Tiếng trống Ma Coong vang lên giữa đại ngàn Trường Sơn

Lễ hội đập trống Ma Coong, một nét văn hóa độc đáo và đặc sắc của tỉnh Quảng Bình, được tổ chức vào ngày 16 tháng Giêng âm lịch hàng năm tại bản Cà Roòng, xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch. Nơi đây, giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, đồng bào dân tộc Ma Coong cùng hòa mình vào không khí rộn ràng, náo nhiệt của lễ hội, thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống.

Lễ hội đập trống Ma Coong ở Quảng Bình là điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Với nét văn hóa độc đáo, lễ hội mang đến trải nghiệm khó quên, là cơ hội để du khách hiểu thêm về văn hóa truyền thống của vùng đất này.

Truyền thuyết kể rằng, xưa kia, người Ma Coong sống giữa núi rừng, đời sống tuy bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên nhưng cũng được xem là yên ả. Bỗng một ngày, từ đâu xuất hiện một con khỉ ác to lớn, hằng đêm thường vào phá rẫy, phá bản. Bao nỗ lực đuổi khỉ của người Ma Coong đều bất lực. Một đêm trước ngày rằm tháng Giêng, một vị già làng mơ thấy Giàng (trời) mách bảo: muốn đuổi khỉ ác, hãy làm một chiếc trống vang vọng, đánh vào đêm trăng sáng nhất. Ngay lập tức, người Ma Coong khẩn trương tạo ra một chiếc trống đẹp, âm thanh hùng tráng, vang vọng khắp đại ngàn Trường Sơn. Đêm rằm tháng Giêng, khi trăng sáng nhất, thanh niên làng Ma Coong thay nhau đánh trống, tiếng trống vang vọng khiến con khỉ ác khiếp sợ, bỏ trốn khỏi vùng đất này mãi mãi, không bao giờ quay trở lại.

Lễ vật cúng Giàng của người Ma Coong thường có rượu cần, gà, cá, xôi, ngọn mây và một khúc thân cây đoác. Để có được lễ vật cho lễ hội, người Ma Coong thường chuẩn bị rất công phu. Hằng năm, từ khoảng tháng 5 âm lịch, đồng bào đã tiến hành ngăn đập trên con suối Aky. Đến ngày diễn ra Lễ hội đập trống, người ta bắt cá ở đó để cúng Giàng. Đây là khu vực cấm của làng, nếu ai vi phạm đánh bắt cá ở đó sẽ bị phạt rất nặng (trước đây thường là 3 vò rượu cần lớn).
Lòng biết ơn sâu sắc với vị tổ tiên và Giàng được thể hiện qua nghi lễ cúng tế linh đình của người Ma Coong. Những sản vật quý giá của vùng đất được chọn lựa kỹ càng, bày biện trang trọng, nhằm dâng lên thần linh như lời cảm tạ và cầu mong sự bình an, no ấm.

Khi lễ hội diễn ra, già làng là người đầu tiên được phép xuống khu vực cấm để thả lưới bắt cá cúng thần, sau đó dân bản mới xuống đánh bắt.

Sau khi mọi công đoạn chuẩn bị hoàn tất, các mâm cỗ được mang ra xếp ngay ngắn tại chỗ cúng Giàng, chờ đợi giờ phút linh thiêng. Khi trăng lên, rọi sáng khoảng sân rộng nhất của bản làng, cũng là lúc nghi lễ cúng tế thần linh được cử hành tại nhà chính của dãy nhà tranh. Già làng đọc lời khấn, cầu xin thần linh ban phước lành cho bản làng yên bình, con trẻ khỏe mạnh, mùa màng bội thu. Sau khi nghi lễ kết thúc, người dân ném thóc ra bốn phương, như một lời khẩn cầu mùa màng bội thu, lúa đầy bồ, đầy nương. Đó là tín hiệu kết thúc phần lễ, mở đầu cho phần hội đầy niềm vui và náo nhiệt. Lễ hội rộn ràng với tiếng trống vang dội, quy tụ mọi người từ già trẻ, gái trai. Nhịp trống mạnh mẽ như thôi thúc, tạo nên không khí náo nhiệt sôi động, lan tỏa khắp núi rừng.

Tiếng trống vang dội, như thúc giục lòng thành của mọi người, để trời đất chứng giám cho một năm mùa màng bội thu.

Theo quan niệm của người Ma Coong, năm nào đánh đến sáng mà mặt trống vẫn chưa nứt, thì năm đó dân bản sẽ mất mùa. Vì thế, cả chủ lẫn khách, đều rất hào hứng đánh trống cho tới khi mặt trống vỡ. Tiếng trống dồn dập, âm vang giữa sâu thẳm đại ngàn Trường Sơn, hòa cùng men rượu cần như tiếp thêm sức mạnh cho những người tham gia lễ hội. Những thanh niên trai tráng khỏe mạnh trổ tài đánh trống nhanh, dồn dập theo tiếng chiêng dưới ánh trăng, vừa cất tiếng hô vang: “Roa lữ, Giàng ơi!” (Sướng quá, Giàng ơi!)…
Tiếng trống càng nhanh, niềm vui càng dâng cao, và cũng là lúc các chàng trai được dắt tay người yêu vào rừng, tận hưởng khoảnh khắc ngọt ngào của mùa xuân. Cuối cùng, mặt trống cũng vỡ, cũng là lúc những đôi trai gái yêu nhau hẹn hò, tìm nơi tự tình trong men say quấn quýt.

Lễ hội kết thúc, mọi người bịn rịn chia tay nhau trước khi gà gáy sáng để quay trở lại với cuộc sống thường nhật của mình với niềm hy vọng vào một năm mới gặp nhiều may mắn, sung túc. Sau đêm hội, chủ lễ làm lễ xin Giàng được hạ trống xuống và đem tang trống, nồi đồng cất nơi trang trọng tại gia đình ông chủ đất, cũng là chủ lễ để chờ đến mùa hội năm sau.

Lễ hội Đập Trống của người Ma Coong là dịp để những đôi trai gái thầm thương trộm nhớ được phép cùng nhau dạo chơi bên suối, trong rừng, tâm sự dưới ánh trăng. Trước khi gà gáy sáng, họ phải trở về cuộc sống thường nhật, hẹn gặp lại vào lễ hội năm sau. Cũng có những cặp đôi, sau những lần gặp gỡ, đã quyết định đến với nhau. Họ cùng nhau chọn ngày đẹp, mời bố mẹ, già làng đến đặt lễ trầu cau, nên duyên vợ chồng. Khi đống lửa tàn, mặt trời ló dạng trên đỉnh núi, lễ hội khép lại, để lại không khí ấm áp, vui tươi trong lòng người già, trung niên và trẻ con.

Lễ hội đập trống Ma Coong là nét văn hóa độc đáo, khẳng định bản sắc riêng của đồng bào dân tộc Ma Coong. Đây không chỉ là dịp để người dân vui chơi, giải trí, mà còn là cơ hội để họ gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc mình.
Đến với lễ hội đập trống Ma Coong, du khách không chỉ được tham gia vào một nghi lễ truyền thống đậm tính nhân văn và tính cộng đồng từ trang phục, phong tục tập quán cho đến sinh hoạt diễn xướng dân gian, đặc biệt còn được thưởng thức những món ăn độc đáo mang màu sắc bản địa, như mật ong rừng ngọt lịm, rượu đoác mềm môi, các món nướng thịt, cá suối thơm lừng hương vị núi rừng…