Ngân hàng Trung ương Nga mạnh tay tăng lãi suất thêm 100 điểm cơ bản, lãi suất lên 16%/năm

Lạm phát hằng năm cho năm 2023 dự kiến ​​sẽ ở gần giới hạn trên của phạm vi dự báo 7,0–7,5%. Đồng thời, Ngân hàng Trung ương Nga kỳ vọng tăng trưởng GDP năm 2023 sẽ cao hơn dự báo hồi tháng 10 và vượt mức 3%. Điều này cho thấy độ lệch đi lên của nền kinh tế Nga so với con đường tăng trưởng cân bằng trong nửa đầu năm 2023 đã được chứng minh là đáng kể hơn so với ước tính tháng 10 của Ngân hàng Trung ương Nga. Một số phân khúc của thị trường tín dụng đã có dấu hiệu chững lại, mặc dù tốc độ tăng trưởng cho vay nhìn chung vẫn ở mức cao. Kỳ vọng lạm phát của các hộ gia đình và doanh nghiệp đã tăng lên. Việc lạm phát quay trở lại mục tiêu vào năm 2024 và sự ổn định hơn nữa ở mức gần 4% cho thấy các điều kiện thắt chặt tiền tệ sẽ được duy trì trong nền kinh tế trong một thời gian dài.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, bà Elvira Nabiullina cho biết: Lạm phát và kỳ vọng lạm phát vẫn ở mức cao. Tuy nhiên, sự khác biệt chính giữa tình hình kinh tế hiện tại và dự báo hồi tháng 10 là sự mở rộng sản lượng. Dữ liệu mới cho thấy tăng trưởng kinh tế đã đi chệch khỏi con đường cân bằng đáng kể hơn so với ước tính trước đó. Sự sai lệch này là yếu tố làm tăng thêm áp lực giá dai dẳng. Để giảm bớt áp lực này, không chỉ cần lãi suất chủ chốt cao mà còn cần duy trì ở mức cao trong thời gian dài.

Khi ra quyết định lãi suất chủ chốt, Ngân hàng Nga sẽ tính đến động lực lạm phát thực tế và dự kiến ​​liên quan đến mục tiêu và sự phát triển kinh tế trong thời gian dự báo, các rủi ro do điều kiện trong nước và bên ngoài cũng như phản ứng của thị trường tài chính gây ra. Theo dự báo của Ngân hàng Trung ương Nga và lập trường chính sách tiền tệ, lạm phát hằng năm sẽ giảm xuống 4,0–4,5% vào năm 2024 và sẽ tiêp tục ổn định ở mức gần 4%.

Diễn biến lạm phát

Áp lực lạm phát hiện nay của Nga vẫn ở mức cao. Mức tăng giá được điều chỉnh theo mùa trong tháng 10 - tháng 11 đạt trung bình 10% tính theo năm (so với 12,2% trong quý III). Tính đến ngày 11/12, lạm phát hằng năm đã giảm xuống 7,1% từ mức 7,5% trong tháng 11, nguyên nhân là do hiệu ứng cơ bản cao vào đầu tháng 12/2022, khi thuế dịch vụ được bất ngờ điều chỉnh. Lạm phát hằng năm cho năm 2023 dự kiến ​​sẽ ở gần giới hạn trên của phạm vi dự báo 7,0–7,5%.

Áp lực lạm phát dai dẳng đã gia tăng trong những tháng gần đây. Điều này là do nhu cầu trong nước có khả năng vượt quá khả năng mở rộng sản xuất hàng hóa và dịch vụ so với ước tính trước đây của Ngân hàng Trung ương Nga. Điều này được chứng minh bằng dữ liệu hoạt động kinh tế trong nửa đầu năm 2023, bao gồm cả dữ liệu hàng tháng gần đây cho quý IV. Lạm phát lõi được điều chỉnh theo mùa trong tháng 10 - tháng 11 tăng ở mức 11,5% tính theo hằng năm (so với 9,7% trong quý III). Tác động thúc đẩy lạm phát một lần ở một số thị trường sản phẩm cũng góp phần vào sự gia tăng mức tăng giá hiện tại trong những tháng gần đây.

Kỳ vọng lạm phát của hộ gia đình và kỳ vọng về giá của doanh nghiệp đều tăng lên. Kỳ vọng lạm phát của các nhà phân tích vẫn cao hơn mục tiêu lạm phát vào năm 2024 nhưng được giữ ở mức gần 4% trong trung hạn.

Theo dự báo của Ngân hàng Trung ương Nga, với quan điểm chính sách tiền tệ như vậy, lạm phát hằng năm sẽ giảm xuống 4,0–4,5% vào năm 2024 và duy trì ở mức gần 4% trong thời gian tới.

Các điều kiện tiền tệ nói chung tiếp tục bị thắt chặt sau đợt tăng lãi suất cơ bản vào tháng 7-10/2023. Lãi suất ngắn hạn của thị trường tài chính đã tăng lên khi các thành viên tham gia thị trường điều chỉnh tăng kỳ vọng của họ về đường đi của lãi suất chính. Trên thị trường nợ công, lợi suất trung và dài hạn không thay đổi đáng kể. Lãi suất trên thị trường tín dụng và tiền gửi tiếp tục tăng.

Sau khi lãi suất tiền gửi tăng, các tổ chức tín dụng đang chứng kiến ​​dòng vốn của hộ gia đình đổ vào nhiều hơn, bao gồm cả do tiền mặt được chuyển trở lại tài khoản ngân hàng. Đồng thời, một lượng tiền đã được chuyển từ tài khoản vãng lai sang tiền gửi có kỳ hạn.

Một số phân khúc của thị trường tín dụng đã có dấu hiệu chững lại, mặc dù tốc độ tăng trưởng cho vay nhìn chung vẫn ở mức cao. Cho vay tiêu dùng không có bảo đảm đã chậm lại trong những tháng gần đây do lãi suất cao hơn và tác động của các biện pháp an toàn vĩ mô trước đó. Phân khúc thế chấp trên thị trường cũng chứng kiến ​​sự chậm lại, mặc dù danh mục cho vay thế chấp tổng thể đang mở rộng nhanh chóng, bao gồm cả do khối lượng lớn các khoản vay được phát hành theo các chương trình được chính phủ trợ cấp. Phân khúc doanh nghiệp vẫn đặc biệt sôi động khi cho vay ở đó mở rộng nhanh hơn dự báo hồi tháng 10 của Ngân hàng Trung ương Nga. Nhu cầu vay vốn doanh nghiệp tăng cao được thúc đẩy bởi cả kỳ vọng về giá cao và kỳ vọng về những thay đổi trong tương lai của nhu cầu trong nước.

Hoạt động kinh tế

Tăng trưởng GDP trong quý III/2023 và dữ liệu hàng tháng gần đây cho quý IV/2023 cho thấy hoạt động kinh tế đang tăng nhanh hơn nhiều so với dự kiến ​​của Ngân hàng Trung ươg Nga hồi tháng 10. Điều này được chứng minh bằng tốc độ tăng giá hiện tại. Sự lệch hướng đi lên của nền kinh tế Nga so với lộ trình tăng trưởng cân bằng chủ yếu là do nhu cầu trong nước. Sự mở rộng của nhu cầu tư nhân cùng với nhu cầu công ở mức cao liên tục hỗ trợ nhu cầu trong nước tăng trưởng ổn định. Sự tăng trưởng trong hoạt động tiêu dùng được thúc đẩy bởi mức lương thực tế và cho vay tăng. Lợi nhuận của các công ty tăng đáng kể và tâm lý kinh doanh tích cực, bao gồm cả do kích thích tài chính, hỗ trợ nhu cầu đầu tư cao.

Dữ liệu gần đây về ngoại thương cho thấy nhập khẩu đã giảm nhẹ so với số liệu cao điểm trong mùa hè, bao gồm cả do ảnh hưởng của việc thắt chặt tiền tệ. Đồng thời, sự sụt giảm xuất khẩu trong những tháng gần đây càng rõ rệt hơn do điều kiện xấu đi trên thị trường hàng hóa năng lượng toàn cầu. Trong những quý tới, nhu cầu nhập khẩu bằng đồng Rúp sẽ tiếp tục điều chỉnh theo các quyết định lãi suất quan trọng gần đây.

Hiện tại, hạn chế chính về phía cung đối với nền kinh tế Nga có liên quan đến điều kiện thị trường lao động. Theo khảo sát của các công ty, nền kinh tế vẫn đang thiếu hụt lao động đáng kể, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất. Tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống mức thấp lịch sử mới. Khả năng di chuyển lực lượng lao động liên ngành và địa lý thấp là một hạn chế bổ sung về mặt cơ cấu.

Rủi ro lạm phát

Theo nhận định của Ngân hàng Trung ương Nga, rủi ro tiền lạm phát vẫn còn đáng kể trong trung hạn.

Kịch bản cơ bản của Ngân hàng Trung ương Nga dựa trên các quyết định đã được đưa ra của Chính phủ liên quan đến lộ trình chi tiêu trung hạn của ngân sách liên bang và toàn bộ hệ thống tài chính. Nếu thâm hụt ngân sách tăng hơn nữa, rủi ro tiền lạm phát sẽ tăng trở lại và chính sách tiền tệ thắt chặt hơn có thể được yêu cầu để đưa lạm phát về mục tiêu vào năm 2024 và giữ ở mức gần 4% trong thời gian tới.

Kỳ vọng lạm phát tăng cao liên tục và sự gia tăng hơn nữa này gây ra rủi ro đáng kể. Điều này sẽ thúc đẩy hoạt động cho vay tiếp tục mở rộng nhanh chóng, trong khi xu hướng tiết kiệm của các hộ gia đình sẽ tiếp tục giảm. Kết quả là, tăng trưởng nhu cầu trong nước sẽ tiếp tục vượt xa khả năng mở rộng nguồn cung, làm gia tăng áp lực lạm phát dai dẳng trong nền kinh tế. Do nguồn lực lao động hạn chế, tăng trưởng năng suất lao động có thể tụt hậu hơn so với mức tăng tiền lương thực tế.

Căng thẳng địa chính trị ảnh hưởng đến các điều kiện ngoại thương cũng tạo ra rủi ro lạm phát. Việc gia tăng các hạn chế về ngoại thương và tài chính có thể làm suy yếu hơn nữa nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Nga, góp phần gây ra lạm phát thông qua biến động tỷ giá hối đoái. Ngoài ra, sự phức tạp ngày càng tăng của chuỗi sản xuất, cung ứng và thanh toán do các hạn chế từ bên ngoài có thể đẩy giá nhập khẩu tăng cao. Những tác động đáng kể đến lạm phát ngắn hạn cũng có thể được gây ra bởi sự suy giảm trong triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu và sự biến động cao trên thị trường tài chính và hàng hóa toàn cầu.

Rủi ro giảm phát chủ yếu liên quan đến nhu cầu trong nước chậm lại nhanh hơn do chính sách tiền tệ thắt chặt đã được áp dụng.

Việc lạm phát quay trở lại mức mục tiêu vào năm 2024 và sự ổn định hơn nữa ở mức gần 4% cho thấy các điều kiện thắt chặt tiền tệ sẽ được duy trì trong nền kinh tế trong một thời gian dài. Trong quá trình ra quyết định lãi suất quan trọng thời gian tới, Ngân hàng Trung ương Nga sẽ tính đến động lực lạm phát thực tế và dự kiến ​​​​liên quan đến mục tiêu và sự phát triển kinh tế trong thời gian dự báo, cũng như rủi ro do các điều kiện trong nước và bên ngoài và cả phản ứng của thị trường tài chính gây ra.

Được biết, cuộc họp tiếp theo xem xét quyết định về vấn đề lãi suất sẽ vào ngày 16/2/2024.

Hải Yến