Nếp ăn bình dị của Bác Hồ

Thủ tướng Phạm Văn Đồng, người được cùng ăn cơm với Bác nhiều lần nhất, từng kể: “Bữa ăn nào Bác Hồ cũng tiết kiệm, vừa đủ, không bỏ món thừa, không vương vãi một hột cơm. Bác thích ăn những món dân dã như cá kho gừng, cà dầm tương, mắm, canh cua với rau chuối thái ghém hoặc dọc mùng…”.

Có lần, trong kháng chiến chống Pháp, đồng chí Chủ tịch Liên khu IV Lê Viết Lượng có gửi lên Việt Bắc biếu Bác một lọ cà dầm mắm. Bác rất thích ăn. Ngày đó, Bác vẫn thường ăn chung với các nhân viên phục vụ của mình. Có bữa bận phải ăn sau, Bác dặn: các cô chú cứ ăn thịt cá, để phần Bác món cà dầm mắm.

Cũng như mọi người, có món ăn Bác Hồ rất thích, nhiều món ăn được, có món không thích. Ví dụ từ nhỏ Bác không ăn được tỏi.

Ở rừng, thỉnh thoảng vẫn thiếu rau. Bác bảo: - Ta thiếu rau nhưng nhiều mít, cô Mai (vợ bác sĩ Chánh người bảo vệ sức khỏe của Bác) làm món nhút ăn cho đỡ xót ruột. Chị Mai thú thực không biết làm. Bác lại bày cho cách làm nhút từ quả mít xanh. Có lẽ trong các món mang hương vị quê hương, Bác thích nhất món cá bống kho lá gừng. Hôm nào, đồng chí Cẩn - cấp dưỡng của Bác, làm món ăn đó, Người thường ăn hết, để món thịt lại.

Khi Bác được mời đi nghỉ tại Liên Xô. Bạn cho ăn toàn những món đặc sản vào loại tuyệt hảo. Bỗng một hôm Bác bảo: “Mình nhớ món cá bống kho lá gừng quá!”. Một chuyện thật đơn giản, nhưng trong hoàn cảnh đó thực hiện lại không dễ. Kho ở nhà nghỉ thì không ổn, hơn nữa bạn lại rất sợ mùi nước mắm. Kho ở sứ quán rồi mang vào, lại sợ bạn biết sẽ phật ý. Cuối cùng, nhờ sự trổ tài khéo léo của đồng chí Vũ Kỳ trong việc giới thiệu các món ăn cổ truyền của dân tộc, món cá bống kho gừng đã được thực hiện.

Coi trọng nội dung, Bác cũng nhắc nhở cần chú ý đến cả hình thức trình bày. Hồi ở Việt Bắc, có lần đi công tác, buổi trưa, Bác cháu dừng lại bên bờ suối nấu ăn. Bác bảo: các chú nấu cơm, để Bác rán trứng cho. Bác làm rất thạo. Trứng rán xong mà cơm chưa chín. Bác lấy que sắt nung trên than hồng rồi đặt lên khoanh trứng thành những hình quả trám rất đẹp. Anh em cười thán phục. Bác bảo:

- Khi có điều kiện làm cho ngon hơn, đẹp hơn thì ta cứ làm chứ các chú!

Ông Đặng Văn Lơ - một trong hai cấp dưỡng chuyên phục vụ nấu ăn cho Bác và nguyên Thủ tướng Phạm Văn Đồng (từ năm 1960 tới khi Bác qua đời) - từng chia sẻ, vào các bữa ăn trưa và ăn tối, Bác thường dùng một chiếc ly nhỏ màu trắng có xuất xứ từ Nhật Bản để uống rượu, mỗi bữa uống một chút rượu mạnh hoặc rượu thuốc.

Bữa cơm của Bác giản dị, món ăn chính có 3 món: canh, rau, thịt (hoặc cá). Các gia vị như chanh, ớt, nước mắm, cà muối thì không thể thiếu được trong các bữa ăn hàng ngày của Bác. Ăn xong, Bác thường uống một cốc nước chè đã được pha loãng.

Bác ăn rất đúng giờ, buổi sáng Bác ăn lúc 6h, trưa ăn lúc 10 rưỡi, còn chiều ăn vào lúc 17h30. Bác luôn dặn hai đồng chí cấp dưỡng chỉ làm vừa đủ, không được làm thừa, lãng phí. Khi ăn, món nào không ăn hết, Bác trở đầu đũa để riêng, bảo cất đi, đến chiều làm nóng lại cho Bác ăn tiếp.

Những ngày mời khách ở lại dùng cơm, Bác luôn báo trước với người cấp dưỡng chuẩn bị những món ăn hợp khẩu vị của khách. Và đặc biệt, số tiền đãi cơm Bác đề nghị phải được trừ vào tiền lương của Bác, không lấy tiền ở công quỹ.

Những khi Bác đi công tác, hai đồng chí cấp dưỡng xếp sẵn thức ăn vào cặp lồng. Đến trưa thì trải một tấm ni lông ra bày thức ăn lên. Bác không cho địa phương làm cơm, vì Bác bảo tiếp một mình Bác mà bày cỗ bàn linh đình sẽ tốn kém của dân của nước.

Món ăn Bác thích là thịt mỡ kho, nhưng vì tuổi Bác đã cao, nên các bác sĩ không đồng ý. Cấp dưỡng chỉ dám lọc thịt mỡ ra, cho vào miếng vải màn, ép thành nước, tẩm ướp với thịt nạc rồi đem kho, nhưng mỗi bữa cũng chỉ 2 miếng nhỏ thôi. Mỗi khi ăn xong, Bác đều xếp lại bát đũa gọn gàng, phục vụ chỉ việc bê đi.

Hiểu được những thói quen, sở thích ăn uống hàng ngày của Bác, một góc nhỏ riêng tư cá nhân của vị Chủ tịch nước, càng thấy yêu mến và quý trọng hơn nhân cách Hồ Chí Minh, một nhà lãnh đạo cách mạng vĩ đại những rất bình dị trong đời thường.

Nguồn:

- Theo 117 Chuyện kể về Tấm gương Đạo đức Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Nhà Xuất bản Chính trị Quốc gia – 2007.

- Theo https://vtc.vn/nguoi-dau-bep-va-nhung-chuyen-thu-vi-ve-bua-an-cua-bac-ho-d220540.html