Doanh nghiệp FDI giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng xanh tại Việt Nam 

Xu thế tăng trưởng xanh trở thành một lựa chọn tất yếu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng tới. Đây là cách tiếp cận mới trong tăng trưởng kinh tế, hướng tới sự phát triển hài hòa kinh tế - xã hội với phục hồi và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên.

Với hàng nghìn dự án trải khắp các tỉnh, thành, khu vực vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Đặc biệt, những nhà đầu tư với các dự án bền vững, xanh hóa đã và đang lựa chọn Việt Nam để "xây tổ", như Lego, tập đoàn Nestle'… là minh chứng tiêu biểu nhất cho thấy, khối doanh nghiệp FDI đã và đang có những đóng góp quan trọng vào tiến trình phát triển bền vững của Việt Nam.

Doanh nghiệp FDI đầu tư khoảng 9 tỷ USD vào tăng trưởng xanh tại Việt Nam

Việt Nam đã thể hiện quyết tâm thúc đẩy "xanh hóa" nền kinh tế. Tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030. Để đạt được các mục tiêu này, đòi hỏi sự vào cuộc của các thành phần kinh tế, trong đó, đóng góp của các doanh nghiệp FDI là vô cùng quan trọng.

Phát biểu tại Tọa đàm trực tuyến chủ đề "Doanh nghiệp FDI trong tăng trưởng xanh của Việt Nam" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức mới đây, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho rằng, để đạt được mục tiêu về tăng trưởng xanh đòi hỏi phải huy động toàn bộ sức mạnh của cả hệ thống chính trị cũng như cộng đồng doanh nghiệp trong đó có doanh nghiệp FDI.

Có thể nói trong suốt thời gian qua, đặc biệt là giai đoạn hiện nay, doanh nghiệp FDI đóng vai trò rất quan trọng trong sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế, thực hiện phát triển bền vững bao trùm, trong đó có tăng trưởng xanh.

Doanh nghiệp FDI không chỉ giúp tạo ra sự thay đổi về nhận thức, giúp tạo ra nguồn lực, kinh nghiệm để quản trị, công nghệ trang thiết bị hiện đại thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh trong sản xuất. Đồng thời hợp tác đồng hành cùng các doanh nghiệp trong nước chung tay góp sức vì sự nghiệp tăng trưởng xanh chung này.

“Cho đến nay, theo tính toán của chúng tôi, khu vực doanh nghiệp bao gồm doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước đã đầu tư khoảng 9 tỷ USD trong các lĩnh vực liên quan đến tăng trưởng xanh, phát triển xanh như là năng lượng tái tạo, hay là đầu tư các trang thiết bị phục vụ cho kinh tế xanh. Con số này chiếm khoảng 2% GDP và bình quân tăng trưởng trong suốt 2 năm vừa qua đạt mức độ tăng trưởng khá cao, tức là 10-13%. Đây là một trong những tín hiệu rất tốt”, ông Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ.

Cũng theo ông Nguyễn Anh Tuấn, cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp FDI đã giúp tạo nên sự thay đổi hành vi trong việc sản xuất, tiêu dùng, kinh doanh, góp phần thực hiện mục tiêu về tăng trưởng xanh. Nếu trước đây các doanh nghiệp thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh gặp rất nhiều khó khăn thách thức thì bây giờ, các doanh nghiệp đã biến khó khăn, thách thức thành lợi thế cạnh tranh của mình, góp phần nâng cao hơn nữa hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư của mình.

Đồng thời đóng góp nhiều hơn nữa cho xã hội, tạo ra một sự bảo vệ môi trường thân thiện , sử dụng một cách có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên có hạn. Quan trọng nhất là thay đổi nhận thức, tư duy trong việc cần phải thực hiện phát triển xanh, đầu tư xanh, ứng với một nền kinh tế xanh, xã hội xanh.

Ông Chris Hogg, Phó Chủ tịch, Giám đốc Bền vững và Truyền thông Khu vực châu Á, châu Đại dương và châu Phi, Tập đoàn Nestlé cho rằng, 2050 có thể là một khoảng thời gian xa nhưng trong thời gian từ nay đến đó, cần những lộ trình, cột mốc, chẳng hạn: Năm 2025 thì sẽ có phát thải ròng giảm 20%, đến 2030 giảm 50% và bằng không vào năm 2050.

“Chúng ta có thể đưa ra một danh sách rất dài những điều chúng ta sẽ làm. Nhưng điều tôi tin tưởng chúng ta sẽ đạt được là chúng ta có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ Việt Nam, từ các đối tác của chúng tôi. Điều chúng tôi cảm nhận rất rõ ràng đó là mục tiêu vì lợi ích của Việt Nam, vì lợi ích của Nestlé cũng như những người cùng chí hướng”, ông Chris Hogg bày tỏ.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững Việt Nam (VBCSD) đánh giá, các doanh nghiệp FDI, nhất là những tập đoàn lớn, tập đoàn đa quốc gia đầu tư trong lĩnh vực sản xuất xanh, tiêu dùng xanh, bền vững có vai trò hết sức quan trọng vì họ đóng vai trò dẫn dắt và quản trị về tăng trưởng xanh, thông qua chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng.

Vượt qua thách thức, hướng phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050

Phát biểu tại buổi tọa đàm, các chuyên gia đều nhận định, Việt Nam đang được xem là hình mẫu thành công trong thu hút FDI nhờ thể chế và môi trường đầu tư ngày càng được hoàn thiện; nền tảng chính trị ổn định và tiềm năng tăng trưởng kinh tế khá cao.

Tuy nhiên, mục tiêu tăng trưởng xanh là mục tiêu khó. Trên thực tế, số lượng doanh nghiệp, tập đoàn lớn đầu tư vào nước ta chưa nhiều. Hơn nữa, các doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam cũng đang gặp phải những khó khăn thách thức trong việc hướng tới tăng trưởng xanh.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cho biết, không chỉ khó khăn đối với doanh nghiệp FDI, mà doanh nghiệp trong nước cũng đang gặp khó khăn. Những khó khăn này có phần liên quan đến trách nhiệm của Chính phủ trong việc tạo cơ chế chính sách, tạo môi trường khuyến khích, phát triển, nuôi dưỡng đầu tư sản xuất, kinh doanh phục vụ cho mục tiêu phát triển xanh.

Để giải quyết những khó khăn này, thời gian qua, Bộ KH&ĐT đã chủ động tham mưu trình Chính phủ cũng như phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để dần hoàn thiện khung khổ pháp lý phục vụ phát triển xanh.

Về phía doanh nghiệp, xuất phát từ nội tại, có khó khăn, đặc biệt với các doanh nghiệp trong nước. Đầu tiên là tư duy. Tư duy của doanh nghiệp về việc đầu tư sản xuất kinh doanh theo hướng xanh cho đến bây giờ chưa trở thành nhận thức tự thân. Do vậy, cần phải thay đổi.

Các doanh nghiệp cũng đang gặp khó khăn liên quan đến nguồn lực và công nghệ. Về vấn đề này, các doanh nghiệp nước ngoài có lợi thế. Các doanh nghiệp nước ngoài sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước để dần thay đổi cách tiếp cận kinh doanh, đáp ứng các yêu cầu tiêu chuẩn đặt ra.

Tiếp đến là khó khăn về nguồn nhân lực. Cần phải đào tạo ra nguồn nhân lực thực sự chất lượng cao, đặc biệt có tư duy nhận thức trong việc thực hiện sản xuất kinh doanh theo hướng xanh.

Đồng tình với những nhận định trên, ông Nguyễn Quang Vinh bổ sung thêm: “Đây là thách thức chung và là thách thức mới nên các doanh nghiệp phải hết sức sáng tạo, đổi mới trong công việc kinh doanh của mình”.

Một điểm nữa khó khăn nữa được ông Nguyễn Quang Vinh nêu ra là nguồn tài chính xanh.

Hiện tại Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cùng Bộ KH&ĐT và các bộ, ngành liên quan đang phối hợp để đưa ra quy định về thế nào là doanh nghiệp xanh để đáp ứng được những khoản tài chính xanh, đầu tư xanh cho doanh nghiệp. Đó vừa là cơ hội, vừa là thách thức.

“Điểm quan trọng nữa là hành lang pháp lý. Từ trước đến nay, tôi thấy là Bộ KH&ĐT, Bộ TN&MT và các bộ, ngành luôn cố gắng đưa ra các chương trình rất rõ ràng, hành động rõ ràng rồi đưa ra lộ trình rõ ràng. Nhưng tôi nghĩ cần phải cải thiện nhiều hơn nữa, chuyển động nhanh hơn nữa để có thể nắm bắt được, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong bối cảnh mới này”, ông Nguyễn Quang Vinh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, nếu giải quyết được tất cả vấn đề trên, các khó khăn của doanh nghiệp sẽ được giải tỏa.

“Tôi tin rằng, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ đồng hành cùng các doanh nghiệp trong nước trong việc đóng góp cho thành công của mục tiêu tăng trưởng xanh mà chúng ta có thể đạt được. Mặc dù đó là cam kết hết sức tham vọng và khó nhưng chắc chắn chúng ta sẽ làm được: Đến năm 2050 chúng ta trung hòa carbon theo đúng như cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại COP26”, ông Nguyễn Anh Tuấn bày tỏ.

V.H