Indonesia, Malaysia và Thái Lan đã kết nối trong hệ thống thanh toán qua mã QR xuyên biên giới ASEAN

Một hệ thống xuyên biên giới để thực hiện thanh toán bằng đồng nội tệ đang thu hút sự chú ý giữa các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), với các giao dịch trực tiếp giữa đồng ringgit của Malaysia và đồng rupiah của Indonesia đã có thể thực hiện.

Người Malaysia đi du lịch đến Indonesia hiện có thể thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ bán lẻ bằng cách quét mã phản hồi nhanh (QR) bằng điện thoại di động của họ và người Indonesia ở Malaysia cũng vậy. Các khoản thanh toán được thanh toán bằng nội tệ, bỏ qua nhu cầu sử dụng đồng USD làm trung gian và có khả năng tiết kiệm tới 30% chi phí giao dịch.

Việc kết nối này là kết quả của sáng kiến ​​ASEAN liên kết các hệ thống thanh toán xuyên biên giới sử dụng mã QR để tạo thuận lợi cho các giao dịch trong 10 quốc gia thành viên.

Các ngân hàng trung ương của Malaysia và Indonesia - Bank Negara Malaysia và Bank Indonesia - đã chính thức vận hành thương mại hệ thống thanh toán xuyên biên giới song phương vào tháng trước. Mã QR quốc gia của Malaysia là DuitNow QR trong khi của Indonesia là Mã phản hồi nhanh Tiêu chuẩn Indonesia (QRIS).

Đến nay, Malaysia, Indonesia và Thái Lan đã được kết nối, còn Singapore, Việt Nam và Philippines dự kiến ​​sẽ được kết nối vào cuối năm nay.

Pandu Patria Sjahrir, người đứng đầu nhóm công tác về hệ thống này của Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN cho biết: “Mã QR ASEAN sẽ giúp hệ thống thanh toán liền mạch hơn và Ngân hàng trung ương Indonesia dự đoán chi phí giao dịch có thể tiết kiệm tới 30% khi sử dụng mã QR”.

Indonesia là chủ tịch luân phiên của ASEAN năm nay và đứng đầu Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN, bộ phận thuộc khu vực tư nhân được giao nhiệm vụ tạo thuận lợi cho hợp tác và hội nhập kinh tế trong khu vực.

Tỷ giá hối đoái áp dụng trong giao dịch do các ngân hàng trung ương xác định. Mã QR quốc gia riêng lẻ cho phép người bán chấp nhận thanh toán từ khách hàng của các tổ chức tài chính khác nhau, có tính phí. Ví dụ, các nhà khai thác hệ thống thanh toán từ Indonesia là Alto, Artajasa, Jalin và Rintis. Trong khi đó, Mạng thanh toán Malaysia (PayNet) là nhà điều hành của Malaysia trong hệ thống này.

Tom Lembong, Giám đốc Viện Chính sách Consilience có trụ sở tại Singapore và là cựu Bộ trưởng Thương mại và Đầu tư Indonesia, coi hệ thống này là một bước quan trọng trong quá trình hội nhập kinh tế đang diễn ra của ASEAN và cuối cùng là tạo ra một thị trường chung ASEAN thực sự.

Ông Lembong cho biết "phải đánh giá cao các ngân hàng trung ương ASEAN đã có những nỗ lực ấn tượng" để vượt qua các rào cản kỹ thuật về biến động tỷ giá hối đoái trong việc liên kết các hệ thống thanh toán trong thời kỳ biến động cao.

Bên cạnh việc tiết kiệm tiền cho người tiêu dùng, mã QR cũng sẽ giúp bảo vệ các thành viên ASEAN khỏi biến động tỷ giá hối đoái.

Ông Yeah Kim Leng, giáo sư kinh tế tại Đại học Sunway của Malaysia và là thành viên của ủy ban cố vấn tài chính của Thủ tướng Anwar Ibrahim, cho biết: “Vì các khoản thanh toán được tính bằng nội tệ nên sẽ không bị ảnh hưởng bởi tỷ giá hối đoái gắn với đồng USD, do đó bảo vệ hệ thống tài chính rupiah và ringgit khỏi những cú sốc tiềm ẩn từ phía đồng USD”.

Sáng kiến ​​này có thể tạo ra sự thay đổi bằng cách cho phép các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) tiếp cận thị trường bên ngoài quốc gia của họ. Ví dụ, người lao động nhập cư trong ASEAN giờ đây sẽ thấy việc chuyển tiền về nước của họ rẻ hơn.

Jayant Menon, thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore, cho biết mã QR đặc biệt quan trọng vì nó cho phép những người không có tài khoản ngân hàng hoặc thẻ tín dụng thực hiện các giao dịch kỹ thuật số.

Ông Pandu cho biết, lao động nhập cư Indonesia, một nguồn kiều hối quan trọng cho nền kinh tế lớn nhất ASEAN, sẽ được hưởng lợi từ " việc tiết kiệm chi phí rất lớn".

Theo dữ liệu từ Ngân hàng trung ương Indonesia, trong năm 2022, giá trị kiều hối từ người lao động Indonesia ở Malaysia, nơi có nhóm người Indonesia lớn nhất ở nước ngoài, lên tới 638,35 triệu USD.

Ông Pandu cho biết 70 triệu MSMEs của ASEAN sẽ có thể bán hàng ngoài thị trường địa phương và kết nối với người mua ở cấp quốc gia và khu vực.

Các mặt tích cực khác của việc số hóa các khoản thanh toán MSME bao gồm giúp các thương nhân nhỏ tiếp cận tài chính thương mại xuyên biên giới, vì dữ liệu về họ cũng như doanh số bán hàng sẽ được ghi lại trực tuyến. Điều đó sẽ giúp các nhà tài chính dễ dàng hơn trong việc quyết định có nên cung cấp các khoản vay cho các tiểu thương hay không.

"Nếu có thể biến các hoạt động thương mại trực tiếp này trở thành thương mại trực tuyến... thì các nhà tài chính sẽ có thể có nhiều dữ liệu hơn như quy trình bán hàng, thông tin về người bán, để các nhà tài chính có thể định giá những rủi ro mà họ đang thực hiện khi tài trợ những người bán trực tiếp này." "Các ngân hàng sẽ sẵn sàng cho vay hơn", ông Pandu nói.

Tuy nhiên, tầm ảnh hưởng của mã QR sẽ phụ thuộc vào mức độ các chính phủ thúc đẩy như thế nào và đến đâu trong việc áp dụng, bao gồm cả việc nới lỏng hơn nữa các hạn chế gây bất tiện cho các nhà cung cấp, thương nhân và người tiêu dùng, ông Lembong thuộc Viện Chính sách Consilience cho biết.

Những hạn chế như vậy bao gồm số dư tối đa thấp trong ví kỹ thuật số. Một vấn đề khác là các ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý khác có thể cấm các nhà cung cấp ví điện tử trả lãi hoặc thu lãi suất đối với số dư ví kỹ thuật số ở Indonesia và các quốc gia ASEAN khác.

Ông cho biết các liên kết thanh toán xuyên biên giới sẽ "thậm chí còn biến đổi nhiều hơn" nếu cuối cùng chúng kết nối với các nền tảng khổng lồ hiện tại như Alipay, WeChatPay, Visa, Mastercard, Google Pay và Apple Pay.

"Điều đó sẽ cho phép khách du lịch và người tiêu dùng từ các quốc gia trên thế giới, thay vì chỉ từ các nước ASEAN, ... mua sắm và chi tiêu trực tiếp hoặc từ xa tại ASEAN," Lembong nói.

Ông nói: “Sẽ ít thay đổi hơn rất nhiều nếu những nền tảng mới này được quảng bá như những lựa chọn thay thế độc quyền không còn phù hợp với các nền tảng hiện tại vì lý do dân tộc hoặc địa chính trị”.

Mặt khác, Carmelo Ferlito, Giám đốc điều hành của Trung tâm Giáo dục Thị trường có trụ sở tại Kuala Lumpur, cảnh báo rằng mã QR có khả năng "làm lộ quá mức" mọi người trước sự theo dõi của chính phủ, đặc biệt là ở các quốc gia do các chính phủ phi dân chủ điều hành.

Hệ thống thanh toán bằng mã QR cũng có khả năng làm phát sinh gian lận trực tuyến.

Ferlito nói: “Luôn có khả năng xảy ra gian lận và công nghệ làm tăng khả năng xảy ra cả theo hướng tích cực và tiêu cực. Nhưng tôi lo ngại hơn về khả năng kiểm soát của chính phủ đối với các giao dịch của người dân hơn là gian lận."

Tuy nhiên, Yeah của Đại học Sunway nhận thấy hệ thống này đang mang lại những lợi ích to lớn. Trong trường hợp của Indonesia và Malaysia, nó "sẽ thúc đẩy hoạt động bán lẻ, lữ hành, du lịch và thương mại giữa hai nước... đẩy nhanh quá trình hội nhập tài chính của khu vực."

Nhưng hệ thống này dự kiến ​​sẽ không có tác động lớn đến sự thống trị của đồng USD ở châu Á hoặc bất kỳ khu vực nào khác, vì các mối liên kết nội tệ như vậy tạo điều kiện thuận lợi cho hầu hết các giao dịch bán lẻ nhỏ và nhanh.

"Để giảm sự phụ thuộc quá mức của khu vực hoặc thế giới vào đồng USD, chúng ta cần thúc đẩy tài chính bán buôn (chứ không phải thanh toán bán lẻ) để sử dụng nhiều hơn bốn loại tiền tệ dự trữ toàn cầu chính khác, đó là đồng Euro, đồng Yên, đồng bảng Anh và đồng Nhân dân tệ", ông Lembong nhận định.

(Nguồn: Asia Nikkei)

Vân Anh