TS.Cấn Văn Lực: Visa, Mastercard giảm phí sẽ có lợi cho cạnh tranh và giữ vị thế

Trao đổi với Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ (TTTCTT), TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ Quốc gia cho rằng, việc hỗ trợ giảm phí cho khách hàng hiện nay có ý nghĩa rất lớn và không ảnh hưởng nhiều đến tình hình tài chính của Visa và Mastercard. Thậm chí, việc giảm phí này còn có lợi cho cả Visa và Mastercard trong việc giữ vị thế và tăng tính cạnh tranh.

TTTCTT: Thưa ông, dịch COVID-19 đã thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, trong đó tỷ lệ người dùng thẻ Visa, Mastercard vừa qua tăng mạnh. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng sự tăng trưởng có thể sẽ giảm trong thời gian tới do người dùng thẻ lo ngại gánh nặng các loại phí, lãi suất cao. Ông đánh giá vấn đề này thế nào?

TS. Cấn Văn Lực: Đại dịch COVID-19 toàn cầu đã tác động mạnh mẽ, góp phần làm thay đổi hành vi của khách hàng đối với sản phẩm, dịch vụ ngân hàng; theo đó, người tiêu dùng đã sử dụng nhiều hơn các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Dịch vụ thanh toán thẻ tiếp tục được các ngân hàng quan tâm phát triển. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến cuối tháng 6 năm 2020, số lượng thẻ lưu hành đạt mức 106 triệu thẻ, tăng khoảng 14,5 % so với cùng kỳ năm 2019; số lượng giao dịch thanh toán nội địa qua thẻ ngân hàng đạt trên 171 triệu giao dịch với giá trị đạt khoảng 400 nghìn tỷ đồng, tăng tương ứng 20,9% và 9,1% so với cùng kỳ năm 2019.

TS .Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ Quốc gia.

Thanh toán không dùng tiền mặt là xu hướng tất yếu trong thời đại công nghệ số hiện nay. Các giao dịch thanh toán thông qua thẻ Visa, Mastercard ngày càng thể hiện được tính ưu việt cũng như sự thuận tiện, an toàn và bảo mật trong các giao dịch. Trong bối cảnh dịch bệnh, hưởng ứng lời kêu gọi của NHNN nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn, theo tôi được biết, tất cả các ngân hàng Việt Nam đã miễn giảm phí thẻ liên quan đến hoạt động thanh toán. Tuy nhiên, các tổ chức thẻ quốc tế Visa, Mastercard vẫn thu phí như trước đây. Theo tôi, Visa và Mastercard cần có động thái hỗ trợ thị trường thẻ Việt Nam như điều chỉnh chính sách phí dài hạn, giảm các loại phí thẻ đang áp dụng hiện nay, qua đó tạo điều kiện cho các ngân hàng Việt Nam giảm phí cho các điểm chấp nhận thanh toán, thúc đẩy được thanh toán không dùng tiền mặt và cũng là hỗ trợ tổ chức chấp nhận thẻ và người sử dụng thẻ.

TTTCTT: Hiệp hội Ngân hàng vừa qua đã có văn bản kiến nghị tổ chức thẻ Visa, Mastercard giảm phí cho các ngân hàng và người dùng thẻ trong bối cảnh toàn ngành chung tay chia sẻ khó khăn vượt qua COVID-19. Tuy nhiên có vẻ như Visa, Mastercard đang trì hoãn, hoặc có lẽ họ không muốn  "chia sẻ lợi ích" với khách hàng. Theo ông, Visa, Mastercard nên ứng xử thế nào về việc này?

TS. Cấn Văn Lực: Theo tôi được biết, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) đã đề nghị Visa và Mastercard xem xét trong vòng 12 tháng tới giảm tối thiểu 50% phí xử lý giao dịch đối với cả ngân hàng thanh toán và ngân hàng phát hành. Đồng thời, áp dụng cơ chế thu một loại phí đối với 1 giao dịch, hạn chế tình trạng thu phí chồng phí; và chỉ thu phí các giao dịch thành công, không thu phí giao dịch lỗi....

"Việc hỗ trợ giảm phí cho khách hàng hiện nay có ý nghĩa rất lớn và không ảnh hưởng nhiều đến tình hình tài chính của Visa và Mastercard. Ngoài ra, nếu phí thanh toán thẻ không giảm, tôi e rằng người tiêu dùng sẽ lựa chọn các kênh thanh toán khác như ví điện tử, mobile banking… . Vì thế, việc giảm phí này còn có lợi cho cả Visa và Mastercard trong việc giữ vị thế và tăng tính cạnh tranh", TS Cấn Văn Lực.

Tôi thấy đây là một đề xuất hợp lý trong bối cảnh hiện nay do tác động của đại dịch COVID-19. Qua đánh giá của chúng tôi, dịch COVID-19 tác động mạnh đến 15 ngành kinh tế của Việt Nam, trong đó có lĩnh vực tài chính – ngân hàng (tất nhiên, có độ trễ đối với hệ thống ngân hàng). Theo đó, lợi nhuận của hệ thống ngân hàng Việt Nam dự báo sẽ giảm 20-25% so với kế hoạch ban đầu. Rõ ràng là việc hỗ trợ giảm phí cho khách hàng hiện nay có ý nghĩa rất lớn và không ảnh hưởng nhiều đến tình hình tài chính của Visa và Mastercard. Ngoài ra, nếu phí thanh toán thẻ không giảm, tôi e rằng người tiêu dùng sẽ lựa chọn các kênh thanh toán khác như ví điện tử, mobile banking…v.v. Vì thế, việc giảm phí này còn có lợi cho cả Visa và Mastercard trong việc giữ vị thế và tăng tính cạnh tranh.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) đề nghị Visa và Mastercard xem xét trong vòng 12 tháng tới giảm tối thiểu 50% phí xử lý giao dịch đối với cả ngân hàng thanh toán và ngân hàng phát hành. Đồng thời, áp dụng cơ chế thu một loại phí đối với 1 giao dịch, hạn chế tình trạng thu phí chồng phí. Bên cạnh đó, chỉ thu phí các giao dịch thành công, không thu phí giao dịch lỗi. Ảnh minh họa

TTTCTT: Thẻ Visa, Mastercard là một trong những phương tiện thanh toán có một lượng lớn khách hàng ở Việt Nam. Ông có lo ngại sẽ có một sự "độc quyền" nào không?

TS. Cấn Văn Lực: Thẻ Visa và Mastercard là một trong số các phương tiện thanh toán phổ biến hiện nay trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Tính thanh khoản và tiện ích của thẻ là điều không thể phủ nhận. Tuy nhiên, trong xu thế công nghệ số, ngoài thẻ Visa và Mastercard, đã và đang xuất hiện nhiều hình thức thẻ thanh toán khác sử dụng QR Code, không tiếp xúc (NFC) và Mpos, Ví điện tử, mobile money... với sự tham gia của nhiều Fintech, Bigtech. Các tổ chức trung gian thanh toán này đang rất chú trọng thâm nhập thị trường đầy tiềm năng của Việt Nam bằng cách thường xuyên đưa ra các gói khuyến mãi hấp dẫn cũng như mức phí giao dịch thấp để tăng số lượng người sử dụng góp phần mở rộng quy mô thanh toán. Trong tương lai, sự phát triển của công nghệ số hiện nay sẽ cung cấp cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hơn về phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt giảm bớt sự phụ thuộc vào thẻ Visa, Mastercard.

TTTCTT: Ví điện tử hay mobile money liệu có phải là phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt chủ đạo trong tương lai gần, thưa ông?

TS. Cấn Văn Lực: Cùng với hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM), Việt Nam hiện có khoảng 37 tổ chức không phải ngân hàng được cấp phép cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán như Momo, VNPay, BankPay, AirPay, VNPT EPay, Moca, FPT Wallet, Viettel Pay…. Khái niệm mobile money được hiểu là dịch vụ tiền di động được thực hiện qua hoặc không qua tài khoản ngân hàng. Với khái niệm mở này, rõ ràng là mobile money có rất nhiều dư địa để phát triển tại Việt Nam, nhất là trong bối cảnh tiền mặt trong lưu thông của Việt Nam còn khá lớn (hiện khoảng trên 11%, và NHNN muốn đưa tỷ lệ này xuống dưới 10% trong 1-2 năm tới) và đa số các giao dịch nhỏ lẻ (dưới 100.000 đồng) được thanh toán bằng tiền mặt. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt chủ trương triển khai thí điểm mobile money dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ.

Tôi dự đoán rằng, sau khi có hành lang pháp lý cho triển khai thí điểm mobile money thì dịch vụ này sẽ bùng nổ. Tuy nhiên, để kiểm soát rủi ro như đánh bạc, rửa tiền…; NHNN đang có phương án có hạn mức thanh toán (có thể khoảng 10 triệu đồng/tháng) đối với một tài khoản mobile money được định danh. Tôi nghĩ trong giai đoạn thí điểm, Việt Nam tạm thời thống nhất với hạn mức đó, sau này ta sẽ tính toán thêm.

Tuy nhiên, trong ngắn hạn Ví điện tử, mobile money vẫn chưa thể thay thế được các phương thức thanh toán truyền thống hiện nay và cũng đang liên tục được cải tiến bởi các NHTM. Hiện tại, các ngân hàng đang tích cực hợp tác cùng với nhiều đối tác để đẩy mạnh hơn nữa các tính năng của "ví điện tử" được tích hợp sẵn trong tài khoản trực tuyến. Hợp tác giữa NHTM với các Fintech, Bigtech cũng là một xu thế, bởi việc này có lợi cho cả đôi bên và đặc biệt là mang lại hệ sinh thái thanh toán, tín dụng, vấn tin và nhiều trải nghiệm khác cho khách hàng. Trong bối cảnh này, tôi hiểu rằng các tổ chức lớn như Visa và Master cũng đang có những thay đổi, thích ứng cho phù hợp hơn với xu thế công nghệ số, công nghệ thanh toán trong tương lai không xa.

TTTCTT: Trân trọng cảm ơn ông!

Hải Đăng