Vai trò thiết yếu của thị trường các-bon tự nguyện

Vai trò thiết yếu của thị trường các-bon tự nguyện

Kể từ khi Thỏa thuận Paris được thông qua vào năm 2015, phát thải các-bon lại có xu hướng tăng chứ không hề giảm, ngoại trừ giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch COVID-19.

Quá trình chuyển đổi cần được đẩy nhanh hơn để đạt được mục tiêu cắt giảm 45% các-bon vào năm 2030 và đạt mức cân bằng vào năm 2050 sau khi bị giản đoạn bởi đại dịch, đứt gãy chuỗi cung ứng, lạm phát cao và chi phí năng lượng tăng cũng như những căng thẳng địa chính trị.

Điều cấp thiết bây giờ là chúng ta cần làm nhiều hơn nữa để giảm phát thải các-bon và giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Thị trường các-bon tự nguyện, khi được các doanh nghiệp sử dụng với mục đích bổ sung (không phải thay thế) cho các hoạt động giảm phát thải các-bon trong hoạt động của chính họ trên hành trình chuyển dịch hướng đến cân bằng phát thải, là một công cụ có thể đẩy nhanh hành động đối phó với biến đổi khí hậu. Cụ thể, Sở giao dịch HongKong HKEX đã ra mắt Core Climate - thị trường các-bon quốc tế của Hồng Kông, còn các sàn giao dịch khác trên khắp Châu Á đang có kế hoạch tung ra các nền tảng để hỗ trợ cho những loại thị trường này.

Do đó, việc giúp các doanh nghiệp giảm phát thải các-bon là một nhiệm vụ tối quan trọng, bao gồm trong toàn bộ chuỗi giá trị của họ, vốn được nhắc đến trong hệ thống cơ sở thống kê các-bon là phạm vi phát thải 3 (phạm vi 1 & 2 bao gồm lượng phát thải liên quan đến việc doanh nghiệp sử dụng các tòa nhà, nhà máy... và năng lượng họ mua).

Có rất nhiều giải pháp để giảm lượng phát thải này, chẳng hạn như năng lượng tái tạo, phương tiện chạy điện, vật liệu cách nhiệt hiệu quả cho tòa nhà, thiết bị chiếu sáng hạn chế phát thải, máy sưởi điều hòa không khí hoặc máy sưởi dùng nhiệt từ lòng đất, tất cả giờ đây đều trở nên phổ biến và cần được đầu tư rộng rãi.

Cùng với tất cả những xu hướng này, thị trường các-bon tự nguyện cũng đang lấy đà. Đây là nơi các doanh nghiệp ủng hộ các giải pháp phát thải các-bon thấp bên ngoài chuỗi giá trị của họ và từ đó nhận được các tín chỉ các-bon có thể dùng vào mục đích bù đắp hoặc bù trừ một phần lượng phát thải của chính họ.

Theo Ecosystem Marketplace, thị trường các-bon tự nguyện năm 2021 lần đầu tiên đạt giá trị hơn 2 tỷ USD. Tuy vẫn còn non trẻ nhưng thị trường này gần đây tăng trưởng nhanh chóng và được kỳ vọng duy trì tốc độ này, thậm chí còn gia tăng, khi ngày càng nhiều doanh nghiệp có hành động cụ thể trong lĩnh vực biến đổi khí hậu nhằm đạt được mục tiêu cân bằng phát thải đã đề ra.

Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện mang lại cơ hội thúc đẩy các hoạt động kinh tế hướng tới các thông lệ bền vững hơn chẳng hạn như trồng cây mang nhiều giá trị hơn chặt phá rừng.

Lượng phát thải các-bon tại rừng nhiệt đới Amazon trong giai đoạn 2019 và 2020 tăng hơn gấp đôi so với bình quân tám năm trước, thị trường các-bon tự nguyện có thể là một cơ chế quan trọng để bảo vệ thêm hàng triệu héc-ta rừng Amazon và các hệ sinh thái nguyên sinh khác đang bị đe dọa trên khắp thế giới.

Tất nhiên, các dự án tạo tín chỉ các-bon cũng có thể mang lại vô số lợi ích to lớn khác cho con người và hành tinh, chẳng hạn như hỗ trợ cung cấp nguồn nước sạch và đất canh tác tốt, đồng thời củng cố các quyền về đất đai và tài nguyên của cộng đồng, góp phần tăng thu nhập của người dân bản địa và cộng đồng địa phương.

Để nhận thức và cung cấp đầy đủ những lợi ích này, Hội nghị về đa dạng sinh học lần thứ 15 của Liên Hiệp quốc (COP15) diễn ra tại Montreal tháng 12 này là một sự kiện quan trọng hơn bao giờ hết nhằm quyết định khuôn khổ để ngăn chặn và thậm chí đảo ngược những tổn thất trong tự nhiên vào năm 2050.

Trước đây, các tín chỉ các-bon tự nguyện được giao dịch thông qua các thỏa thuận song phương được thương thảo riêng giữa người mua và người bán. Hiện nay, tín chỉ các-bon có thể được mua thông qua các sàn giao dịch và thương mại tín chỉ các-bon chuyên biệt. Với sự phát triển của thị trường tín chỉ các-bon tự nguyện, nhiều sàn giao dịch lâu đời nghiên cứu kế hoạch ra mắt các dịch vụ của riêng họ.

Vào tháng 7/2022, HKEX đã công bố Hội đồng Thị trường các-bon Quốc tế Hồng Kông nhằm phát triển Hồng Kông trở thành một thị trường các-bon quốc tế và là một trung tâm của châu Á. Sở giao dịch chứng khoán của Malaysia cũng có ý định khởi động thị trường các-bon tự nguyện vào cuối năm nay trong khi Sở giao dịch Singapore đã giúp thiết lập nền tảng giao dịch mới mang tên Climate Impact X.

Tại Trung Đông, quỹ đầu tư quốc gia của Saudi Arabia, Quỹ đầu tư công và sàn giao dịch chứng khoán Saudi, Tadawul, có kế hoạch thiết lập một sàn giao dịch tự nguyện ở Riyadh đối với tín chỉ các-bon trong khu vực.

Bất kể tín chỉ các-bon được mua bán như thế nào, điều quan trọng là phải có chất lượng cao: ví dụ như người mua có thể tin tưởng vào những lợi ích khí hậu.

Hội đồng Liêm chính cho Thị trường Các-bon Tự nguyện, được thành lập vào tháng 9 năm 2021, là một sáng kiến nhằm thiết lập và thực thi các tiêu chuẩn ngưỡng toàn cầu đối với tín chỉ các-bon chất lượng cao trong thị trường các-bon tự nguyện.

Nguyên tắc “đảm bảo kết quả” phải giữ vai trò trung tâm trong bất kỳ tín chỉ các-bon chất lượng cao nào, mà nếu thiếu nó, dự án tạo ra tín chỉ các-bon sẽ không diễn ra, và đây là điểm thu hút sự chú ý nhất trên thị trường.

Hội đồng Liêm chính, đã giải quyết vấn đề này và nhiều chủ đề khác trong năm 2022, gần đây họ đã triển khai lấy ý kiến cộng đồng nhằm xây dựng dự thảo khuôn khổ định nghĩa tín chỉ các-bon chất lượng cao. Mặc dù đây là một cột mốc quan trọng nhưng để đạt được thỏa thuận của tất cả các bên liên quan sẽ còn kéo dài tới năm 2023.

Hiện chỉ còn hơn bảy năm để đạt được các mục tiêu ban đầu trong Thỏa thuận Paris được 196 bên thống nhất. Lượng phát thải các-bon phải được giảm nhiều thông qua sự nỗ lực phối hợp chặt chẽ giữa các ngành và chính phủ.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng cần tiếp tục nghiên cứu thị trường tín chỉ các-bon tự nguyện để bổ sung cho hoạt động giảm phát thải các-bon của mình. Việc tập trung vào các tín chỉ carbon chất lượng cao sẽ là yếu tố mấu chốt. Hội đồng Liêm chính có thể hỗ trợ hướng dẫn các doanh nghiệp trong vấn đề này nhưng do sáng kiến này vẫn còn trong giai đoạn sơ khai, các doanh nghiệp sẽ muốn đảm bảo rằng họ có đủ hiểu biết chuyên môn để tham gia được thị trường các-bon tự nguyện, bằng cách tự xây dựng năng lực hoặc thông qua hợp tác với các bên.

Thị trường các-bon tự nguyện có thể là một lực lượng quan trọng giúp chúng ta đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế cân bằng phát thải. Vấn đề còn lại chỉ là thời gian.

(*) Giám đốc Toàn cầu về Thị trường các-bon, HSBC