AIPA-42: Phát triển quan hệ hợp tác nghị viện trong lĩnh vực kỹ thuật số bao trùm

Dự phiên họp còn có các đại biểu các Nghị viện thành viên AIPA, các Nghị viện Quan sát viên, Tổng Thư ký AIPA, Tổng Thư ký ASEAN, Tổng Thư ký IPU, Chủ tịch APPF. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Trưởng Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam tại AIPA-42 cùng các đại biểu Quốc hội, đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành, cơ quan hữu quan tham dự phiên họp từ điểm cầu Hà Nội.

Đảm bảo kỹ thuật số bao trùm hướng đến Cộng đồng ASEAN

Đại hội đánh giá, kỹ thuật số bao trùm là một chương trình nghị sự xuyên suốt của ASEAN khi nỗ lực hướng tới một Cộng đồng ASEAN và mở rộng các hoạt động và cơ hội của ASEAN giữa các quốc gia thành viên. Trong quá trình đó, có những thách thức đã được xác định như khoảng cách kết nối trong truy cập internet và khả năng chi trả; khả năng tiếp cận mạng internet ở các vùng nông thôn và các khu vực khó khăn khác. Hơn nữa, đại dịch COVID-19 xảy ra không chỉ làm gián đoạn các nền kinh tế toàn cầu bao gồm cả khu vực ASEAN, mà còn tác động đến các chính sách kinh tế của khu vực.

Hội nghị trực tuyến Phiên họp toàn thể lần thứ nhất Đại Hội đồng AIPA-42

Mặt khác, đại dịch cũng đã thúc đẩy các nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong việc tiếp nhận công nghệ kỹ thuật số để tạo điều kiện cho một loạt các hoạt động kinh tế, xác lập trạng thái bình thường mới. Điều này góp phần định hình lại cách ASEAN thích ứng và thực hiện các bước tiếp theo để hướng tới Cộng đồng Kinh tế ASEAN năm 2025. ASEAN cũng sẽ coi sự gián đoạn này là một bước nhảy vọt trên con đường đưa ASEAN trở thành nền kinh tế kỹ thuật số và xã hội kỹ thuật số như hy vọng trong Kế hoạch tổng thể kỹ thuật số ASEAN (ADM) 2025.

Trong bối cảnh đó, AIPA đóng một vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa sự hòa nhập kỹ thuật số vào ASEAN thông qua người dân hoặc cấp cơ sở với luật pháp phù hợp và thông điệp cộng đồng nhằm thúc đẩy nhận thức về giá trị của các dịch vụ kỹ thuật số đối với xã hội. Do đó, trong việc hài hòa hóa các quy định và tiêu chuẩn hóa các chính sách trên toàn ASEAN, AIPA có thể là một cơ quan có thẩm quyền để các quốc gia thành viên ASEAN điều chỉnh và đồng nhất các chiến lược, chính sách, kế hoạch hành động và lộ trình trên tất cả các lĩnh vực đồng thời coi việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số như một công cụ hỗ trợ hiệu quả.

Với chủ đề “Phát triển quan hệ hợp tác nghị viện trong lĩnh vực kỹ thuật số bao trùm hướng tới Cộng đồng ASEAN năm 2025”, sẽ góp phần khẳng định lại cam kết của các Nghị viện thành viên AIPA trong việc tạo ra một “ASEAN với tư cách là một khối kinh tế và cộng đồng kỹ thuật số hàng đầu, được hỗ trợ bởi chuyển đổi dịch vụ kỹ thuật số, công nghệ và hệ sinh thái an toàn”, như trong Kế hoạch tổng thể về kỹ thuật số ASEAN 2025. Qua thảo luận chủ đề này cũng sẽ hỗ trợ các quốc gia thành viên đẩy nhanh hội nhập kỹ thuật số thông qua việc ưu tiên, điều phối và theo dõi hiệu quả các mục tiêu và tiến trình khác nhau.

Chuyển đổi số là cách tiếp cận quan trọng sẽ cho phép các quốc gia thành viên phục hồi nhanh hơn sau đại dịch

Tại Phiên họp, Trưởng Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội/Nghị viện các nước thành viên AIPA cũng bày tỏ thống nhất và đánh giá cao việc lựa chọn chủ đề của Đại hội đồng AIPA - 42.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại Phiên họp

Phát biểu tại Phiên họp toàn thể, đại diện Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, đại dịch COVID-19 cũng là chất xúc tác để ASEAN tăng cường số hóa nền kinh tế, thích ứng và tận dụng hiệu quả Cách mạng công nghiệp 4.0, thu hẹp khoảng cách về số và đảm bảo bình đẳng số trong khu vực.

Để phát huy hơn nữa vai trò quan trọng của AIPA và các Nghị viện thành viên đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, đảm bảo tăng trưởng ổn định, phục hồi bền vững của ASEAN, tiếp tục là hạt nhân đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng ở khu vực, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các Nghị viện thành viên AIPA cần tích cực hỗ trợ hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, gỡ bỏ các rào cản, tạo điều kiện thực thi chính sách chuyển đổi số, góp phần hoàn thiện Chính phủ điện tử hướng đến Chính phủ số, nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến của Chính phủ, Quốc hội, tăng cường tiếp cận bình đẳng các dịch vụ số của người dân và doanh nghiệp, đẩy mạnh phổ cập số đối với các đối tượng yếu thế, cung cấp dịch vụ số công bằng, bình đẳng, phù hợp với mức thu nhập của người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số.

Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ kêu gọi tinh thần đoàn kết, trách nhiệm chung của AIPA trong hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, nhất là việc ứng dụng khoa học, công nghệ để kiểm soát hiệu quả đại dịch COVID-19; tăng cường hợp tác nội khối và với các đối tác trong nghiên cứu, phát triển và chia sẻ công bằng vaccine, thuốc và trang thiết bị phòng, chống dịch bệnh COVID-19.

Trong khi đó, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Akka Moha Ponhea Chakrei Heng Samrin cho rằng, Chủ đề của Đại hội đồng AIPA-42 rất phù hợp với tình hình hiện nay, phản ánh sự cần thiết đạt được một Cộng đồng ASEAN bao trùm hơn, với khả năng kết nối kỹ thuật số hàng đầu nhằm bảo đảm an ninh, an toàn và phát triển bền vững.

Chủ tịch Quốc hội Campuchia cũng đề nghị, cần bảo đảm quá trình chuyển đổi số bao trùm, hợp tác đa phương trong quản trị số hoá và tăng cường các quy định nhằm bảo đảm chuyển đổi số; đồng thời kêu gọi các nghị sĩ AIPA tăng cường hợp tác nghị viện nhằm xây dựng hạ tầng số bao trùm và an toàn thông qua chia sẻ kinh nghiệm lập pháp về an ninh mạng, thúc đẩy hợp tác công tư, xây dựng năng lực số, nâng cao nhận thức về an ninh mạng cũng như tăng cường quản lý an ninh mạng…

Còn Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội Indonesia Puan Maharani cho rằng, đại dịch COVID-19 cũng là phép thử đối với sự đoàn kết của các quốc gia thành viên ASEAN trong việc cùng nhau vượt qua đại dịch và phát triển mạnh mẽ hơn sau đại dịch. Nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác nghị viện trong lĩnh vực kỹ thuật số bao trùm, Trưởng đoàn Indonesia cũng đề nghị, các nghị viện AIPA cần hợp tác nhằm tăng cường khả năng tiếp cận internet đối với tất cả mọi người dân, nhất là những vùng sâu, vùng xa, khu vực nông thôn và giảm thiểu sự chia rẽ số hoá; hợp tác nhằm nâng cao nguồn nhân lực, kỹ năng tận dụng công nghệ kỹ thuật số; hợp tác trong xây dựng, ban hành các chính sách nhằm bảo đảm kết nối kỹ thuật số và bảo đảm an toàn trong các hoạt động số hoá như an ninh mạng, an toàn dữ liệu cá nhân; hợp tác thúc đẩy đổi mới – sáng tạo.

Nhằm hướng đến Cộng đồng ASEAN tự cường và đổi mới, Chủ tịch Quốc hội Lào Xaysomphone Phomvihane cho rằng các nghị viện thành viên AIPA cần tăng cường hợp tác trong nghiên cứu và phát triển khoa học - công nghệm, tăng cường phối hợp giữa các Nghị viện với tầm nhìn bảo đảm sự tiếp cận bình đẳng với các công nghệ kỹ thuật số vì sự phát triển của xã hội, thúc đẩy sự tham gia của khu vực công – tư. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các nghị viện thành viên AIPA triển khai đồng bộ Kế hoạch tổng thể kỹ thuật số ASEAN 2025 và Kế hoạch hành động ASEAN về Khoa học, Công nghệ và Đổi mới (APSTI) 2016-2025 với các chính sách và luật pháp quốc gia tương ứng.

Minh chứng cho sự đoàn kết và khả năng thích ứng của các nghị viện thành viên

Tổng Thư ký AIPA Nguyễn Tường Vân ghi nhận, lần thứ hai Đại hội đồng AIPA được tổ chức theo hình thức trực tuyến trong lịch sử 44 năm của AIPA là bằng chứng cho sự gắn kết và khả năng thích ứng của các nước thành viên AIPA trong vượt qua thách thức của đại dịch COVID-19 cũng như thúc đẩy hợp tác và phát triển của Cộng đồng ASEAN.

Đánh giá cao tầm quan trọng của chủ đề AIPA-42, thể hiện sự đồng thuận của AIPA và các nghị viện thành viên nhằm hỗ trợ các ưu tiên của ASEAN, Tổng Thư ký AIPA Nguyễn Tường Vân bày tỏ tin tưởng AIPA cùng với các nghị sỹ/đại biểu Quốc hội là đại diện cao nhất của người dân, phản ánh tiếng nói, mong mỏi của người dân, tiếp tục chung tay với ASEAN và đóng góp thiết thực vào việc hiện thực hóa Cộng đồng ASEAN tầm nhìn 2025, đưa ra các định hướng hợp tác trong giai đoạn sau 2025 và có các giải pháp ứng phó hiệu quả với những vấn đề phức tạp của khu vực và quốc tế, cùng những thách thức chưa từng có do đại dịch gây ra.

Tổng Thư ký AIPA Nguyễn Tường Vân phát biểu tại Phiên họp

Tổng Thư ký AIPA Nguyễn Tường Vân khẳng định, Ban Thư ký AIPA cam kết đóng vai trò là nơi trung tâm trao đổi giữa các nghị viện thành viên, mong muốn và khuyến khích tăng cường hiểu biết, thúc đẩy trao đổi giữa các nghị viện thành viên, nghị viện quan sát viên và các tổ chức đối tác. Ban Thư ký AIPA tiếp tục phục vụ hỗ trợ các nước thành viên AIPA hoàn thành chức năng của mình, giúp người dân Đông Nam Á hiểu biết hơn về thúc đẩy hình thành Cộng đồng ASEAN vào 2025.

Phát biểu tại Đại hội, Tổng Thư ký ASEAN Dato Lim Jock Hoi cũng ghi nhận, việc thúc đẩy một cộng đồng tự cường chống chọi trước các thách thức của COVID-19 là hết sức phù hợp. Do đó, Chủ đề của AIPA-42 phù hợp với bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, ứng dụng kỹ thuật số và các giải pháp số trong khu vực đã phát triển ngày càng nhanh dưới tác động của đại dịch. Khẳng định, đây là xu thế cần được tiếp tục thúc đẩy trong bối cảnh bình thường mới, Tổng Thư ký ASEAN cũng lưu ý, chuyển đổi số ngày càng tăng cũng cần thu hẹp khoảng cách về số, tăng cường kỹ năng sử dụng số của người dân để đảm bảo tiếp cận dịch vụ với chi phí hợp lý và công bằng. Tổng Thư ký ASEAN đề nghị AIPA tiếp tục coi trọng việc thực thi các cam kết trong khu vực phù hợp với luật pháp quốc gia đồng thời giám sát thực thi trong nước.

Còn theo Tổng Thư ký Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) Martin Chungong, môi trường kỹ thuật số hiện nay hoàn toàn gắn liền với mọi lĩnh vực của cuộc sống bao gồm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Đặc biệt việc hoàn thành các mục tiêu của Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững cũng rất cần sự hỗ trợ của công nghệ, kỹ thuật số; cùng với đó các tiến trình dân chủ cũng được củng cố. Do đó, các nghị viện và các nghị sỹ các nước có trách nhiệm bảo đảm các yêu cầu cơ bản về tính bao trùm và bảo đảm an toàn trong môi trường số.

Cũng theo Tổng Thư ký IPU Martin Chungong, khi một số người được kết nối và một số khác thì không thì sẽ tạo ra hệ thống mà cơ hội không được chia sẻ một cách bình đẳng. Do đó không chỉ bảo đảm về cơ sở hạ tầng kỹ thuật mà cần bảo đảm giáo dục kiến thức sử dụng các nền tảng kỹ thuật số ngay từ giai đoạn đầu. "Các nghĩ sỹ cần có hiểu biết cơ bản tốt về internet để nắm bắt đầy đủ các vấn đề đặt ra khi thảo luận về quản trị internet và các lựa chọn lớn về công nghệ của các quốc gia. Quốc hội các nước có trách nhiệm hỗ trợ các nghị sỹ trong việc nâng cao hiểu biết về các vấn đề kỹ thuật số", Tổng Thư ký IPU Martin Chungong nhấn mạnh.

Liên quan đến bảo đảm an toàn, an ninh mạng, bảo đảm cơ sở hạ tầng kỹ thuật số khỏi các hoạt động tội phạm, Tổng Thư ký IPU Martin Chungong cũng lưu ý đến các quyền trực tuyến cơ bản của người dân, biện pháp bảo vệ quyền con người trên môi trường mạng và an toàn dữ liệu người dùng.

Cũng tại Phiên họp, Chủ tịch Diễn đàn Nghị viện châu Á – Thái Bình Dương (APPF) ghi nhận vai trò của các diễn đàn nghị viện như AIPA cung cấp phương tiện quan trọng để nhận ra rằng có thể cùng nhau đối mặt với thách thức và tiếp tục xây dựng gắn kết, thấu hiểu, hợp tác trong khu vực.

Chủ tịch APPF nêu rõ, dưới tác động của đại dịch COVID-19 với những biến động to lớn trong cách các cộng đồng sống và làm việc, giao tiếp xã hội như các biện pháp giãn cách xã hội, làm việc tại nhà và nghị viện trực tuyến đã cho thấy trạng thái bình thường mới. Tương tác kỹ thuật số đã cho phép duy trì kết nối, thương mại số tiếp tục được phát triển, việc bao trùm số ngày càng quan trọng. Do đó, Chủ tịch APPF đề nghị các nghị sỹ suy nghĩ về vai trò của mình nói riêng và cơ quan lập pháp nói chung trong việc hỗ trợ hòa nhập kỹ thuật số cho các cộng đồng.