Vai trò của CBDC trong chiến lược thúc đẩy tài chính toàn diện toàn cầu

Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), mặc dù khả năng tiếp cận các dịch vụ thanh toán điện tử đã tăng lên trong những năm gần đây nhưng hình thức thanh toán này vẫn chưa đạt đến mức độ phổ biến. Cụ thể, nhóm dân số thu nhập thấp và người dân sống ở các khu vực vùng sâu, vùng xa vẫn gặp phải rào cản đối với thanh toán kỹ thuật số; các dịch vụ thanh toán bán lẻ nội địa vẫn còn mức phí cao ở một số nơi trên thế giới; và các khoản thanh toán xuyên biên giới, đặc biệt là các khoản giao dịch giá trị thấp như kiều hối, vẫn còn tốn kém và chưa đạt hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, một số NHTW - đặc biệt ở các thị trường mới nổi và nền kinh tế đang phát triển (EMDEs), đang khám phá CBDC như là giải pháp để thúc đẩy việc tiếp cận các công cụ và dịch vụ tài chính với giá cả phải chăng, đồng thời cải thiện cung cấp dịch vụ công.

Trong số các NHTW được hỏi, NHTW Bahamas, Trung Quốc, Đông Ca-ri-bê và Ghana cho thấy sự lạc quan về tiềm năng phát triển của CBDC về tài chính, ví dụ như dịch vụ thanh toán ngoại tuyến và tiềm năng giảm chi phí giao dịch.

Tuy nhiên, một số NHTW cho rằng, chỉ riêng CBDC thì chưa đủ để giải quyết các thách thức về tài chính, thay vào đó, CBDC nên là một trong số những giải pháp của chính sách tài chính toàn diện hơn.

Thiết kế hệ thống CBDC nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tài chính

Hầu hết các NHTW đang cân nhắc triển khai các thiết kế CBDC theo mô hình phân phối hai tầng linh hoạt và hiệu quả, thông qua các tổ chức trung gian tài chính tạo điều kiện cho các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán mới (PSP) phát triển. Các tổ chức phi ngân hàng và PSP được coi như hệ sinh thái quan trọng, đặc biệt là khả năng tiếp cận các phân khúc khách hàng thu nhập thấp.

Những NHTW được hỏi cũng chỉ ra sự cần thiết trong việc ưu tiên phát triển khu công nghệ cao và chi phí thấp, với các API được sử dụng để tạo điều kiện tiếp cận các nền tảng CBDC cho các tổ chức trung gian tài chính. Một số NHTW thậm chí đang sử dụng ví "nhãn trắng", có thể gắn nhãn hiệu cho PSP cụ thể, sau đó PSP sẽ hoàn thiện các chức năng và giao diện người dùng của ví.

Tăng khả năng tương tác đa chiều được xem là 1 tiêu chí thiết kế quan trọng, đồng thời tích hợp CBDC với các công cụ thanh toán hiện đại bao gồm chuyển khoản tín dụng, thẻ thanh toán và tài khoản tiền di động (Mobile Money), cũng như với các hệ thống CBDC xuyên biên giới khác và các luồng thu và thanh toán của Chính phủ.

Cuối cùng là tăng cường ứng dụng hỗ trợ từ xa và sử dụng các phương pháp định danh khách hàng điện tử (eKYC) để tạo điều kiện truy cập vào hệ thống CBDC, tích hợp hệ thống định danh số quốc gia hiện có hoặc đang trong kế hoạch để tạo điều kiện cho việc xử lý giao dịch từ xa.

Rủi ro và thách thức

Thứ nhất, về việc ban hành các luật, quy định mới hoặc các luật hiện hành liên quan đến phát hành đồng CBDC. Các điều luật của NHTW có thể cần phải thay đổi nhằm cung cấp quyền hạn thích hợp để phát hành đồng CBDC và giám sát hệ sinh thái CBDC. Ngoài ra, các luật liên quan khác bao gồm quyền bảo mật dữ liệu, chống rửa tiền/chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) và thuế có thể cần phải rà soát lại.

Thứ hai, một mối quan tâm lớn của các NHTW là liệu CBDC có được người dùng cuối và các merchant (đơn vị bán hàng) chấp nhận và sử dụng rộng rãi hay không. Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng, chỉ khi được chấp nhận và sử dụng rộng rãi mới đảm bảo CBDC hoạt động hiệu quả. Điều này dẫn đến các quyết định về một số vấn đề quan trọng, bao gồm cả việc định giá các dịch vụ CBDC.

Thứ ba, mặc dù việc áp dụng CBDC rộng rãi chắc chắn được ưu tiên, nhưng cũng dẫn đến một số thách thức trong việc bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng. Một điểm cộng của CBDC đối với tài chính toàn diện là cho phép số hóa việc ghi lại các giao dịch và cung cấp thông tin hữu ích để mở rộng các dịch vụ tài chính chẳng hạn như tín dụng đối với những khách hàng dưới chuẩn. Tuy nhiên, thông tin này cũng có thể bị sử dụng sai mục đích hoặc lạm dụng.

Do đó, việc bảo vệ thông tin cá nhân và ngăn chặn việc sử dụng sai dữ liệu của người tiêu dùng rất quan trọng, đảm bảo mức độ tin cậy đối với CBDC như các hình thái tiền tệ khác của NHTW. Vì thế, nhiều NHTW cho rằng, có thể tách dữ liệu giao dịch cá nhân khỏi thông tin nhận dạng và thiết lập quyền riêng tư theo thiết kế.

Minh Ngọc