiền lương và phụ cấp
Theo Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc, trong bối cảnh nguồn lực tài chính còn hạn chế, tiết kiệm chi là biện pháp cần thiết để tối ưu hóa ngân sách. Tuy nhiên, lương và các khoản phụ cấp từ lương là cố định, không thể cắt giảm thêm. Việc chi thường xuyên cho trả tiền lương đã chiếm tới 45%, còn lại là các khoản chi khác.
Sáng 5/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.
Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu về việc phân bổ ngân sách và giải ngân ngân sách đầu tư công, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, đây là một trong những thách thức hàng đầu hiện nay do các quy định thủ tục quá chặt chẽ. Quá trình này bị trì hoãn do cần phải hoàn tất các quy định về định mức và đơn giá cũng như phải tuân thủ các thủ tục pháp lý nghiêm ngặt.
Theo Phó Thủ tướng, việc phân bổ ngân sách phải có dự toán và đơn giá định mức được duyệt. Chẳng hạn, việc phân bổ chi cho khoa học và công nghệ cũng phải có dự toán. Trên thực tế, một số dự án đầu tư xây dựng, các bộ, ngành chưa có đơn giá được phê duyệt, định mức được phê duyệt nên không thể triển khai phân bổ chính xác dự toán.
Dẫn chứng trường hợp điển hình là phân bổ vốn cho các hoạt động khoa học và công nghệ, Phó Thủ tướng giải thích, dù Quốc hội đã quy định tỷ lệ chi 2% cho các hoạt động này, nhưng thực tế chỉ mới chi được hơn 1% vì phải chờ phê duyệt các quy định và định mức từ các ngành liên quan.
"Nếu không có sự cải cách về thủ tục này, việc chậm giải ngân sẽ tiếp tục diễn ra và cản trở sự phát triển của các dự án trọng điểm", Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhận định.
Để khắc phục tình trạng này, Phó Thủ tướng đề xuất, Chính phủ có sự đổi mới về phân bổ chi thường xuyên và chi đầu tư. Ví như trong chi thường xuyên, sau khi Quốc hội phê chuẩn thì giao một lần cho các đơn vị, tức là các tỉnh và các bộ ngành. Các tỉnh sẽ phân bổ ngân sách theo đúng quy định. Sau đó, Bộ Tài chính làm nhiệm vụ kiểm tra lại việc thực hiện.
Về vấn đề tiết kiệm chi thường xuyên, Phó Thủ tướng cho rằng, trong bối cảnh nguồn lực tài chính còn hạn chế, tiết kiệm chi là biện pháp cần thiết để tối ưu hóa ngân sách. Chính phủ đã thực hiện các biện pháp mạnh mẽ nhằm tiết kiệm chi thường xuyên thông qua cắt giảm các chi phí không cần thiết.
Phó Thủ tướng cũng nhận định, việc tiết kiệm chi chủ yếu là tiết kiệm ở các hoạt động sự nghiệp kinh tế, đô thị, mua sắm, chi phí công tác phí, hội nghị tiếp khách và các mua sắm nhỏ. Còn lương và các khoản phụ cấp từ lương là cố định, không thể cắt giảm thêm. Việc chi thường xuyên cho trả tiền lương đã chiếm tới 45%, còn lại là các khoản chi khác.
Để giảm chi thường xuyên, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành, đơn vị giảm công tác phí, chi tiêu ở các hội nghị, hội thảo, tiếp khách. Trong năm 2024, chính sách này đã giúp tiết kiệm khoảng 7.000 tỷ đồng cho ngân sách nhà nước, một con số đáng khích lệ.
Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, hiện Thường trực Chính phủ đang chỉ đạo tiết kiệm chi trong đầu tư công. Trước đây, trong những năm 2009 - 2011, Chính phủ đã thực hiện việc này, đến nay, việc này được tái khởi động lại, cụ thể là tiết kiệm từ định mức dự toán đến định mức thi công, tiết kiệm trong bảo quản, thi công, vận chuyển. Vấn đề này sẽ được đưa vào hồ sơ mời thầu để tổ chức đấu thầu.
Về vướng mắc trong chi đầu tư công, chi thường xuyên, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc chia sẻ, hiện nay có những bất cập như thiếu đất để san lấp, do theo quy định thì đất là khoáng sản, nên phải thực hiện theo quy trình chung đối với khoáng sản.
Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, cần sửa đổi quy định cho phù hợp, hoặc nếu vẫn giữ quan điểm cũ thì cần quy định cấp đất, cấp mỏ cho các nhà thầu thi công tuyến đường chỉ để xây dựng tuyến đường, cấm bán ra ngoài, đóng mỏ ngay sau khi hoàn tất công việc thi công. Chính phủ sẽ trình cấp có thẩm quyền để quyết định việc sửa đổi, bổ sung quy định này.
Về thủ tục thu tiền sử dụng đất, Phó Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, thực tiễn thủ tục này không phức tạp, mà chỉ chậm do việc xác định giá đất tiến hành chậm. Khi chưa có giá đất thì cơ quan thuế chưa thể phát hóa đơn thu tiền sử dụng đất.
Do đó, khâu xác định giá đất đang là mấu chốt vấn đề. Bên cạnh đó, tiền sử dụng đất của cả nước chiếm 45% tổng nợ thuế của cả nước, đây là nợ khó đòi, tiền phạt chậm nộp nhiều gấp nhiều lần nợ gốc. Do đó, cần được quan tâm giải quyết, tháo gỡ.
Về tự chủ tài chính, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc cho hay, có các mức độ tự chủ khác nhau như: Tự chủ một phần, tự chủ thường xuyên, tự chủ toàn diện. Trong bối cảnh yêu cầu tự chủ ngày càng cao, một số đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện K… đã kiến nghị xin quay lại tự chủ một phần trong các hoạt động chi thường xuyên. Điều này đã được Chính phủ đồng ý nhằm đảm bảo phục vụ tốt nhất cho người dân.
“Đây là những bệnh viện tuyến cuối, phục vụ công tác thăm khám, chữa trị, đảm bảo sức khỏe cho nhân dân, nên cần có sự hỗ trợ. Các đơn vị này sẽ tự chủ trong các khoản chi thường xuyên nhưng phần đầu tư cơ sở vật chất vẫn được ngân sách đảm bảo. Điều này giúp các bệnh viện có thể tập trung vào nhiệm vụ phục vụ y tế, đồng thời giữ vững an toàn tài chính” Phó Thủ tướng giải thích.