Tài chính - Tiền tệ, tuần 12 – 16/6: Lãi suất liên ngân hàng giảm mạnh

Tổng quan:

Ngày 16/6/2023, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành các quyết định về việc tiếp tục điều chỉnh lãi suất điều hành, có hiệu lực từ hôm nay 19/6/2023.

Theo đó, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng (LNH) và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đối với tổ chức tín dụng (TCTD) giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5%/năm; lãi suất tái cấp vốn giảm từ mức 5,0%/năm xuống 4,5%/năm; lãi suất tái chiết khấu giảm từ mức 3,5%/năm xuống 3,0%/năm.

Lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng giữ nguyên ở mức 0,5%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng giảm từ mức 5,0%/năm xuống 4,75%/năm (riêng lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng VND tại Quỹ Tín dụng nhân dân, Tổ chức tài chính vi mô giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,25%/năm); lãi suất tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng trở lên do TCTD ấn định trên cơ sở cung - cầu vốn thị trường.

NHNN cũng quyết định điều chỉnh mức lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của TCTD đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế giảm từ mức 4,5%/năm xuống 4,0%/năm (riêng lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của Quỹ Tín dụng nhân dân và Tổ chức tài chính vi mô đối với các nhu cầu vốn này giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm).

Theo NHNN, việc điều chỉnh lãi suất nhằm tiếp tục thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giảm mặt bằng lãi suất, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận vốn, góp phần phục hồi sản xuất kinh doanh.

Như vậy, đây là lần thứ 4 liên tiếp kể từ trung tuần tháng 3 tới nay, NHNN điều chỉnh giảm các lãi suất điều hành. Ba lần trước là vào các ngày 14/3, 31/3 và 23/5/2023.

Theo các chuyên gia kinh tế, việc hạ lãi suất điều hành sẽ tạo điều kiện cho mặt bằng lãi suất thị trường giảm, giúp giảm chi phí sử dụng vốn, từ đó, cải thiện kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và kích thích chi tiêu tiêu dùng của người dân.

Ngay trước đó, ngày 15/6/2023, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Văn bản số 225/TB-VPCP thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về những nhiệm vụ, giải pháp lớn ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế trong tình hình hiện nay.

Trong đó, Thường trực Chính phủ yêu cầu NHNN theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao, khẩn trương thực hiện đồng bộ, hiệu quả các công cụ của chính sách tiền tệ, có ngay các giải pháp thiết thực, cụ thể để giảm thêm mặt bằng lãi suất; trong đó giảm lãi suất điều hành ngay trong tháng 6/2023 và định hướng giảm lãi suất huy động và cho vay đối với khách hàng của các TCTD nhằm hỗ trợ tích cực doanh nghiệp, người dân phục hồi sản xuất – kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; khắc phục hiệu quả ngay việc tăng trưởng tín dụng thấp như 5 tháng vừa qua.

Đồng thời, NHNN cần xác định hạn mức tăng trưởng tín dụng cần thiết, hợp lý trong năm 2023, phân bổ hết hạn mức tín dụng và thông báo công khai ngay trong tháng 6/2023 để các TCTD chủ động mở rộng tín dụng từ nay đến hết năm 2023; chú ý đến tín dụng bất động sản (BĐS) và tín dụng sản xuất kinh doanh nhằm hỗ trợ thị trường, góp phần khôi phục và khơi thông dòng vốn đầu tư và kinh doanh cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, tập trung điều hành thị trường LNH, tạo điều kiện thanh khoản cho các TDTD theo hướng giảm dần lãi suất, bảo đảm vốn cho các TCTD, phát huy vai trò dẫn dắt của các ngân hàng thương mại (NHTM) nhà nước; tiếp tục cải cách, cắt giảm các thủ tục, tiết giảm chi phí, nâng cao hơn nữa khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp và người dân; cương quyết cắt giảm các loại phí, lệ phí không cần thiết để hỗ trợ cho khách hàng vay vốn,…

Qua các động thái chính sách tiền tệ của NHNN từ năm 2022 đến nay, các chuyên gia nhận định, NHNN đã khá linh hoạt trong điều chỉnh lãi suất điều hành phù hợp với xu hướng lạm phát, lãi suất trên thế giới và diễn biến kinh tế trong nước.

Cụ thể, trước áp lực lạm phát và tăng lãi suất của thế giới (năm 2022 thế giới đã có ít nhất khoảng 300 đợt tăng lãi suất của các NHTW, cao hơn gần 3 lần so với năm 2021, trong đó Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã 7 lần điều chỉnh tăng lãi suất mục tiêu lên mức 4 - 4,5%/năm), NHNN đã có 2 lần tăng các mức lãi suất điều hành, với tổng mức tăng 2% và 2 lần nâng lãi suất tiền gửi tối đa bằng VND kỳ hạn dưới 6 tháng tại TCTD (ngày 23/9 và ngày 25/10/2022) với mức tăng 0,8 – 2%/năm; tăng 1%/năm LS cho vay tối đa bằng VND đối với một số lĩnh vực ưu tiên (ngày 25/10/2022). Tuy nhiên, sang năm 2023, khi triển vọng kinh tế trong nước ảm đạm đi đôi với các áp lực lạm phát, tỉ giá suy giảm, từ ngày 14/3, NHNN liên tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành.

Các động thái linh hoạt trong điều hành lãi suất của NHNN đã và đang được kỳ vọng sớm mang lại kết quả tích cực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần củng cố niềm tin của thị trường vào sự ổn định VND và hoạt động điều hành của NHNN.  

Tóm lược thị trường trong nước

Thị trường ngoại tệ: Trong tuần từ ngày 12 - 16/6, tỷ giá trung tâm được NHNN điều giảm 2 phiên đầu tuần rồi tăng trở lại 3 phiên cuối tuần. Chốt ngày 16/6, tỷ giá trung tâm được niêm yết ở mức 23.711 VND/USD, giảm tiếp 6 đồng so với phiên cuối tuần trước đó. NHNN tiếp tục niêm yết tỷ giá mua giao ngay ở mức 23.400 VND/USD. Tỷ giá bán giao ngay phiên cuối tuần được niêm yết ở mức 24.846 VND/USD, thấp hơn 50 đồng so với trần tỷ giá.

Tỷ giá LNH biến động theo xu hướng tăng trong tuần qua. Chốt phiên cuối tuần ngày 16/6, tỷ giá LNH đóng cửa tại 23.520 VND/USD, tăng 46 đồng so với phiên cuối tuần trước đó.

Tỷ giá trên thị trường tự do tiếp tục biến động nhẹ trong tuần qua. Chốt phiên ngày 16/6, tỷ giá tự do tăng 45 đồng ở cả hai chiều mua vào và bán ra so với phiên cuối tuần trước đó, giao dịch tại 23.515 VND/USD và 23.565 VND/USD.

Thị trường tiền tệ LNH: Tuần từ ngày 12 - 16/6, lãi suất VND LNH tiếp tục giảm mạnh ở tất cả các kỳ hạn từ 1 tháng trở xuống. Chốt ngày 16/6, lãi suất VND LNH giao dịch quanh mức: Kỳ hạn qua đêm là 1,01% (-1,66 điểm % so với phiên cuối tuần trước đó); 1 tuần là 1,37% (-1,53 điểm %); 2 tuần là 1,86% (-1,32 điểm %); 1 tháng là 3,21% (-0,84 điểm %).

Lãi suất USD LNH tiếp tục xu hướng ít thay đổi. Phiên cuối tuần ngày 16/6, lãi suất USD LNH đóng cửa ở mức: Qua đêm là 4,84% (+0,01 điểm %); 1 tháng là 4,91% (+0,01 điểm %); 2 tuần là 5,00% (không thay đổi) và 1 tháng là 5,16% (-0,01 điểm %).

Thị trường mở: Trên thị trường mở tuần từ ngày 12 - 16/6, trên kênh cầm cố, NHNN chào thầu ở hai kỳ hạn 7 ngày và 28 ngày, mỗi kỳ hạn 50.000 tỷ đồng, với lãi suất cho cả 2 kỳ hạn 4 phiên đầu tuần ở mức 4,5%, phiên cuối tuần giảm xuống mức 4,0%. Không có khối lượng trúng thầu ở cả 2 kỳ hạn, không có đáo hạn. Như vậy, khối lượng lưu hành trên kênh cầm cố hiện tại giữ nguyên ở mức 293,83 tỷ đồng.

Trong tuần, NHNN không chào thầu tín phiếu NHNN.

Thị trường trái phiếu: Ngày 14/6, Kho bạc Nhà nước (KBNN) huy động 4.750 tỷ đồng trái phiếu chính phủ (TPCP), bao gồm 4 loại kỳ hạn. Trong đó, kỳ hạn 5 năm không có khối lượng trúng thầu, 10 năm trúng thầu toàn bộ 1.500 tỷ đồng gọi thầu, 15 năm trúng thầu toàn bộ 2.250 tỷ đồng và 20 năm trúng thầu 190 tỷ đồng/500 tỷ đồng. Lãi suất trúng thầu các kỳ hạn lần lượt tại 10 năm là 2,85% (-0,1 điểm % so lần trúng thầu trước), 15 năm là 3,05% (không thay đổi) và 20 năm là 3,19% (-0,56 điểm %).

Tuần vừa qua từ 12 - 16/6 không có TPCP đáo hạn. Về kế hoạch đấu thầu, trong tuần này, ngày 21/6, KBNN dự định gọi thầu 3.500 tỷ đồng TPCP, trong đó, kỳ hạn 10 năm gọi thầu 1.500 tỷ đồng, 15 năm gọi 1.500 tỷ đồng và 30 năm gọi 500 tỷ đồng.

Giá trị giao dịch Outright và Repos trên thị trường thứ cấp tuần qua đạt trung bình 6.225 tỷ đồng/phiên, tăng nhẹ từ mức 5.505 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó. Trong tuần qua, lợi suất TPCP giảm ở hầu hết các kỳ hạn. Chốt phiên ngày 16/6, lợi suất TPCP giao dịch quanh 1 năm 2,22% (-0,19 điểm); 2 năm 2,22% (-0,19 điểm %); 3 năm 2,23% (-0,19 điểm %); 5 năm 2,22% (không thay đổi); 7 năm 2,36% (-0,28 điểm %); 10 năm 2,75% (-0,29 điểm %); 15 năm 2,91% (-0,33 điêm %); 30 năm 3,32% (-0,24 điểm %).

Thị trường chứng khoán: Tuần từ ngày 12 - 16/6, thị trường chứng khoán tiếp tục đà tăng của tuần trước đó ở 2 phiên đầu tuần nhưng đã giảm nhẹ 3 phiên còn lại. Chốt ngày ngày 16/6, VN-Index đứng ở mức 1.115,22 điểm, tăng 7,69 điểm (+0,69%) so với cuối tuần trước đó; HNX-Index thêm 0,84 điểm (+0,37%) lên 228,44 điểm; UPCom-Index cũng tăng 0,43 điểm (+0,51%) đạt 84,62 điểm.

Thanh khoản thị trường giảm nhẹ so với tuần trước đó với giá trị giao dịch trung bình đạt khoảng 18.900 tỷ đồng/phiên so với mức 20.200 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó. Khối ngoại mua ròng hơn 118 tỷ đồng trên cả 3 sàn trong tuần qua.                

Tin quốc tế

Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tạm ngừng tăng lãi suất cơ sở, dự báo sẽ có những đợt tăng khác trong nửa cuối năm nay. Trong cuộc họp ngày 14/6, Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) nhận định kinh tế đã tăng trưởng nhanh trong thời gian qua, bên cạnh đó việc làm cũng gia tăng và tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp.

Lạm phát vẫn còn duy trì ở mức cao. FOMC tiếp tục hướng tới mục tiêu toàn dụng nhân công và lạm phát 2,0% trong dài hạn. Để đạt được mục tiêu này, FOMC quyết định duy trì lãi suất cơ sở ở mức 5,0 - 5,25%, không thay đổi so với cuộc họp trước đó.

Để xác định các chính sách tiếp theo, FOMC sẽ tính tới độ tích lũy của chính sách tiền tệ thắt chặt và độ trễ mà chính sách tác động lên nền kinh tế cũng như lạm phát.

Mặc dù vậy, theo biểu đồ dot-plot mới của FED, lãi suất cơ sở kết thúc năm 2023 được dự báo ở khoảng 5,5 - 5,75%, cao hơn 50 điểm % so với dot-plot trong tháng 3/2023.

Cũng trong báo cáo chi tiết, FED dự báo GDP Mỹ năm 2023 tăng 1% (+0,6 điểm % so với dự báo trước); chỉ số giá tiêu dùng cá nhân PCE toàn phần được dự báo tăng 3,2% (+0,1 điểm %); PCE lõi được dự báo tăng 3,9% (+0,3 điểm %) và tỷ lệ thất nghiệp được dự báo ở mức 4,1% (+0,4 điểm %).

Nước Mỹ ghi nhận một số chỉ báo quan trọng. Đầu tiên, chỉ số giá tiêu dùng CPI toàn phần tại nước này tăng 0,1% m/m trong tháng 5/2023, giảm tốc so với đà tăng 0,4% của tháng 4/2023 và thấp hơn mức tăng 0,2% theo dự báo. CPI lõi trong tháng vừa qua tăng 0,4% m/m, nối tiếp đà tăng cũng ở 0,4% của tháng trước đó và đồng thời khớp với dự báo. So với cùng kỳ năm 2022, CPI toàn phần và CPI lõi tháng 5 lần lượt tăng 4,0% và 5,3% y/y, cùng hạ nhiệt so với con số 4,9% và 5,5% của tháng 4.

Tiếp theo, chỉ số giá sản xuất PPI toàn phần tăng 0,2% m/m trong tháng 5/2023, bằng với đà tăng của tháng 4/2023 và khớp dự báo. Mặc dù vậy, PPI lõi trong tháng vừa qua giảm 0,3% m/m sau khi tăng 0,2% ở tháng 4, sâu hơn mức giảm 0,1% theo dự báo.

Về lĩnh vực bán lẻ, doanh số bán lẻ lõi tại Mỹ tăng nhẹ 0,1% m/m trong tháng 5 sau khi tăng 0,4% ở tháng 4/2023, khớp với dự báo. Doanh số bán lẻ toàn phần tại nước này tăng 0,3% m/m trong tháng vừa qua, nối tiếp đà tăng 0,4% của tháng 4 và trái với dự báo giảm nhẹ 0,2%.

So với cùng kỳ năm 2022, doanh số bán lẻ toàn phần tăng khoảng 1,6% y/y. Cuối cùng, ở thị trường lao động, số đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu tại Mỹ tuần kết thúc ngày 10/06 ở mức 262.000 đơn, đi ngang so với tuần trước đó và trái với kỳ vọng giảm trở lại 246.000 đơn.

NHTW châu Âu ECB tiếp tục tăng lãi suất cơ sở. Trong phiên họp ngày 15/6, ECB nhận định lạm phát tại Eurozone đang suy yếu nhưng vẫn còn quá cao và dai dẳng. Cơ quan này ưu tiên đưa lạm phát về lại mức mục tiêu 2,0% trong trung hạn.

Do vậy, ECB quyết định tăng bộ lãi suất cơ sở thêm 25 điểm cơ bản. Lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay cận biên và lãi suất tiền gửi của ECB lần lượt sẽ ở mức 4,0%, 4,25% và 3,50%.

Cũng trong cuộc họp này, ECB dự báo kinh tế Eurozone tăng trưởng 0,9% trong năm 2023 và tiếp tục tăng 1,5% năm 2024 (cùng giảm 0,1 điểm % so với kỳ họp trước). Bên cạnh đó, tỷ lệ lạm phát được dự báo ở mức 5,1% năm 2023 (-0,3 điểm %) và 3,0% năm 2024 (không điều chỉnh).

Liên quan đến kinh tế Eurzone, sản lượng công nghiệp tại khu vực này tăng 1,0% m/m trong tháng 4/2023 sau khi giảm 3,8% ở tháng trước đó, tích cực hơn mức tăng 0,8% theo kỳ vọng. Bên cạnh đó, chỉ số giá tiêu dùng CPI toàn phần và CPI lõi tại Eurozone chính thức tăng 6,1% và 5,3% y/y, không điều chỉnh so với thống kê sơ bộ.

Tỷ giá ngày 16/6:

-     USD = 0.915 EUR (0.11% d/d); EUR = 1.093 USD (-0.11% d/d)

-     USD = 0.780 GBP (-0.28% d/d); GBP = 1.282 USD (0.28% d/d)

-     GBP = 1.172 EUR (0.39% d/d); EUR = 0.853 GBP (-0.39% d/d)

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế - Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam