Giải pháp tín dụng hỗ trợ và phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

Phát triển nhà ở xã hội là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ nhằm tạo điều kiện cho người dân có hoàn cảnh khó khăn, công nhân lao động và người có thu nhập thấp có nhà để ở, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và tăng trưởng phát triển kinh tế bền vững.

Chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh

Trong quá trình này, ở góc độ chính sách và với vai trò đáp ứng vốn cho phát triển nhà ở xã hội, đáp ứng vốn cho người dân - là đối tượng của chính sách nhà ở xã hội - mua nhà, hoạt động tín dụng ngân hàng thực hiện thông qua 3 chính sách.

Chính sách cho vay ưu đãi nhà ở xã hội thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh TP. Hồ Chí Minh. Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh TP. Hồ Chí Minh thực hiện cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở theo các quy định hiện hành[1]. Lãi suất áp dụng tại Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh TP. Hồ Chí Minh được Thủ tướng Chính phủ quy định và ban hành theo từng thời kỳ[2]. Đây là một trong những chính sách quan trọng, góp phần hỗ trợ vốn tín dụng với lãi suất ưu đãi cho đối tượng là người thu nhập thấp, đối tượng chính sách theo các quy định của Chính phủ.

Chính sách cho vay ưu đãi nhà ở xã hội thông qua các Ngân hàng thương mại. Xác định ngành Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng nguồn vốn tín dụng cho nhà ở xã hội, thời gian qua, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách về cho vay ưu đãi đối với nhà ở xã hội và chỉ đạo các ngân hàng thương mại tích cực tổ chức thực hiện. Trong đó cho vay ưu đãi nhà ở xã hội theo Nghị định 100 và Nghị định 49: Ngân hàng Nhà nước đã chỉ định 4 ngân hàng thương mại nhà nước tham gia cho vay, ban hành Thông tư số 25/2015/TT-NHNN và Thông tư số 20/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư số 25. Theo đó, các ngân hàng được chỉ định bao gồm: Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV. Việc cho vay được thực hiện theo nguồn vốn tái cấp vốn và lãi suất quy định.

Chính sách cho vay nhà ở xã hội thông qua triển khai thực hiện gói tín dụng ưu đãi theo định hướng và giải pháp hỗ trợ thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước; trong đó phát huy vai trò tiên phong của các ngân hàng thương mại Nhà nước để thực hiện. Theo đó, thực hiện Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành văn bản số 2308/NHNN-TD ngày 1/4/2023 về hướng dẫn triển khai chương trình cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ theo Nghị quyết 33/NQ-CP, 4 ngân hàng thương mại Nhà nước đã đăng ký và đưa ra gói tín dụng cho vay nhà ở xã hội, với quy mô ban đầu là: 120.000 tỷ đồng cho vay gồm: chủ đầu tư dự án và đối tượng mua nhà ở xã hội. Lãi suất cho vay hiện nay áp dụng đối với người mua nhà là 6,5%/năm, chủ đầu tư là 7%/năm. Mức lãi suất này đã được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm mạnh so với thời điểm bắt đầu triển khai thực hiện chương trình, giảm 1,7%/năm (lãi suất ban đầu đối với người mua nhà là 8,2%/năm; chủ đầu tư là 8,7%/năm).

Một số kết quả nổi bật

Nhu cầu nhà ở nói chung và nhu cầu nhà ở xã hội, nhà ở thu nhập thấp là khá lớn và khả năng đáp ứng nguồn cung nhà ở xã hội, cũng như quy mô dư nợ tín dụng cho hoạt động này thì có hạn. Song nhìn lại quá trình thực hiện, về mặt chính sách và thực hiện chính sách ghi nhận một số những kết quả quan trọng sau:

Thứ nhất, chính sách tín dụng nhà ở xã hội của Chính phủ, của Ngân hàng Trung ương đã tạo nhận thức chung và trách nhiệm của mỗi tổ chức, cá nhân trong thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Trong đó, cho vay nhà ở xã hội đã trở thành chương trình tín dụng chính sách của Ngân hàng Chính sách Xã hội nói chung và Ngân hàng Chính sách Xã hội chi nhánh TP. Hồ Chí Minh nói riêng được thực hiện trong suốt nhiều năm qua.

Đến nay, tổng dư nợ cho vay đạt 108,8 tỷ đồng cho 290 khách hàng. Kết quả này thể hiện ý nghĩa nhân văn rất lớn khi các đối tượng vay mua nhà ở xã hội đều là đối tượng nghèo, thu nhập thấp thuộc đối tượng chính sách vay vốn với lãi suất ưu đãi, khả năng trả nợ phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh và thu nhập của người dân. Đồng thời tạo ra sự đồng thuận, sự chia sẻ và trách nhiệm trong thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Thành phố.

Thứ hai, khai thác và sử dụng vốn tín dụng linh hoạt và hiệu quả nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu vốn cho các chương trình nhà ở xã hội. Trong đó, các ngân hàng thương mại chủ động đưa ra các gói tín dụng ưu đãi cho vay nhà ở xã hội; hoặc chủ động các giải pháp tín dụng, với các ưu đãi về lãi suất, về thời hạn vay… để hỗ trợ cho chủ đầu tư và người mua nhà.

Đến nay, trên cơ sở danh sách dự án nhà ở xã hội đủ điều kiện tham gia gói tín dụng 120.000 tỷ đồng do UBND TP. Hồ Chí Minh công bố (gồm có 6 dự án nhà ở xã hội) có 3 dự án đã và đang vay vốn tín dụng ngân hàng. Riêng dự án nhà ở cho công nhân thuê trên địa bàn TP. Thủ Đức do Công ty CP Thủ Thiêm Group thực hiện đang vay gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng, đã giải ngân 170 tỷ đồng.

Thứ ba, sự phối hợp giữa các sở, ngành, quận huyện trong việc thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn được phát huy. Đây cũng là kết quả quan trọng, tạo điều kiện về tháo gỡ khó khăn vướng mắc; về cung cấp thông tin… để các TCTD trên địa bàn tiếp cận thuận lợi các dự án nhà ở xã hội, hỗ trợ và tư vấn cho người dân thuộc đối tượng chính sách nhà ở xã hội trong vay vốn tín dụng ngân hàng; phối hợp và làm tốt công tác thông tin tuyên truyền và truyền thông chính sách.

Giải pháp mở rộng và tăng cường tín dụng cho vay nhà ở xã hội thời gian tới

Để tiếp tục thực hiện tốt, mở rộng và tăng trưởng tín dụng cho vay nhà ở xã hội nói chung và trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh nói riêng, trong ngắn hạn cần tập trung giải pháp sau:

Về mặt chính sách: Tiếp tục các chính sách tín dụng ưu đãi. Trong đó, đảm bảo đáp ứng được yêu cầu ưu đãi về lãi suất và thời hạn vay vốn. Những yêu cầu này phù hợp với bản chất chính sách tín dụng nhà ở, phù hợp với hoàn cảnh, khả năng và thu nhập của đối tượng chính sách, của người thu nhập thấp. Yếu tố cơ sở này sẽ tiếp tục là điều kiện thuận lợi để mở rộng và tăng trưởng tín dụng cho vay nhà ở xã hội hiệu quả và bền vững.

Tháo gỡ kịp thời khó khăn vướng mắc về mặt pháp lý của dự án. Dự án có đầy đủ pháp lý; đủ điều kiện vay vốn hoàn toàn tiếp cận thuận lợi vốn tín dụng ngân hàng nói chung và vốn tín dụng trong gói 120 nghìn tỷ đồng nói riêng. Để tăng cường khả năng tiếp xúc, tiếp cận dự án, cần tiếp tục duy trì giải pháp về cung cấp thông tin; về tư vấn và về tháo gỡ khó khăn vướng mắc trực tiếp, với phương thức phối hợp bốn bên: Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại, chủ đầu tư dự án và sở ngành liên quan để nắm bắt tình hình, khó khăn và giải quyết trực tiếp những khó khăn mang tính thủ tục hành chính (nếu có phát sinh).

Tổ chức triển khai thực hiện những điểm mới từ Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và những điểm mới từ Luật các tổ chức tín dụng… Đây cũng sẽ là những điều kiện thuận lợi để phát triển nhà ở xã hội cũng như đối với hoạt động tín dụng cho vay nhà ở xã hội. Trong đó, làm tốt công tác thông tin, truyền thông, tư vấn chính sách cho khách hàng khi tiếp cận với các kênh thông tin của ngân hàng, thông qua đó đẩy mạnh giải ngân các chương trình tín dụng ưu đãi để phát triển nhà ở xã hội, góp phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn.

Nguyễn Đức Lệnh