Phát triển điện gió ngoài khơi: Cơ hội kép cho Việt Nam
Điện gió ngoài khơi, cơ hội kép để cung cấp nguồn năng lượng xanh, có chi phí hiệu quả, đồng thời hỗ trợ Việt Nam đạt được cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Cơ hội và thách thức
Tại hội thảo “Thúc đẩy phát triển ngành điện gió ngoài khơi (ĐGNK) của Việt Nam: Kinh nghiệm Quốc tế và các gợi ý chính sách” do Ban Kinh tế Trung ương và Đại sứ quán Đan Mạch tại Hà Nội phối hợp tổ chức sáng ngày 16/3, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương khẳng định, phát triển điện giáo ngoài khơi đã được Việt Nam xác định là giải pháp có tính đột phát trong chuyển dịch năng lượng, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Việt Nam, cũng là quốc gia có nhiều tiềm năng và cơ hội để phát triển năng lượng gió, hơn 39% lãnh thổ của Việt Nam có tốc độ gió lớn hơn 6m/s tại độ cao 65m. Đặc biệt, khoảng 8% diện tích lãnh thổ, tương đương 112 GW được đánh giá là có tiềm năng năng lượng gió tốt, bên cạnh đó cùng với năng lực và kinh nghiệm xây dựng các công trình ngoài khơi, các công trình biển và hệ thống logistics phụ trợ của ngành dầu khí hiện nay, Việt Nam có thể phát huy tốt nội lực để phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi gắn với chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ và dịch vụ logistic trong những năm tới.
Đến cuối năm 2021, tổng công suất đăng ký đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam khoảng 154 GW. Dự thảo Quy hoạch điện VIII đặt ra mục tiêu sẽ phát triển khoảng 16.121 MW điện gió trên bờ và gần bờ và khoảng 7.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030; đến năm 2045 công suất đặt điện gió ngoài khơi dự kiến đạt khoảng 64.500 MW.
Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, phát triển điện gió ngoài khơi đã và đang đối diện những bài toán lớn như: tính chất phức tạp về kỹ thuật và công nghệ; nguồn vốn lớn và dài hạn. Đồng thời, nhiều vấn đề lớn đặt ra cần phải làm rõ như về quy hoạch, cơ chế, chính sách đầu tư xây dựng, quy định cho thuê, cấp phép, quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định vận hành, cơ chế giá điện và hợp đồng mua bán điện và các quy định về vận hành hệ thống điện, hệ thống cảng biển, phát triển chuỗi cung ứng…
Lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương cho biết, qua theo dõi công tác triển khai Nghị quyết 55 cho thấy, việc thể chế hóa và cụ thể hóa yêu cầu xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ và đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi nêu tại Nghị quyết được các cấp có thẩm quyền triển khai còn chậm, kết quả còn hạn chế .
Ví dụ như Quy hoạch điện VIII và quy hoạch không giản biển vẫn đang trong quá trình xây dựng và chưa được ban hành; việc giao vùng biển để thực hiện công tác khảo sát, phục vụ phát triển điện gió ngoài khơi chưa được quy định cụ thể tại văn bản pháp luật, quy định tại Nghị định 11/2021/NĐ-CP ngày 10/02/2021 của Chính phủ chưa quy định đầy đủ việc này; các quy định về hình thức lựa chọn nhà đầu tư hiện nay chưa điều chỉnh được đối với các dự án nhà máy điện gió ngoài khơi, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực và các văn bản hướng dẫn khác chưa bao quát được dự án điện gió ngoài khơi; lộ trình xây dựng và ban hành cơ chế chính sách giá cho các dự án cho đến nay chuẩn bị còn rất chậm, thiếu các chỉ dẫn cụ thể và rõ ràng; việc xây dựng khung giá cho điện gió ngoài khơi cũng đang gặp khó khăn và bất cập do còn thiếu cơ sở để xác định tính chính xác, hợp lý, hợp lệ của các thông số tính toán; còn thiếu các quy chuẩn, tiêu chuẩn cho điện gió ngoài khơi...)
“Do đây là lĩnh vực mới ở Việt Nam, vì vậy việc trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm của các quốc gia đã có kinh nghiệm phát triển điện gió ngoài khơi như Đan Mạch rất có giá trị đối với Việt Nam…” - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển khẳng định.
Cần triển khai thí điểm để kích hoạt ngành công nghiệp tiềm năng
Tại Hội thảo, các chuyên gia Đan Mạch nhận định Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi như: có đường bờ biển dài, nguồn gió dồi dào và vùng đáy biển tương đối nông phù hợp cho việc dựng hệ thống móng cố định. Việt Nam cũng có chuỗi cung ứng được thiết lập tốt, có thể sử dụng gần như ngay lập tức hoặc chuyển đổi nhanh chóng để hỗ trợ thực hiện nhiều công đoạn trong quá trình xây dựng hoặc thiết lập hệ thống hạ tầng cần thiết khi phát triển và xây dựng một trang trại gió ngoài khơi. Với khả năng cung cấp một lượng điện sạch khổng lồ với mức giá hấp dẫn, đồng thời tạo ra nhiều việc làm mới và thu hút đầu tư, điện gió ngoài khơi sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong cơ cấu năng lượng tương lai của Việt Nam.
“Điện gió ngoài khơi là cơ hội kép tuyệt vời cho Việt Nam: Một cơ hội để cung cấp một nguồn năng lượng xanh và có chi phí hiệu quả cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của đất nước, đồng thời hỗ trợ Việt Nam đạt được cam kết tại Hội nghị COP26 đối với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050…”, Đại sứ Đan Mạch Nicolai Prytz nhấn mạnh.
Cũng theo Đại sứ Đan Mạch, là một trong những quốc gia ủng hộ mạnh mẽ và lâu dài việc Việt Nam chuyển đổi sang ngành năng lượng xanh và bền vững, Đan Mạch mong đợi Chính phủ Việt Nam sớm ban hành khung pháp lý rõ ràng và nhất quán, điều cần thiết cho sự phát triển của ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi, bắt đầu bằng việc phê duyệt Quy hoạch Điện VIII (PDP 8) và quyền khảo sát ngoài khơi độc quyền.
Một trong những khuyến nghị chính trong Báo cáo ‘Lộ trình Phát triển điện gió ngoài khơi tại Việt Nam’ của Cục Năng lượng Đan Mạch và Ngân hàng Thế giới là Chính phủ Việt Nam nên cho phép triển khai một vài dự án thí điểm trên quy mô lớn theo giai đoạn để kích hoạt ngành công nghiệp này. Hiện tại là thời điểm chín muồi để chính phủ có các hành động mạnh mẽ nếu muốn đạt được mục tiêu phát triển 7 GW điện gió ngoài khơi vào năm 2030 như đề ra trong Dự thảo Quy hoạch Điện VIII.
Ông Henrik Scheinemann, Đồng Giám đốc Điều hành Tập đoàn Copenhagen Offshore Partners (COP), cũng lưu ý, điều quan trọng là Việt Nam nên tập trung vào việc khởi động ngành năng lượng tái tạo, một ngành công nghiệp đã được chứng minh là có hiệu quả cao, đồng thời học hỏi kinh nghiệm từ các thị trường đã phát triển và có thành tích tốt để chọn cho mình một mô hình điện gió ngoài khơi phù hợp với nhu cầu và kỹ năng của đất nước.
“Có thể thấy rõ, Việt Nam có khả năng và sẽ thành lập ngành công nghiệp này. Giờ là lúc thúc đẩy và cho phép thực hiện các dự án thí điểm và ban hành khung pháp lý rõ ràng cũng như tạo điều kiện để các nhà đầu tư và phát triển dự án chia sẻ bài học nhằm xây dựng chuỗi cung ứng địa phương và giải quyết cơn khát năng lượng xanh ngày càng tăng của Việt Nam…”- ông Henrik Scheinemann đưa ra lời khuyên.
Đồng thời khẳng định Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP), nhà đầu tư hàng đầu thế giới về điện gió ngoài khơi và nhà đầu tư chính trong Dự án điện gió ngoài khơi La Gàn cam kết hỗ trợ Việt Nam trên hành trình lâu dài này…