Dấu hiệu nhận biết lừa đảo đầu tư đa cấp "siêu lãi suất" kiểu Ponzi

Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) vừa có khuyến cáo về dấu hiệu nhận biết mô hình kinh doanh thu hút đầu tư kiểu Ponzi.

Theo Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, khái niệm Ponzi là một mô hình kinh doanh được đặt theo tên một người Mỹ gốc Italia tên gọi Charles Ponzi từ đầu thế kỷ 20. Đặc điểm nổi bật của mô hình Ponzi là việc hứa hẹn lãi suất đầu tư rất lớn, gấp nhiều lần lãi suất thông thường do các tổ chức tín dụng áp dụng. Mô hình này thường yêu cầu, kêu gọi, dụ dỗ người tham gia góp vốn đầu tư liên tục Mô hình Ponzi sụp đổ khi mà một lượng lớn các nhà đầu tư đã tham gia đột nhiên rút vốn hoặc không thể kêu gọi thêm nhà đầu tư mới.

Thông thường trong mô hình Ponzi, nhà đầu tư được chào mời tham gia các dự án đầu tư với lãi suất hấp dẫn, tỷ lệ hoàn vốn cao. Tiền đầu tư hoặc góp vốn thay vì được sử dụng để tái đầu tư sinh ra lợi nhuận để trả lãi  thì lại được dùng đề trả cho nhà đầu tư trước đó và bản chất không có bất kỳ hoạt động đầu tư sinh lời nào.

Vụ lừa đảo theo mô hình Ponzi lớn nhất  tính đến nay do Berni Madoff, một trùm kinh doanh tài chính Phố Wall cầm đầu với số lượng nạn nhân đến từ nhiều quốc gia khác nhau với số tiền thiệt hại lên tới 65 tỷ USD.

Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng cho biết, để tăng độ hấp dẫn, những người tổ chức mô hình Ponzi thường sử dụng những dự án liên quan đến các sản phẩm công nghệ mới để thu hút các nhà đầu tư. Đặc biệt, việc các đồng tiền ảo, như Bitcoin, được chấp nhận sử dụng tại một số quốc gia như một loại tiền và có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch trực tuyến hoặc được sử dụng để mua hàng hóa hoặc dịch vụ có thể dẫn tới nguy cơ những kẻ lừa đảo sử dụng mô hình Ponzi để thu hút các nhà đầu tư vào các loại tiền ảo tương tự.

Mô hình Ponzi được nhận diện qua một số dấu hiệu như: kêu gọi đầu tư làm giàu nhanh; hứa hẹn trả lãi với lãi suất cao ngất; cam kết không có rủi ro hoặc rủi ro đầu tư rất thấp, hoàn vốn theo tỉ lệ cố định; khó rút vốn (để hạn chế người tham gia rút vốn khi đến hạn các đối tượng lừa đảo thường đưa ra mời chào các gói đầu tư tiếp với lãi suất cao hơn)

Theo Nghị định 40/2018/NĐ-CP ngày 12 tháng 3 năm 2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, doanh nghiệp bán hàng đa cấp không được yêu cầu người khác đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp cũng như yêu cầu người khác phải mua một số lượng hàng hóa nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp. Đồng thời nghiêm cấp việc cung cấp thông tin gian dối, gây nhầm lẫn về tính năng, công dụng của hàng hóa hoặc hoạt động của doanh nghiệp thông qua báo cáo viên, đào tạo viên tại hội nghị, hội thảo, đào tạo hoặc thông qua tài liệu của doanh nghiệp...

Đối với người tham gia bán hàng đa cấp cũng bị nghiêm cấm việc lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp khác tham gia vào mạng lưới của doanh nghiệp mà mình đang tham gia. Đồng thời cũng không được yêu cầu người khác đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp cũng như yêu cầu người khác phải mua một số lượng hàng hóa nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp.