Cân đối ngân sách bị ảnh hưởng như thế nào?

Ngày 28/4, Bộ Tài chính đã có Công văn 4295/BTC-CST gửi Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái về việc thực hiện Nghị quyết 31/NQ-CP ngày 07/3/2023 của Chính phủ.

Liên quan đến đề xuất giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ (LPTB) đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước (OTSXLRTN), Bộ Tài chính cho rằng , trước đây, việc giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN theo Nghị định 70/2020/NĐ-CP và Nghị định 103/2021/NĐ-CP được thực hiện trong bối cảnh dịch COVID-19 trong nước và trên thế giới còn nghiêm trọng.

Bên cạnh tác động tích cực của việc giảm 50% LPTB đối với OTSXLRTN, theo Bộ Tài chính, việc giảm 50% LPTB đối với OTSXLRTN từ tháng 12/2021 đến hết tháng 5/2022, đã tác động giảm thu ngân sách nhà nước (NSNN) về LPTB tương ứng 8.727 tỷ đồng.

Theo quy định của Luật NSNN, khoản thu LPTB thuộc ngân sách địa phương. Việc giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN có thể làm tăng sản lượng tiêu thụ ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, từ đó làm tăng số thu về thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). Tuy nhiên, số thu thuế GTGT và thuế TTĐB chỉ tập trung ở 8 địa phương là Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hải Phòng, Ninh Bình, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bình Dương, TP Hồ Chí Minh (là nơi có các công ty sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước); còn các địa phương khác đều giảm thu ngân sách địa phương từ chính sách này (địa phương đã có yêu cầu ngân sách TW cấp bù khoản hụt thu này để đảm bảo cân đối ngân sách địa phương).

Do đó, Bộ Tài chính lưu ý, việc tiếp tục thực hiện giảm mức thu LPTB đối với OTSXLRTN ngoài việc làm giảm thu NSNN được đánh giá là sẽ có những ảnh hưởng nhất định tới cân đối ngân sách năm 2023 của nhiều địa phương.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, trường hợp Thủ tướng Chính phủ quyết định việc thực hiện chính sách giảm mức thu LPTB đối với OTSXLRTN: Với phương án giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN, có thể làm giảm thu NSNN khoảng 8.000 - 9.000 tỷ đồng; Với phương án giảm 50% mức thu LPTB đối với cả OTSXLRTN và ô tô nhập khẩu, tổng số thu LPTB đối với ô tô sẽ giảm khoảng 15.000 – 16.000 tỷ đồng, từ đó ảnh hưởng đến số thu NSNN năm 2023 và đặc biệt là cân đối ngân sách của một số địa phương khó khăn.

Lo ngại vi phạm cam kết quốc tế

Bên cạnh việc ảnh hưởng đến cân đối ngân sách, trong văn bản báo cảo Chính phủ, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh về tác động đến cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên

Theo Bộ Tài chính, chính sách giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN được đánh giá là có ảnh hưởng tiêu cực trong việc thực hiện các cam kết quốc tế.

Có ý kiến cho rằng chính sách này có khả năng chưa tuân thủ hoàn toàn quy định theo nguyên tắc Đối xử quốc gia trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Việt Nam hiện là thành viên của WTO và đã ký kết nhiều FTA song phương và đa phương, trong đó đã cam kết thực hiện nguyên tắc đối xử quốc gia trong thương mại và đầu tư. Theo đó, hiện nay chính sách thuế, phí, lệ phí tại các văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng thống nhất giữa hàng hóa sản xuất trong nước và hàng hóa nhập khẩu.

“Thực tế, Việt Nam đã nhận được nhiều yêu cầu giải thích chính sách khi có sự phân biệt áp dụng chính sách giữa xe OTSXLRTN và xe ô tô nhập khẩu từ quốc gia không có hoạt động sản xuất, lắp ráp trong nước tại Việt Nam từ Eurocharm và các DN tại Diễn đàn DN Việt Nam…”- Bộ Tài chính cho hay.

Bộ Tài chính cũng cho rằng, việc thực hiện chính sách giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN có thể áp dụng ngắn hạn trong điều kiện năm 2021-2022 phần lớn các nước đều chịu tác động nghiêm trọng của dịch COVID-19 và cũng có nhiều điều chỉnh chính sách đặc thù. Tuy nhiên nếu tiếp tục thực hiện trong năm 2023, thì các nước thành viên WTO có thể nhìn nhận việc điều chỉnh chính sách này như một khoản trợ cấp của Chính phủ và có thể một số quốc gia không có hoạt động sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước tại Việt Nam tiếp tục gửi các yêu cầu, khiếu nại.

Bộ Tài chính cũng cho biết, khi xây dựng Nghị định 70/2020/NĐ-CP và Nghị định 103/2021/NĐ-CP, tại các Báo cáo thẩm định (Báo cáo thẩm định 127/BCTĐ-BTP ngày 19/6/2020 và số 206/BCTĐ-BTP ngày 10/11/2021), Bộ Tư pháp đã chỉ ra, việc quy định giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN chỉ là tạm thời, nhưng có thể coi là phân biệt đối xử về thuế giữa OTSXLRTN và ô tô nhập khẩu. Theo đó, Bộ Tư pháp đề nghị Bộ Tài chính rà soát các cam kết quốc tế, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định. Trên cơ sở đó, khi trình Chính phủ ban hành chính sách giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ nếu áp dụng chính sách này thì chỉ coi đây là giải pháp hỗ trợ ngắn hạn nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước trước những tác động tiêu cực của dịch COVID-19 khi chuỗi cung ứng bị đứt gãy.

Bộ Tài chính cùng cho rằng, hiện nay, theo Nghị quyết 31/NQ-CP của Chính phủ về Phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 02/2023 thì tình hình dịch bệnh tiếp tục được kiểm soát, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo; các ngành, lĩnh vực chủ yếu của nền kinh tế tiếp tục có xu hướng phục hồi, ổn định và phát triển.

Do đó, việc tiếp tục thực hiện giảm mức thu LPTB đối với OTSXLRTN ở thời điểm hiện nay là kéo dài quá thời gian cần thiết như ý kiến của Bộ Ngoại giao.

Từ những phân tích trên, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ chưa thực hiện giảm 50% mức thu LPTB đối với OTSXLRTN như đề nghị của UBND các tỉnh Quảng Nam, Ninh Bình, Hiệp hội DN cơ khí Việt Nam và Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam.

Bộ Tài chính cũng lưu ý, trường hợp Thủ tướng Chính phủ quyết định giảm mức thu LPTB đối với OTSXLRTN theo một trong hai phương án nêu trên, đề nghị Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng Nghị định giảm mức thu LPTB đối với OTSXLRTN năm 2023 theo trình tự, thủ tục rút gọn; Đồng thời, giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng phương án ứng phó trong trường hợp bị khởi kiện vi phạm các cam kết quốc tế…

“

Đang có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân

Bộ Tài chính cũng cho biết, cuối năm 2022 và đầu năm 2023, để kịp thời, chủ động trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, Bộ Tài chính đã và đang theo dõi sát diễn biến, cân đối với điều kiện thực tế, từ đó nghiên cứu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền các giải pháp phù hợp, trong đó tập trung nghiên cứu đề xuất triển khai một số giải pháp ngay từ đầu năm 2023 để hỗ trợ DN, người dân (trong đó có DN sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước) với tổng gói hỗ trợ khoảng 186.500 tỷ đồng (trong đó gói miễn, giảm thuế là 76.500 tỷ đồng và gói gia hạn thuế là 110.000 tỷ đồng).

Cụ thể các giải pháp đã và đang đề xuất như sau:

Tiếp tục giảm thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn áp dụng trong năm 2023 (Nghị quyết 30/2022/UBTVQH15 ngày 30/12/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, với số giảm thu NSNN dự kiến khoảng 38.000 tỷ đồng); Gia hạn thời hạn nộp thuế (thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN) và tiền thuê đất phải nộp để hỗ trợ thanh khoản, giúp DN, người dân giải quyết khó khăn về vốn trong sản xuất kinh doanh trong năm 2023 (Nghị định  12/2023/NĐ-CP ngày 14/4/2023 của Chính phủ, theo đó dự kiến số tiền thuế, tiền thuê đất được xem xét gia hạn là hơn 110.000 tỷ đồng); Giảm tiền thuê đất năm 2023 (Bộ Tài chính đang lấy ý kiến thẩm định Bộ Tư pháp, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành Quyết định về giảm tiền thuê đất phải nộp trong năm 2023 trong thời gian sớm nhất, với số giảm thu NSNN dự kiến khoảng 3.500 tỷ đồng); Giảm 2% mức thuế suất thuế GTGT trong năm 2023 của tất cả các hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 10%, trong đó có ô tô (Hiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng đang gửi Bộ Tư pháp xin ý kiến thẩm định, dự kiến khi ban hành áp dụng trong 6 tháng cuối năm 2023 thì sẽ giảm thu NSNN khoảng 35.000 tỷ đồng).