Cần Thơ: Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng mạnh

Thực hiện Công văn số 5780/UBND-KT ngày 11/11/2021 của UBND thành phố Cần Thơ về việc triển khai thực hiện Quyết định 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam giai đoạn 2021- 2025 và Kế hoạch 86/KH-UBND ngày 15/4/2022 của UBND thành phố Cần Thơ triển khai thực hiện Quyết định 1813/QĐ-TTg trên địa bàn, NHNN Chi nhánh Cần Thơ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) đẩy mạnh hoạt động TTKDTM, mở rộng mạng lưới thanh toán, đáp ứng tốt nhu cầu xã hội về dịch vụ, tiện ích ngân hàng, đẩy mạnh thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố (thuế, điện, nước, học phí, viện phí và chi trả các chương trình anh sinh xã hội) tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, dịch vụ, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường các biện pháp phòng, chống rủi ro gian lận, lừa đảo trong thanh toán; phối hợp cung cấp thông tin khách hàng.

Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai TTKDTM trên địa bàn, NHNN Chi nhánh Cần Thơ luôn bám sát Kế hoạch Chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó đẩy mạnh mô hình ngân hàng số, gia tăng tiện ích, cung ứng sản phẩm, dịch vụ theo hướng tự động hóa quy trình, tối ưu hóa hoạt động nghiệp vụ, hỗ trợ đẩy mạnh phát triển TTKDTM trong dân cư.

Một số kết quả nổi bật

Thực hiện chỉ đạo của NHNN Chi nhánh Cần Thơ, các TCTD trên địa bàn thành phố đã đẩy mạnh phát triển các hình thức thanh toán trực tuyến, phục vụ cho giao dịch thương mại điện tử, điển hình như liên kết các trang mua bán trực tuyến Lazada, Shopee, Sendo, Tiki,... các ví điện tử ZaloPay, MoMo...; đưa ra nhiều sản phẩm, dịch vụ mới, đặc biệt dịch vụ thanh toán qua internet, thiết bị di động, ATM, POS/EFTPOS/EDC, dịch vụ thẻ... Bên cạnh đó, không ngừng nâng cao bảo mật, đảm bảo an ninh, an toàn giao dịch thanh toán cho các hệ thống đã liên kết.

Ngoài ra, các TCTD cũng đang đẩy mạnh nâng cấp các hệ thống thanh toán, ứng dụng các công nghệ hiện đại như thanh toán qua QR Code, mã hóa thông tin thẻ, thanh toán phi tiếp xúc, thực hiện các giao dịch tài chính trong “một chạm” trên nền tảng ngân hàng số bằng công nghệ đọc căn cước công dân gắn chip qua chuẩn kết nối gần, mở tài khoản trực tuyến qua công nghệ Ekyc, thực hiện nộp, rút tiền mặt tại các máy ATM đa năng thông qua trải nghiệm quét khuôn mặt và vân tay… Một số đơn vị đã được triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile-Money), liên kết với một số đơn vị (M_Service, Petrolimex, Viettel) thực hiện một số dịch vụ chuyển tiền cho cá nhân chưa có tài khoản hoặc qua ví điện tử.

Cụ thể, theo NHNN chi nhánh Cần Thơ, số liệu cụ thể các kênh thanh toán qua các TCTD như sau:

Về số tài khoản giao dịch: Đến cuối năm 2023, các TCTD trên địa bàn đã thực hiện mở tài khoản giao dịch thanh toán cho 2.604.412 người (năm 2022 là 1.664.183 người), trong đó 1.620.932 người có hộ khẩu thường trú trên địa bàn TP Cần Thơ có tài khoản giao dịch đang còn hoạt động tại ngân hàng (năm 2022 là 1.244.243 người). So cùng kỳ năm trước tăng 56,5 % (trong đó, người có hộ khẩu thường trú trên địa bàn TP. Cần Thơ tăng 30,27%).

Về kết quả thanh toán qua các TCTD: (i) Thanh toán nội bộ: là hệ thống thanh toán chủ yếu của các TCTD, năm 2023 đã thanh toán 42.344.826 món, với số tiền là 539.632 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 35,46% về số món và 36,04% về số tiền trong tổng thanh toán không dùng tiền mặt. (ii) Thanh toán bù trừ điện tử song phương: đã thanh toán 1.473.872 món, số tiền tỷ đồng. (iii) Thanh toán qua Internet banking, SMS banking, Home banking,… là 63.412.824 món, với tổng giá trị là 803.205 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 53,1% số món và 53,65% số tiền trong tổng TTKDTM; so cùng kỳ năm 2022 tăng 11,7% số món và tăng 4,83% số tiền. (iv) Thanh toán trực tuyến phục vụ cho giao dịch thương mại điện tử là 9.755.591 món, số tiền 49.095 tỷ đồng tăng 11% về số món nhưng giảm 64% về giá trị so năm 2022. (v) Thanh toán qua NHNN với 9.470 món, số tiền 99.080 tỷ đồng, trong đó: Hệ thống Thanh điện tử liên ngân hàng là 9.047 món, số tiền 97.221 tỷ đồng; Thanh toán qua NHNN là 423 món với số tiền 1.859 tỷ đồng.

Qua các số liệu trên cho thấy, hoạt động TTKDTM trên địa bàn trong năm 2023 vẫn tăng trưởng mạnh so cùng kỳ cả về cơ sở vật chất, số lượng và giá trị thanh toán, trong đó đáng kể nhất là thanh toán qua Internet banking, SMS banking, Home banking,... Các tổ chức tín dụng chủ yếu phát triển thanh toán theo hướng tập trung về Hội sở hoặc Trung tâm thanh toán của đơn vị, đồng thời đẩy mạnh phát triển các hình thức thanh toán điện tử, Internet banking, SMS banking, Home banking...

Về tình hình phát triển ATM, POS và phát hành thẻ: (i) Đối với ATM: Đến cuối năm 2023, trên địa bàn thành phố Cần Thơ có 413 máy ATM, tăng 35 máy so với cuối năm 2022 được quản lý bởi 45 chi nhánh TCTD. (ii) Đối với POS/EFTPOS/EDC: Đến cuối năm 2023, các TCTD, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đã trang bị 8.263 chiếc, so với năm 2022 tăng 1.134 chiếc, tỷ lệ tăng 15,91%. Số lượng đơn vị chấp nhận thẻ năm 2023 là 6.179 đơn vị, tăng 709 đơn vị, tương ứng tỷ lệ tăng là 12,96%. Thanh toán giao dịch qua POS năm 2023 tăng đáng kể, cụ thể: thực hiện giao dịch 2.443.558 món, với số tiền 7.032 tỷ đồng; tăng 167.509 món, tăng 7% so với năm 2022, với số tiền là 3.011 tỷ đồng, tăng 174,79 %. (iii) Phát hành thẻ: Số thẻ đã phát hành và đang còn hoạt động đến cuối năm 2023 là: 1.797.332 thẻ, tăng 415.295 thẻ, tăng 30,05% so cuối năm 2022.

Hạn chế, khó khăn

Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong thời gian qua, hoạt động TTKDTM trên địa bàn TP. Cần Thơ còn một số hạn chế, khó khăn như sau:

Một là, trong thời gian qua, việc đẩy mạnh TTKDTM và thanh toán qua ngân hàng đối với dịch vụ công được các cấp, các ngành quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai, đề ra nhiều mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và lộ trình cụ thể. Nhìn chung, tình hình TTKDTM trên địa bàn thành phố đang từng bước phát triển nhưng người dân vẫn giữ thói quen dùng tiền mặt trong thanh toán.

Hai là, đối với thanh toán qua thẻ như ATM, POS: Các đơn vị chấp nhận thẻ (ĐVCNT) còn có tâm lý “e dè” khi thực hiện thanh toán qua thẻ vì thấy không an tâm bằng thu tiền mặt. Ngân hàng khó tiếp cận ĐVCNT ở địa bàn do đơn vị còn e ngại mức phí chia sẻ với TCTD nên việc thanh toán qua POS còn hạn chế. Mặt khác, một số ĐVCNT ở tuyến huyện hoạt động chưa hiệu quả.

Ba là, vấn đề an toàn trong bảo mật tài khoản và thanh toán cũng là một rào cản đáng kể. Tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng tinh vi với nhiều chiêu trò lừa đảo chuyên nghiệp gây tâm lý e ngại cho người dân trong quá trình sử dụng các hoạt động thanh toán.

Bốn là, việc triển khai lắp đặt trang thiết bị phục vụ thanh toán hoặc đẩy mạnh ứng dụng các sản phẩm công nghệ trong hoạt động ngân hàng phục vụ đời sống kinh tế, xã hội phải có sự đầu tư lớn (chi phí, nhân lực), đồng thời cần có sự phối hợp của nhiều đơn vị có liên quan… Mặt khác, các chi nhánh TCTD trên địa bàn phụ thuộc vào kế hoạch triển khai của Hội sở chính, do đó thiếu sự chủ động khi triển khai sản phẩm dịch vụ ngân hàng, mở rộng địa bàn thanh toán.

Phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới

Nhằm tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác tổ chức triển khai TTKDTM trên địa bàn TP Cần Thơ trong năm 2024, NHNN chi nhánh Cần Thơ đã xác định một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, tiếp tục tham mưu UBND thành phố trong việc chỉ đạo các Sở, ban, ngành liên quan phối hợp thực hiện tốt nội dung Kế hoạch 86/KH-UBND; đẩy mạnh triển khai thanh toán qua ngân hàng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán trong lĩnh vực hành chính công; tiếp tục đẩy mạnh triển khai thanh toán không dùng tiền mặt đối với thanh toán dịch vụ công: thuế, điện, nước, học phí, viện phí, chi trả lương hưu và các chương trình trợ cấp an sinh xã hội.

Hai là, phối hợp với các đơn vị có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc triển khai lắp đặt các phương tiện, thiết bị phục vụ thanh toán tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ… nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời các nguy cơ, rủi ro phát sinh, đảm bảo hoạt động thanh toán trên địa bàn hoạt động an toàn, hiệu quả và thông suốt.

Ba là, tiếp tục chỉ đạo các TCTD trên địa bàn tổ chức triển khai theo Kế hoạch của NHNN, UBND thành phố về đẩy mạnh TTKDTM, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực tiền tệ - ngân hàng; tiếp tục chủ động tham mưu với Hội sở trong việc tổ chức, sắp xếp, phát triển hợp lý mạng lưới ATM, POS trên địa bàn thành phố đáp ứng nhu cầu thanh toán ở khu vực nông thôn. Phát triển đa dạng các sản phẩm dịch vụ thanh toán, thẻ ngân hàng, đồng thời tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật cho các hệ thống thanh toán, nhất là đối với hoạt động thanh toán trực tuyến. Tăng cường triển khai các biện pháp giám sát hoạt động, các biện pháp quản lý rủi ro đối với mở, sử dụng tài khoản thanh toán, áp dụng các giải pháp công nghệ đã được Hội sở triển khai để xác thực khách hàng như xem xét sử dụng thiết bị chuyên dụng đọc thông tin căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng VNeID để đối chiếu, xác minh chính xác khách hàng mở tài khoản thanh toán/thẻ ngân hàng, đồng thời bảo mật dữ liệu thông tin khách hàng theo quy định.

Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền, khuyến khích người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ TTKDTM để thanh toán phí dịch vụ trong lĩnh vực hành chính công; thanh toán các loại cước, phí định kỳ, thanh toán trong thương mại điện tử, hóa đơn điện, nước, học phí, viện phí, chi trả lương hưu và các chương trình trợ cấp an sinh xã hội.