EVFTA sau 1 năm thực thi: Chưa tận dụng hết lợi thế

“Trái ngọt” đầu mùa

Trong khuôn khổ hoạt động của Hội đồng Doanh nghiệp Việt Nam – châu Âu (EVBC), cuối tuần qua, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hiệp hội Doanh nghiêp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đã tổ chức Hội thảo trực tuyến “Hành trình 1 năm Hiệp định EVFTA – Khởi đầu thuận lợi và những bước tiếp theo”

Phát biểu tại Hội thảo, TS Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI - đánh giá: “Trong gần 400 ngày vừa qua, kể từ khi có hiệu lực ngày 1/8/2020, EVFTA đã cho thấy những đóng góp có ý nghĩa trong phát triển kinh tế giữa hai bên và cho sự tăng trưởng của Việt Nam mà những thay đổi trong quan hệ xuất nhập khẩu song phương là minh chứng điển hình.”

Dưới tác động của EVFTA, trong khi tổng nhập khẩu của châu Âu (EU) từ thế giới sụt giảm tới 20% thì nhập khẩu từ Việt Nam sang thị trường này lại tăng 3,8%. Nửa đầu năm 2021, xuất khẩu từ Việt Nam sang EU vẫn tăng liên tục và ổn định, ở mức 18,3% so với cùng kỳ, đặc biệt là sự bứt phá của nhóm hàng nông sản. Nếu như năm 2020, nhập khẩu từ EU của Việt Nam tăng 4,3% (cao hơn mức 3,7% tăng trưởng nhập khẩu từ tất cả các nguồn) thì 6 tháng đầu năm 2021, con số này là 19,8%.

EVFTA đã góp phần đáng kể trong những thành quả xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong thời gian qua

Về đầu tư, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư có chất lượng và được học hỏi, hấp thụ khoa học và công nghệ tiên tiến từ EU, tạo ra những giá trị và lợi ích cho doanh nghiệp và nhà đầu tư của cả hai bên. Tính đến tháng 6/2021, EU có 2.221 dự án (tăng 142 dự án so với cùng kỳ năm 2020) từ 26/27 quốc gia thuộc EU còn hiệu lực tại Việt Nam với vốn đầu tư đăng ký đạt 22,216 tỷ USD (tăng 449 triệu USD so với cùng kỳ năm 2020)Tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu sử dụng được ưu đãi thuế quan theo EVFTA của Việt Nam cũng đạt được mức cao nhất so với năm đầu thực thi của bất kỳ FTA nào khác. Quan sát của VCCI cho thấy tỷ lệ này gấp 2 lần tỷ lệ sử dụng ATIGA, gấp 7 lần AIFTA, gấp 2 lần tỷ lệ tận dụng các thị trường mới của CPTPP trong năm đầu.

Theo Chủ tịch VCCI, đây là “những thành công bước đầu hết sức khả quan và tích cực” trong thực thi EVFTA.

Tích cực nhưng… còn nhiều thách thức

Cùng chia sẻ quan điểm với VCCI, Lãnh đạo Cục xúc tiến Thương mại – Bộ Công Thương, ông Vũ Bá Phu cũng cho rằng một năm sau khi thực thi, tăng trưởng thương mại là tích cực, ngay cả trong bối cảnh đại dịch.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn đọng nhiều thách thức. Các doanh nghiệp Việt Nam chưa thể tận dụng lợi thế của Hiệp định, do khó khăn trong quá trình tuân thủ. Liên minh châu Âu luôn có các tiêu chuẩn về hàng hóa yêu cầu chất lượng cao, an toàn và thân thiện với môi trường, vì vậy không dễ mà tất cả các công ty đều có thể đáp ứng được những tiêu chuẩn này. “Tuy nhiên, vẫn có những tín hiệu tích cực cho tương lai, đặc biệt ở những ngành, lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như hạt điều, cà phê, rau quả. Trọng tâm hiện nay nên tập trung vào các sản phẩm mà Việt Nam có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị và gia tăng giá trị, chẳng hạn như các ngành công nghiệp tái tạo và các sản phẩm chế biến cho đồ nội thất...”, Đại diện Bộ Công Thương đưa ra lời khuyên.

Nhận định 12 tháng đầu tiên của EVFTA đã gặt hái những thành công tốt đẹp, ông Alain Cany, Chủ tịch Eurocham lưu ý, nếu chúng ta muốn tiếp tục xây dựng và phát triển trên khởi đầu đầy hứa hẹn này và khai thác toàn bộ tiềm năng của thỏa thuận lịch sử này, chúng ta phải cùng phối hợp chặt chẽ.

“EVFTA sẽ không thành công nếu không có nỗ lực hợp tác giữa cộng đồng DN Việt Nam và châu Âu. Nói cách khác, việc Hiệp định có hiệu lực mới chỉ là khởi đầu. Chúng ta cần nỗ lực tương tự trong thập kỷ tiếp theo như chúng ta đã làm trong thập kỷ trước để tiếp tục thành công. Đây là những gì EVBC được thiết kế để cung cấp…”- Chủ tịch Eurocham nhấn mạnh.

Ông Alain Cany cũng cho rằng việc tận dụng EVFTA hiện quan trọng hơn bao giờ hết. “Bất chấp những thách thức ngắn hạn đáng kể của đại dịch, chúng ta không được mất tập trung vào các cơ hội dài hạn mà EVFTA mang lại…”, ông Alain Cany lưu ý.

Cụ thể hơn, ông Jean-Jacques Bouflet, Phó Chủ tịch Eurocham đã đề cập đến tầm quan trọng của EVFTA trong việc tạo cho các công ty châu Âu một sân chơi bình đẳng tại Việt Nam. Theo đó, hàng hóa giữa quốc gia thành viên ASEAN đã được miễn thuế, trong khi EVFTA sẽ mất một thời gian dài để lộ trình xóa bỏ thuế quan hoàn toàn có hiệu lực, và làm cho các công ty châu Âu trở nên cạnh  tranh hơn. Ngoài ra, những thách thức về kỹ thuật vẫn tiếp tục là trở ngại đối với các doanh nghiệp.

“Về phía Việt Nam, việc đối mặt với thách thức này sẽ giúp các công ty và sản phẩm của họ cạnh tranh hơn, đồng thời, EVFTA bao gồm các giai đoạn chuyển đổi để các doanh nghiệp có thời gian thích ứng. Điều quan trọng là Việt Nam phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế trong EVFTA để hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu...”- Phó Chủ tịch Eurocham nhấn mạnh.

Theo đại diện Eurocham việc thực hiện Phụ lục 2-B của EVFTA về lĩnh vực ô tô sẽ giúp thông suốt thương mại trong ngành công nghiệp ô tô và xe máy...

Tổng Giám đốc, Audi Việt Nam; Chủ tịch, Tiểu ban Ngành Ô tô Xe máy của Eurocham, ông Laurent Genen đã đưa ra quan điểm của các công ty ô tô châu Âu tại Việt Nam. Ông nhấn mạnh rằng việc thực hiện Phụ lục 2-B của EVFTA về lĩnh vực ô tô càng sớm càng tốt, sẽ giúp giải quyết được nhiều thách thức hiện nay đối với các doanh nghiệp ô tô của EU và giúp thông suốt thương mại trong ngành công nghiệp ô tô và xe máy...

“Trong quá trình khai thác tối đa lợi thế EVFTA để khôi phục sản xuất kinh doanh, tôi tin rằng sự hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam và FDI đến từ EU sẽ có ý nghĩa rất quan trọng. Cùng nhau vượt qua khó khăn chắc chắn sẽ hiệu quả hơn đi một mình. Cùng nhau hiện thực hóa các cơ hội từ EVFTA sẽ mang lại lợi ích hài hòa, bao trùm và bền vững cho cả hai. Và đó cũng là lý do mà VCCI và Eurocham đã thành lập Hội đồng doanh nghiệp Việt Nam - châu Âu (EVBC) - Một nền tảng và cơ chế hợp tác quan trọng để chúng ta nắm tay nhau vượt qua khó khăn, cùng thắng vì lợi ích của cả 2 bên…”- Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh…