Khoản vay cứu trợ 2,9 tỷ USD của IMF giúp được gì cho người dân Sri Lanka?

Ngày 1/9, Sri Lanka và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đạt được thỏa thuận cấp nhân viên về một gói cứu trợ trị giá 2,9 tỷ đô la, điều này cũng giúp đảm bảo nguồn vốn ngắn hạn từ các nhà tài trợ khác. Tuy nhiên, ngay cả khi đất nước này đã thực hiện những bước đầu tiên trong việc nhận hỗ trợ tài chính từ IMF, ngày mà người dân có thể trở lại cuộc sống bình thường vẫn chưa thể nhìn thấy.

Một đánh giá gần đây của Chương trình Lương thực Thế giới Sri Lanka cho thấy gần 30% dân số 22 triệu dân của quốc gia này hiện đang bị mất an ninh lương thực, cứ bốn người thì có một người thường xuyên bỏ bữa để có thể đủ tiền ăn. Đây là hoàn cảnh của nhiều người dân Sri Lanka nghèo và 'mới nghèo', những người đã phải gánh chịu tỷ lệ lạm phát cao, tình trạng thiếu hụt, mất việc làm và thu nhập.

“Dữ liệu dường như cho thấy rằng vào cuối năm nay, một nửa dân số có thể trượt xuống dưới mức nghèo khổ mới”, Indrajit Coomaraswamy, Cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Sri Lanka, nói với cổng thông tin Ấn Độ The Wire vào tháng 7 vừa rồi.

Lạm phát vào cuối tháng 7 là 66,7%, trong khi lạm phát lương thực quốc gia ở mức cao khủng khiếp, 82,5% trong cùng kỳ. Chính phủ gần đây đã phê duyệt việc tăng giá điện do Hội đồng quản trị điện Ceylon thuộc sở hữu nhà nước phải đối mặt với chi phí sản xuất điện tăng trong bối cảnh nợ nần chồng chất.

Giá dầu hỏa, vốn không tăng theo các nhiên liệu khác hồi đầu năm nay, gần đây đã tăng từ 87 rupee Sri Lanka (0,24 USD) lên 340 rupee Sri Lanka (0,93 USD) / lít. Việc tăng giá nước đã được công bố sẽ thực hiện vào tháng 9 để bù đắp chi phí phân phối tăng do giá nhiên liệu cao hơn.

Cô Jayasinghe là người sáng lập tổ chức từ thiện của mình vào tháng 3 năm nay sau khi nhận thấy rằng nhiều cộng đồng thành thị đang phải vật lộn để đáp ứng các nhu cầu về thực phẩm do giá cả tăng cao và thiếu khí đốt. Trong khi Quỹ Tín thác đã cố gắng mở rộng phạm vi nhờ vào sự hào phóng của các nhà tài trợ quốc tế và địa phương song chi phí cung cấp và vận chuyển thực phẩm không ngừng tăng lên và chi phí cho mỗi bữa ăn đã tăng vọt từ 250 rupee Sri Lanka (0,68 đô la) lên đến 350 rupee Sri Lanka ( 0,95 đô la) trong 4-5 tháng qua.

Trong khi chính phủ đã tăng gấp đôi phân bổ cho các bữa ăn cho học sinh lên 60 rupee Sri Lanka (0,16 đô la) mỗi bữa, song “không thể cung cấp một bữa ăn bổ dưỡng ngay cả với mức giá đó. Một quả trứng đã có giá 50-60 rupee rồi ”, cô nói. Trường học không phải là những nơi duy nhất gặp khó khăn và Jayasinghe cũng nhận được yêu cầu từ các bệnh viện lớn của bang và các phòng khám phụ sản để cung cấp thực phẩm giàu protein như trứng và sữa chua cho bệnh nhân.

Lệnh cấm nhập khẩu, áp trần giá và hạn ngạch

Chính phủ đã đưa ra một loạt các biện pháp mới để cố gắng quản lý giá cả và tình trạng thiếu hụt hàng hóa trong nước, bao gồm phân bổ, cấm nhập khẩu và áp trần giá.

Hiện tại có một hệ thống phân bổ nhiên liệu dựa trên hạn ngạch, trong đó mỗi chiếc xe đã đăng ký sẽ được phân bổ một khoản hỗ trợ nhiên liệu hàng tuần tùy thuộc vào loại xe. Tuy nhiên, điều đó đã khiến nhiều người phải chịu thiệt thòi khi phụ thuộc vào nguồn cung cấp nhiên liệu liên tục cho hoạt động kinh doanh của họ.

Ví dụ, một tài xế taxi cho biết thu nhập hàng tuần của anh ta đã giảm từ 30.000 rupee (82 USD) xuống còn 5.000 rupee (14 USD) vì hạn ngạch nhiên liệu hạn chế khả năng anh ta có thể lái xe. Người đàn ông giấu tên cho biết gia đình anh hiện chỉ ăn hai bữa một ngày để xoay xở chi phí.

Tuần trước, trong nỗ lực kiềm chế dòng chảy ngoại tệ, chính phủ đã cấm nhập khẩu vô thời hạn 300 mặt hàng, bao gồm các sản phẩm sữa và thiết bị máy chủ điện tử.

“Họ đang cố gắng quản lý cán cân thương mại mà không nhận được bất kỳ hạn mức tín dụng bên ngoài nào nữa,” Anushka Wijesinha, một nhà kinh tế ở Colombo và là đồng sáng lập của Trung tâm cho một tương lai thông minh, nói với Al Jazeera. “Không có gì lạ khi áp dụng những hạn chế như vậy trong một khoảng thời gian nhất định - các quốc gia khác cũng làm điều đó để phòng vệ các vấn đề về cán cân thanh toán”.

Wijesinha nói, lo lắng của ông là những hành động chính sách gần đây có thể trở nên cố thủ. “Dường như chưa nhìn thấy lối thoát, và đôi khi trở thành chính sách công nghiệp trên thực tế và thay thế nhập khẩu không đúng chỗ. Kể từ khi COVID bắt đầu vào tháng 3/2020, chúng ta đã hạn chế nhập khẩu dưới một số hình thức này hoặc hình thức khác. Kế hoạch để loại bỏ những thứ này là gì? " ông ấy nói.

Trần về giá gần đây đã được áp đặt đối với mặt hàng trứng nhằm giảm giá cho người tiêu dùng; những người chăn nuôi gia cầm và trứng đã lên tiếng phản đối quyết định này.

Amjad Athas, một nông dân sản xuất trứng quy mô nhỏ ở quận Puttalam, Tây Bắc Sri Lanka, cho biết: “Chi phí sản xuất một quả trứng hiện là khoảng 50 rupee [0,14 USD], cao hơn giá bán lẻ tối đa là 43 rupee [0,12 USD]. "Chúng tôi không cố gắng tạo ra lợi nhuận lớn, chúng tôi đang vật lộn để thậm chí hòa vốn vào thời điểm này."

Ví dụ, chi phí thức ăn đã tăng gấp ba lần và chất lượng thức ăn hiện có đã cạn kiệt rất nhiều, ông nói. “Đậu nành Mỹ là một thành phần thiết yếu để quản lý sự cân bằng protein của gà mái nhưng hiện nay nó là thứ xa xỉ bởi tình hình tỷ giá hối đoái và các lệnh cấm nhập khẩu hiện nay. Bây giờ thức ăn có sẵn chủ yếu là đánh bóng gạo và các nguyên liệu rẻ tiền, ngay cả ngô sản xuất trong nước cũng không dễ kiếm…. Các loại thuốc và vitamin cũng tăng giá chóng mặt và không có sẵn ”, ông nói.

Amjad, người điều hành trang trại cùng với anh trai của mình, cho biết họ và nhiều trang trại quy mô nhỏ khác mà họ biết đang cân nhắc đóng cửa vì đơn giản là không thể theo kịp với khoản lỗ nặng. “Trong một năm qua, chúng tôi đã không đầu tư vào các lứa gia cầm mới vì chúng tôi không thu được bất kỳ lợi nhuận nào,” anh nói.

Con đường phía trước

IMF đã vạch ra những cải cách kinh tế mà Sri Lanka cần thực hiện để điều chỉnh thâm hụt tài khoản vãng lai và tài chính nhiều năm của mình. Một số bước trong số đó bao gồm tăng thu thuế, tăng giá năng lượng để bù đắp chi phí, mở rộng mạng lưới an toàn xã hội và khôi phục sự độc lập của Ngân hàng Trung ương và cơ quan quản lý chính sách tiền tệ. Tổ chức này cũng đang cung cấp hỗ trợ để xóa các lỗ hổng chính sách dẫn đến tham nhũng.

Điều này cũng sẽ đóng vai trò là bàn đạp cho các cuộc đàm phán chính thức với các chủ nợ bên ngoài của quốc gia được về một kế hoạch tái cơ cấu nợ phù hợp và bền vững.

Tuy nhiên, khoản tài trợ 2,9 tỷ đô la, sẽ được giải ngân theo từng đợt, vẫn còn ít nhất 4 đến 6 tháng nữa mới được thực hiện và phụ thuộc vào việc Sri Lanka hoàn thành - và được sự chấp thuận của IMF -  về kế hoạch tái cơ cấu nợ và gói cải cách của nước này.

Mặc dù gói cứu trợ đó được ví như là một hạt muối bỏ biển trong đại dương nhu cầu của Sri Lanka và sẽ chỉ cung cấp một "thời gian nghỉ ngơi nhỏ", việc có kế hoạch và đảm bảo chính phủ tuân theo kế hoạch này, sẽ giúp xúc tác nguồn vốn từ các tổ chức đa phương "có thể được sử dụng để cung cấp cứu trợ cho các nhóm dễ bị tổn thương, ”Wijesinha nói.

Peter Breuer, người đứng đầu phái bộ IMF tại Colombo, cho biết trong một cuộc họp báo ngày 1/9: “Hỗ trợ trong ngắn hạn là rất cấp thiết để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nhân đạo”.

Nhưng cho đến nay, đó vẫn là những con số rất nhỏ và việc trở lại trạng thái bình thường trước đại dịch vẫn là một mục tiêu xa vời. Tuy nhiên, Jayasinghe, người điều hành tổ chức từ thiện cung cấp thực phẩm cho người nghèo, vẫn cho rằng khoản tài trợ này sẽ cung cấp “cứu trợ rất cần thiết” cho trẻ em học đường và các cộng đồng dễ bị tổn thương mà tổ chức của cô đang cố gắng cứu trợ.

(Nguồn: Al Jazeera)

Anh Lê