Điều chỉnh ngưỡng thu nhập, giảm trừ gia cảnh: Cần bảo đảm công bằng và khả thi

Tiếp tục Phiên họp thứ 50, chiều ngày 13/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh, giảm bậc thuế và giãn khoảng cách giữa các bậc thuế

Trình bày Tờ trình Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi) gồm 4 Chương, 30 Điều. Một số nội dung đáng chú ý tại Dự thảo Luật như: Thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân và cách tính thuế đối với từng loại thu nhập, thu nhập được miễn thuế, thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân kinh doanh; Giảm trừ gia cảnh, giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo; Điều chỉnh Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công; Điều chỉnh ngưỡng thu nhập để xác định thu nhập tính thuế đối với một số khoản thu nhập như thu nhập từ trúng thưởng, từ bản quyền, từ nhượng quyền thương mại, từ nhận thừa kế, quà tặng từ 10 triệu đồng lên 20 triệu đồng mới phải tính thuế.

Về thuế Thu nhập cá nhân đối với cá nhân kinh doanh, dự thảo Luật đề xuất cá nhân kinh doanh có doanh thu trên ngưỡng nhất định (dự kiến là 3 tỷ đồng) thì nộp thuế theo thu nhập (bằng doanh thu trừ chi phí) với thuế suất 17% (bằng với thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp nhỏ và vừa), nếu cá nhân kinh doanh có doanh thu từ ngưỡng này trở xuống thì áp dụng theo tỷ lệ % trên doanh thu tuỳ theo ngành nghề như quy định của Luật thuế Thu nhập cá nhân hiện hành.

Về giảm trừ gia cảnh, Dự thảo Luật sửa đổi quy định về giảm trừ gia cảnh theo hướng giao Chính phủ quy định cho phù hợp với tình hình kinh tế xã hội trong từng thời kỳ để thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Hiện nay Chính phủ đang trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân vào kỳ họp tháng 10/2025, trong đó, đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng/người/tháng và đối với người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/người/tháng.

Về biểu thuế, Dự thảo Luật điều chỉnh Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công theo hướng giảm số bậc thuế từ 7 bậc thành 5 bậc và nới rộng khoảng cách giữa các bậc, trong đó bậc 1 (thuế suất 5 %) nâng từ 5 lên 10 triệu đồng/tháng, bậc 5 (thuế suất 35% - thuế suất cao nhất) nâng từ 80 lên 100 triệu đồng/tháng.

Cùng với đó, Dự thảo Luật điều chỉnh ngưỡng thu nhập để xác định thu nhập tính thuế đối với một số khoản thu nhập như thu nhập từ trúng thưởng, từ bản quyền, từ nhượng quyền thương mại, từ nhận thừa kế, quà tặng từ 10 triệu đồng lên 20 triệu đồng; sửa đổi, hoàn thiện phạm vi xác định các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo được giảm trừ phù hợp với thực tế.

So với Luật Thuế Thu nhập cá nhân hiện hành, Dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân sửa đổi bổ sung một số quy định về miễn thuế, giảm thuế như: bổ sung các khoản thu nhập được miễn thuế liên quan đến phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bổ sung quy định miễn thuế, giảm thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ quỹ mở, lợi tức của nhà đầu tư cá nhân được chia từ quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư bất động sản để thể chế hóa Nghị quyết 68-NQ/TW.

Đề xuất giao Chính phủ chủ động điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh

Trình bày Báo cáo Thẩm tra sơ bộ Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban thống nhất với phạm vi sửa đổi và tên gọi của dự thảo Luật. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa thực sự thể hiện được một số nội dung sửa đổi quan trọng cần được quy định cụ thể trong Luật mà giao Chính phủ quy định.

Về các ý kiến băn khoăn về tính hợp lý trong phương án điều chỉnh các mức ngưỡng thu nhập và mức thuế suất tương ứng, cho rằng việc sửa đổi Biểu thuế 5 bậc và các nấc thang cao hơn như dự thảo Luật chưa thật sự hợp lý và bảo đảm công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị giữ quy định 7 bậc với khoảng cách các bậc là 5% như quy định hiện hành và chỉ điều chỉnh đối với thu nhập tính thuế ở mỗi bậc cho phù hợp hơn với thực tế hiện nay, bảo đảm quyền và lợi ích của người nộp thuế.

Đối với nội dung giảm trừ gia cảnh, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định, trong thực tiễn điều chỉnh, sửa đổi các quy định của Luật hiện hành về giảm trừ gia cảnh và qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước cho thấy mức giảm trừ gia cảnh không nhất thiết được điều chỉnh thường xuyên, liên tục, vì vậy không đặt ra sự cần thiết, cấp bách để giao Chính phủ quy định để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời. Do đó, đa số ý kiến đề nghị Luật cần quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc như cách thể hiện của Luật Thuế Thu nhập cá nhân hiện hành để bảo đảm về thẩm quyền và sự rõ ràng, minh bạch. Bên cạnh đó, một số ý kiến thống nhất giao Chính phủ quy định về mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, đề nghị quy định trong Luật mức giảm trừ gia cảnh tối thiểu, tối đa của người nộp thuế và người phụ thuộc, xác lập nguyên tắc cơ bản để Chính phủ quy định mức giảm trừ cụ thể.

Góp ý tại phiên thảo luận, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang bày tỏ băn khoăn về tính linh hoạt trong điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong luật hiện hành. Bên cạnh đó, theo Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp, mức giảm trừ gia cảnh rất quan trọng, thể hiện ở sự ảnh hưởng trực tiếp đến quyền nộp thuế, nghĩa vụ nộp thuế của mỗi cá nhân. Theo quy định Hiến pháp thì phải do Quốc hội quyết định, trong trường hợp rất cần thiết và căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội thì mới giao cho Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh.

Phó Chủ nhiệm Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh, trên thực tế từ ngày ban hành luật đến nay chưa bao giờ điều chỉnh nội dung này. Do đó, đề xuất mức giảm trừ gia cảnh sẽ quy định tương tự theo quy định tại khoản 1, Điều 8 của dự thảo luật, tương tự như doanh thu không phải nộp thuế, tức là cũng quy định hết các nội dung sau đó thì giao Chính phủ quy định chi tiết, chứ không phải giao cho Chính phủ toàn quyền quy định về mức giảm trừ gia cảnh.

Giải trình nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, theo luật hiện hành, là nếu trường hợp CPI mà quá trên vượt trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Và đến thời điểm này thì chưa đến 20%. Bộ cũng ước tính khoảng tháng 11 đến tháng 12 này sẽ đạt đến 20%, vì vậy, Chính phủ cũng chủ động trình vào tháng 10 để điều chỉnh nhằm tuân thủ đúng luật hiện hành. Đối với Dự án Luật sửa đổi, cơ quan soạn thảo kiến nghị sửa đổi theo hướng giao cho Chính phủ và không căn cứ vào CPI mà căn cứ vào tình hình thực tiễn, tình hình giá cả, sinh hoạt để Chính phủ chủ động.

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ dự án Luật, thẩm tra của cơ quan soạn thảo, Ủy ban Kinh tế và Tài chính.

Để đảm bảo chất lượng dự án luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Thường vụ Quốc hội và cơ quan thẩm tra; lưu ý một số vấn đề như tiếp tục rà soát đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, hoàn thiện chính sách pháp luật về thuế thu nhập cá nhân, đảm bảo quy định Luật phải tuân thủ Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất với Luật khác; rà soát quy định về hiệu lực thi hành để đảm bảo phù hợp và khả thi. Cơ quan soạn thảo cần rà soát để đảm bảo sửa đổi Luật giải quyết được các khó khăn, vướng mắc hiện nay, đảm bảo thuế thu nhập cá nhân thực sự là công cụ quan trọng trong việc điều tiết, phân phối lại thu nhập, hướng tới mục tiêu công bằng xã hội…