Tạm biệt những dòng tiền dễ dàng khi các NHTW  đẩy tốc độ tăng lãi suất

Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed)  đang chuẩn bị tăng lãi suất vào tháng 3 và báo cáo việc làm cuối tuần trước đã thúc đẩy suy đoán rằng Fed có thể cần phải hành động nhanh. Ngân hàng trung ương Anh vừa thực hiện các đợt tăng liên tiếp và một số quan chức của ngân hàng này muốn mạnh hơn nữa. Ngân hàng trung ương Canada sẽ khởi động vào tháng tới. Ngay cả Ngân hàng trung ương châu Âu cũng có thể vào cuộc trong năm nay.

Lãi suất đang tăng vì các nhà hoạch định chính sách đánh giá rằng cú sốc lạm phát toàn cầu hiện gây ra mối đe dọa lớn hơn là mức độ ảnh hưởng thêm nữa của COVID-19 đối với tăng trưởng. Một số cho rằng đã mất quá nhiều thời gian để đi đến kết luận đó. Số khác lại lo lắng xu hướng “diều hâu” có thể làm chậm sự phục hồi vì một số hiện tượng tăng giá có liên quan đến vấn đề nguồn cung, nằm ngoài tầm với của chính sách tiền tệ.

Một số ngoại lệ giữa các nền kinh tế lớn nhất

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc dường như dẫn đầu xu hướng ngược lại. Ngân hàng trương nước này có vẻ đang làm cho tín dụng rẻ hơn khi vi rút mới bùng phát và triển vọng u ám đối với khu vực bất động sản của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Và NHTW Nhật Bản dự kiến sẽ giữ nguyên chính sách trong năm nay, mặc dù các nhà giao dịch đang bắt đầu tự hỏi liệu nó có thể giữ nguyên chính sách hay không.

Tại các thị trường mới nổi, nhiều ngân hàng trung ương đã bắt đầu tăng lãi suất vào năm ngoái và vẫn còn tiếp tục thực hiện điều này.

Chỉ trong tuần trước, Brazil đã tăng lần thứ ba liên tiếp 150 điểm, trong khi Cộng hòa Séc nâng điểm chuẩn lên mức cao nhất trong Liên minh châu Âu. Nga, Ba Lan, Mexico và Peru có thể mở rộng các chiến dịch thắt chặt trong tuần này, mặc dù một số người cho rằng chu kỳ của Mỹ Latinh có thể đạt đến đỉnh điểm.

Các nhà kinh tế tại JPMorgan Chase & Co. ước tính rằng vào tháng 4, lãi suất sẽ tăng ở các quốc gia cùng sản xuất khoảng một nửa tổng sản phẩm quốc nội của thế giới, so với 5% hiện nay. Họ kỳ vọng mức lãi suất trung bình toàn cầu vào khoảng 2% vào cuối năm nay - xấp xỉ mức trước đại dịch.

Tất cả những điều này cho thấy chính sách tiền tệ thắt chặt lớn nhất kể từ những năm 1990, và sự thay đổi không chỉ giới hạn ở lãi suất. Các NHTW cũng đang đảo lại các chương trình mua trái phiếu mà họ đã sử dụng để hạn chế chi phí vay dài hạn. Bloomberg Economics tính toán bảng cân đối kế toán của Nhóm 7 quốc gia (G7) sẽ đạt đỉnh vào giữa năm.

Nhà kinh tế Aditya Bhave của Bank of America Corp. đã viết trong một báo cáo hôm thứ Sáu: “Thế cục đã thay đổi. “Sự gia tăng lạm phát toàn cầu đã kéo theo chu kỳ tăng vọt lãi suất của NHTW và thu hẹp bảng cân đối kế toán trên diện rộng”.

Trong quá trình này, trục xoay có thể kết thúc một cuộc đại bùng nổ trên các thị trường tài chính vốn được khuếch đại bởi tiền lỏng lẻo.

Chỉ số chứng khoán thế giới MSCI giảm khoảng 5% trong năm nay. Trái phiếu đã giảm trên toàn thế giới, khiến lợi suất tăng cao hơn.

Điều đã buộc NHTW phải suy nghĩ lại là một làn sóng lạm phát. Điều này được thúc đẩy bởi sự mất kết nối giữa nhu cầu tăng cao ở các nền kinh tế sau thời kỳ phong tỏa và sự thiếu hụt nguồn cung của một số hàng hóa , vật liệu và hàng hóa quan trọng - cũng như người lao động.

Tuần này, Mỹ  dự kiến sẽ báo cáo tỷ lệ lạm phát 7,3% cho tháng Giêng, mức cao nhất kể từ đầu những năm 1980. Lạm phát khu vực đồng Euro vừa đạt mức kỷ lục.

Gần đây nhất là một vài tháng trước, hầu hết các quan chức đều không lường trước được tình hình hiện tại của mình. Họ đã dành phần lớn thời gian của năm 2021 để tranh luận rằng áp lực giá sẽ chỉ là "nhất thời". Họ hoan nghênh sự phục hồi nhanh chóng của việc làm và bác bỏ các báo động lạm phát mà một số nhà bình luận đã đưa ra.

Giờ đây, các nhà hoạch định chính sách đã quyết định rằng lạm phát vẫn duy trì sức mạnh - và việc dung nạp nó có nguy cơ gây ra một vòng xoáy tăng giá và tiền lương, có thể chứng tỏ rằng không thể dừng lại mà không gây ra suy thoái.

Bằng cách hành động ngay bây giờ để làm dịu mọi thứ một chút, họ hy vọng sẽ mang đến một “cú hạ cánh êm ái”, thay vì một sự cố va đập.

Rủi ro theo cả hai hướng

Theo các nhà kinh tế của JPMorgan, lạm phát có thể sẽ tiếp tục được thúc đẩy bởi tỷ lệ thất nghiệp giảm và nhu cầu mới về dịch vụ khi các nền kinh tế chứng tỏ khả năng chống chịu với biến thể Omicron. Các nhà kinh tế của JPMorgan cho rằng,  “chúng tôi khó có thể chấp nhận sự đan xen giữa lạm phát thấp kéo dài với hành động hạn chế của NHTW”.

Một số nhà kinh tế và nhà đầu tư tên tuổi cảnh báo rằng các NHTW vẫn đang ở "phía sau đường cong" và không nắm bắt đầy đủ quy mô của các biện pháp mà họ sẽ phải thực hiện.

Nhưng việc tăng lãi suất nhanh hiện nay có thể phản tác dụng nếu lạm phát bắt đầu giảm dần khi chuỗi cung ứng trở lại bình thường và thị trường hàng hóa hết “nóng”. Điều đó có thể khiến các chính sách đột nhiên có vẻ quá chặt chẽ - điều đã xảy ra với ECB một thập kỷ trước.

Và nếu lạm phát vẫn tiếp tục diễn ra thì vấn đề này chưa chắc có thể xử lý bằng chính sách tiền tệ.

Các nhà chiến lược tại BlackRock Inc. cho rằng giá đang tăng nhanh hơn do các vấn đề về nguồn cung và các NHTW nên học cách sống chung với điều đó. Bloomberg Economics tính toán rằng nếu BOE muốn đưa lạm phát xuống mức mục tiêu 2% trong năm nay, thì họ sẽ phải tăng lãi suất đủ để khiến 1,2 triệu người mất việc làm.

Hiện tại, cách duy nhất là tăng lãi suất toàn cầu nhưng các chi tiết vẫn còn mờ mịt. Các dự báo rất khác nhau về số lần Fed tăng lãi suất trong năm nay. Ví dụ, trong khi Barclays Plc tính toán chỉ có ba mức tăng, Bank of America dự kiến là bảy. Cũng không rõ là các động thái sẽ lớn như thế nào, khi nào sẽ được thực hiện và tỷ lệ chuẩn cuối cùng sẽ kết thúc ở đâu.

Các NHTW thích hơn khi các ý định của họ được hiểu trên phạm vi rộng rãi. Tuy nhiên, sau khi thực hiện một sự thay đổi chính sách đột ngột, họ cần phải tìm cách truyền đạt các kế hoạch mới của mình cho các nhà đầu tư. Nếu không, thị trường có thể gặp khó khăn.

Gia Huy