Campuchia: Khôi phục không gian chính sách và đa dạng hóa nền kinh tế để phục hồi và tăng trưởng bền vững

Đánh giá sơ bộ này được Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) đưa ra sau Chuyến tham vấn thường niên tới Campuchia từ ngày 4 -14/9/2023.

Đoàn công tác đã có các cuộc thảo luận tập trung vào sự phát triển và triển vọng kinh tế vĩ mô gần đây của Campuchia, những rủi ro và tính dễ bị tổn thương cũng như các khuyến nghị chính sách nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững và ổn định tài chính của quốc gia này.

Diễn biến và triển vọng kinh tế

TS. Choi, Kinh tế trưởng của AMRO, trưởng đoàn công tác cho biết: “Nền kinh tế Campuchia được dự đoán sẽ tăng trưởng 5,3% trong năm 2023, từ mức 5,2% trong năm 2022. Sự phục hồi du lịch mạnh mẽ, bên cạnh mức tiêu dùng nội địa bị dồn nén, sẽ giúp duy trì sự phục hồi kinh tế đang diễn ra”. “Tăng trưởng dự kiến ​​sẽ tăng lên 6,2% trong năm 2024 nhờ tiêu dùng ổn định và xuất khẩu hàng may mặc phục hồi, phản ánh sự phục hồi trong sản xuất toàn cầu.”

Lạm phát chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng vọt lên mức trung bình hằng năm là 5,3% trong năm 2022 và giảm đáng kể xuống còn 1,2% trong nửa đầu năm 2023. Tình hình lạm phát của Campuchia có xu hướng phản ứng nhanh trước những thay đổi của giá dầu và thực phẩm toàn cầu, do sự sụt giảm đáng kể tỷ trọng các mặt hàng thực phẩm trong rổ CPI cũng như sự phụ thuộc nhiều vào dầu nhập khẩu. Trong cả năm 2023, lạm phát CPI được dự báo sẽ giảm xuống 2,3%, trước khi tăng lên 2,7% vào năm 2024, cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn.

Thâm hụt tài khoản vãng lai đã thu hẹp đáng kể xuống còn 1,9% GDP trong quý I/ 2023, từ mức 25,7% GDP trong năm 2022, nhờ nhập khẩu hàng hóa giảm mạnh, dòng kiều hối chảy vào duy trì và sự phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch. Trong khi đó, bất chấp sự thắt chặt tài chính toàn cầu, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn ổn định, đứng ở mức 11,6% GDP năm 2022 và 14,7% trong quý I/2023.

Rủi ro, những tổn thương và thách thức

Con đường hướng tới sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ của Campuchia có thể bị chệch hướng bởi một số rủi ro ngắn hạn bên ngoài và những điểm yếu trong nước.

Rủi ro ngắn hạn bên ngoài xuất phát từ việc tăng trưởng kinh tế chững lại ở Trung Quốc, quốc gia đóng góp lớn nhất cho FDI và du lịch của Campuchia. Campuchia cũng có thể bị ảnh hưởng bất lợi bởi sự suy giảm mạnh hơn của các đối tác kinh tế lớn như Mỹ và EU. Sự gia tăng mới của giá dầu và lương thực toàn cầu, do sự kết hợp giữa căng thẳng địa chính trị gia tăng và mô hình thời tiết El Nino khắc nghiệt, có thể khiến lạm phát ở Campuchia tăng vọt trở lại.

Sự suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản có thể dẫn đến khó khăn tài chính và gây áp lực lên lĩnh vực tài chính cũng như nền kinh tế nói chung, đặc biệt thông qua các hoạt động ngân hàng ngầm không được quản lý chặt chẽ. Sự phụ thuộc ngày càng tăng vào nợ nước ngoài ngắn hạn và tiền gửi ngân hàng của người dân không cư trú có thể khiến tài khoản tài chính của nền kinh tế dễ bị đảo ngược vốn ngắn hạn.

Là một rủi ro từ lâu, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và quá trình chuyển đổi do biến đổi khí hậu có thể cản trở tăng trưởng tiềm năng trừ khi được giải quyết một cách hiệu quả.

Khuyến nghị chính sách

Theo AMRO, khôi phục không gian tài khóa vẫn nên là một ưu tiên chính sách. Những bài học rút ra từ đại dịch COVID-19 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đủ không gian tài chính, cho phép ứng phó hiệu quả với những cú sốc không lường trước được. Vị thế tài chính mạnh là điều cần thiết để duy trì niềm tin vào một nền kinh tế bị đô la hóa cao. Các biện pháp chi tiêu đặc biệt để hỗ trợ các hộ gia đình dễ bị tổn thương trong đại dịch nên được loại bỏ dần khi nền kinh tế đang phục hồi mạnh mẽ. Kế hoạch mới của chính phủ nhằm phân bổ 2-4% doanh thu hiện tại cho quỹ dự phòng mới thành lập rất đáng khen ngợi vì điều này sẽ giúp xây dựng lại vùng đệm tài chính.

Lập trường của Ngân hàng Quốc gia Campuchia (NBC) về việc dần dần bình thường hóa các biện pháp chính sách tiền tệ và an toàn vĩ mô là phù hợp. Xem xét các điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt, NBC nên linh hoạt trong việc khôi phục tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với ngoại tệ và/hoặc bộ đệm bảo toàn vốn để tránh thắt chặt thanh khoản quá mức.

Để đạt được sự cân bằng giữa ổn định tỷ giá hối đoái và mức dự trữ ngoại hối đầy đủ, NBC nên can thiệp vào thị trường một cách thận trọng để giảm thiểu biến động quá mức. AMRO hoan nghênh các sáng kiến ​​của NBC nhằm nâng cao khả năng phục hồi tài chính và nỗ lực tăng cường sự lành mạnh của khu vực tài chính. Trong khi đó, khuôn khổ giám sát tài chính và mạng lưới an toàn tài chính trong nước có thể được tăng cường hơn nữa với việc áp dụng khung chính sách an toàn vĩ mô và cơ chế bảo vệ tiền gửi được xác định rõ ràng.

Việc thắt chặt quản lý và giám sát các hoạt động ngân hàng ngầm không được quản lý chặt chẽ đóng vai trò rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro xuất phát từ tình trạng suy thoái bất động sản kéo dài. Các cơ quan quản lý nên duy trì cách tiếp cận toàn diện và nhất quán khi đánh giá, cấp và quản lý giấy phép cho các nhà phát triển bất động sản. Việc áp dụng các quy định nghiêm ngặt và giám sát thận trọng là điều bắt buộc để hạn chế các hoạt động cho vay lỏng lẻo giữa người mua nhà và nhà phát triển bất động sản.

Cải cách cơ cấu vẫn rất quan trọng để duy trì động lực tăng trưởng kinh tế. Đa dạng hóa cơ cấu kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất, có thể giúp nâng cao khả năng phục hồi của Campuchia trước các cú sốc bên ngoài và thúc đẩy sự tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Giải quyết thách thức đang diễn ra về chi phí logistics cao là điều cần thiết để vượt qua nút thắt đáng kể cản trở khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Cam kết chắc chắn của Campuchia trong việc thực hiện các biện pháp toàn diện về biến đổi khí hậu và áp dụng các công nghệ mới sẽ giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và nền kinh tế số.

Vân Anh