Nghị định 24: Từ hỗ trợ đắc lực đến "nút thắt" của thị trường vàng

Đó là nhận định của các chuyên gia tại tọa đàm “Giải pháp phát triển thị trường vàng an toàn và bền vững” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 25/1.

Nghị định 24 góp phần quan trọng trong chống vàng hóa, đô la hóa

Phát biểu tại tọa đàm, GS,TS. Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cho biết, năm 2012, vàng được coi như một phương tiện thanh toán, gần như là tiêu dùng vàng thay cho tiền; hầu như những quan hệ gì giá trị lớn là quy thành vàng. Nhiều người gọi thời kỳ đó là thời kỳ "vàng hóa nền kinh tế". Tình trạng đó kéo dài sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy như giá trị đồng tiền không được ổn định; người dân không tin tưởng vào tiền đồng, không thể quản lý được vấn đề xuất nhập khẩu và ngoại hối, không thể quản lý được vấn đề tỉ giá, làm mất giá trị đồng tiền.

Trong bối cảnh đó, theo GS,TS. Hoàng Văn Cường, Nghị định 24 đã được ban hành rất kịp thời. Nghị định 24 cũng phát huy tác dụng khá tốt, chấn chỉnh được tình trạng dùng vàng làm công cụ giao dịch.

Đồng tình với nhận định này, chuyên gia kinh tế Trần Thọ Đạt khẳng định thêm, Nghị định 24 đã có những thành công rất lớn trong việc ngăn chặn cũng như chấm dứt tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế Việt Nam 12 năm qua. Tác động của giá vàng đối với sự an toàn thị trường tài chính, đặc biệt là biến động đến các biến số kinh tế vĩ mô, mức độ tương quan biến động của giá vàng so với các biến số kinh tế vĩ mô khác, cụ thể là biến động của tỉ giá, biến động của lạm phát, là rất thấp. Mức độ tương quan chỉ ở mức 0,1 và 0,2, thậm chí có lúc là tương quan âm (-).

"Tôi cho rằng đây là kết quả rất đáng ghi nhận của Nghị định 24 trong việc góp phần ổn định an toàn của nền tài chính quốc gia, ổn định các biến số của nền kinh tế vĩ mô", ông Trần Thọ Đạt nói thêm.

Ông Nguyễn Việt Anh, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Thương mại Cổ phần Tiên Phong (TP Bank) cũng đánh giá Nghị định 24 ra đời đã đem lại thành công rất lớn trong việc bình ổn thị trường vàng. Hơn 10 năm Nghị định được ban hành, đã chấm dứt tình trạng định giá tài sản dùng vàng làm phương tiện thanh toán. Điều đó cũng cho thấy tỉ giá và lãi suất ổn định, đặc biệt là dự trữ ngoại hối của Việt Nam tăng lên rất cao, so với thời điểm trước khi Nghị định 24 ra đời.

"Một điều có thể thấy nữa là trước năm 2012 (khi Nghị định 24 chưa ra đời), dự trữ ngoại hối của chúng ta thường xuyên bị thâm hụt. Điều này cho chúng ta thấy, việc thoát ly ra khỏi vàng trong các hoạt động kinh tế vĩ mô là thành công rất lớn của Nghị định 24", Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TP Bank nói.

"Nút thắt" cần tháo gỡ để phát triển thị trường vàng an toàn, bền vững

Nhận định về việc Nghị định 24 đã không còn phù hợp trong bối cảnh hiện tại, GS.TS. Hoàng Văn Cường cho rằng, kinh tế vĩ mô, về quan hệ tài chính, tiền tệ, quan hệ quốc tế… đã có rất nhiều thay đổi, trong khi Nghị định 24 vẫn duy trì như cũ. Do đó, rất cần thay đổi, sửa đổi quy định Nghị định này theo hướng không nhất thiết phải độc quyền nhà nước về một thương hiệu vàng. Cùng với đó, có thể để nhiều doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất vàng miếng để đáp ứng nhu cầu của người dân.

"Khi cung được tự do, được cạnh tranh bình đẳng thì người dân tiếp cận vàng tích lũy sẽ dễ hơn, sẽ không còn tình trạng khan hiếm nữa. Tâm lý càng khan hiếm càng giá tăng, càng đi mua. Giờ không khan hiếm nữa thì sẽ đỡ hơn", GS,TS. Hoàng Văn Cường phân tích.

Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cũng cho rằng cần có liên thông giữa thị trường trong nước và quốc tế. Thị trường vàng là một thị trường liên thông quốc tế rất mạnh. Sự biến động của thị trường quốc tế ngày hôm nay thế này thì thị trường quốc gia khác biến động ngay lập tức. Tuy nhiên, Nhà nước vẫn cần phải quản lý để tránh tình trạng ồ ạt dùng ngoại tệ nhập vàng vào cho mục đích khác, làm mất cân đối ngoại tệ, mất khả năng điều hành tỉ giá.

GS.TS. Hoàng Văn Cường cũng cho rằng cần phải có các phương thức giao dịch đa dạng hơn để hạn chế mua bán vàng vật chất. Xu thế giao dịch của thế giới hiện nay là kinh doanh trên sàn giao dịch thông qua hợp đồng kinh doanh, thông qua các tín chỉ về vàng. Nếu mở thêm các hình thức kinh doanh vàng qua tài khoản thì thị trường sẽ không bị lệ thuộc vào việc nhập khẩu nhiều hay ít vàng vào. Thay vào đó, có thể sử dụng các công cụ như công cụ phái sinh để cân đối được cung cầu.

"Điều này sẽ giúp việc điều hành thị trường vàng linh hoạt hơn và không còn tình trạng người dân mua vàng về xong để trong nhà tích trữ, làm chết một khối lượng tiền ở đấy. Khi chúng ta giao dịch vàng trên tài khoản thì người ta không nhất thiết phải mang vàng về nhà, không phải mất công cất trữ. Vàng đó được lưu thông ở trên thị trường, sẽ tạo ra sinh lợi, tạo nguồn vốn đưa vào lưu thông, mang lại nhiều tác động tốt cho nền kinh tế cũng như đảm bảo lợi ích của mỗi người dân", GS.TS. Hoàng Văn Cường nói.

Về vấn đề này, TS. Trần Thọ Đạt cho rằng việc quản lý thị trường vàng, huy động vàng trong dân, quản lý theo Nghị định 24 như vừa qua hay quản lý theo cơ chế thị trường, phù hợp hơn với các thông lệ quốc tế đều hướng tới mục tiêu chung là hoạt động của thị trường vàng cần lành mạnh, ổn định và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo được hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

TS. Trần Thọ Đạt đánh giá, hiện tại NHNN quản lý thị trường vàng khá chặt chẽ, hơi mang tính hành chính. Phương thức này phù hợp với bối cảnh năm 2012 khi thị trường vàng có nhiều bất ổn nên chúng ta phải có các giải pháp tình thế mang tính hành chính. Sự chênh lệch giữa giá vàng SJC với giá vàng thế giới trong hơn 2 năm qua đến nay vẫn chưa có sự thay đổi.

"Tôi cho rằng sự e ngại, do dự của nhà quản lý có vấn đề của nó, có căn nguyên là e ngại nếu chúng ta mở cửa thị trường vàng này thì có thể hiện tượng vàng hoá, bất ổn kinh tế vĩ mô sẽ quay lại. Sự e ngại này có thể hiểu được. Tuy nhiên, trong hơn 10 năm qua, nhờ việc triển khai khá đồng bộ các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, các giải pháp hạn chế tình trạng "đô la hoá", gần như chấm dứt tình trạng vàng hoá trong nền kinh tế thì sự e ngại đó cơ bản là không còn. Đã đến lúc chúng ta thấy rằng Nghị định 24 hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình và cần có sự thay đổi", TS. Trần Thọ Đạt nhận định.

Về đề xuất hướng giải pháp, TS. Trần Thọ Đạt cho rằng thị trường vàng Việt Nam đã đến lúc phải liên thông với thị trường thế giới, phải loại bỏ chênh lệch giá, đặc biệt là chênh lệch giá vàng SJC như hiện nay bằng các giải pháp thị trường, sản xuất vàng miếng phải trao cho thị trường. Đồng thời, phải sớm chuyển đổi thị trường vàng vật chất sang thị trường vàng kỳ hạn, giao dịch thông qua các hợp đồng. Và điều cuối cùng là quản lý thị trường vàng phải có giải pháp thích hợp để huy động được khối lượng vàng lớn ước tính có khoảng 400 tấn vàng trong dân.

Minh Đức