Đột phá chuyển đổi số ngành Ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm

Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp cùng Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia. Ngoài ra, sự kiện còn có sự tham gia và đồng hành của các ngân hàng và doanh nghiệp như: Agribank, TPBank, Công ty An ninh mạng Viettel...

Tham dự sự kiện năm nay, về phía ngành Ngân hàng, có: ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước; ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam; ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN; ông Đoàn Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, NHNN; cùng đại diện các đơn vị, vụ, cục thuộc NHNN.

Về phía Bộ Công an có: Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia; Thiếu tá Đào Đức Triệu, Giám đốc Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu thuộc Trung tâm Dữ liệu quốc gia kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dữ liệu quốc gia...

Sự kiện còn có sự tham dự của bà Nguyễn Vân Anh, Tổng Giám đốc Tập đoàn IEC; cùng các diễn giả, khách mời là những CEOs, CIO, CISO, COO và đại biểu trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, chuyển đổi số, quản lý hệ thống… đến từ các ngân hàng thương mại, công ty công nghệ, công ty Fintech trong nước và quốc tế; các nhà tài trợ và đối tác truyền thông.

Sự bùng nổ của hệ sinh thái tài chính số

Những năm gần đây, chuyển đổi số trong ngành Ngân hàng Việt Nam đã tạo nên những bước ngoặt quan trọng, không chỉ số hóa các giao dịch truyền thống, mà còn tiến tới kiến tạo hệ sinh thái tài chính số toàn diện.

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ: "Thời gian qua chúng ta đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái dịch vụ tài chính số: thanh toán không dùng tiền mặt mở rộng; ngân hàng số trở thành kênh chủ đạo; định danh, xác thực điện tử tiến bộ; các mô hình hợp tác giữa ngân hàng – Fintech – nền tảng số tăng trưởng; năng lực phân tích dữ liệu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy được đẩy mạnh trong thẩm định tín dụng, quản lý rủi ro, phòng chống gian lận, tối ưu hóa vận hành, chăm sóc khách hàng đa kênh".

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, nhiều tổ chức tín dụng đã chuyển từ số hóa từng quy trình sang thiết kế lại toàn bộ hành trình khách hàng; từ việc “sở hữu dữ liệu rời rạc” sang “quản trị dữ liệu như một tài sản chiến lược”; từ phản ứng thụ động sang dự báo, chủ động gợi mở nhu cầu.

Chia sẻ tại Hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng cho biết, hiện nay, 98% khách hàng đã thực hiện giao dịch trên kênh số. NHNN đã và đang xây dựng hành lang pháp lý tạo điều kiện cho các ngân hàng phát triển sản phẩm dịch vụ đạt chuẩn, tuân thủ các tiêu chuẩn, chuẩn mực quốc tế để phục vụ khách hàng. Theo Phó Thống đốc, đây là nền tảng quan trọng để ngành Ngân hàng phát triển hoạt động trên không gian số, thúc đẩy tài chính toàn diện.

Sự bùng nổ của hệ sinh thái tài chính số đã giúp việc xây dựng triển khai các sản phẩm dịch vụ ngân hàng được nhanh chóng, thuận tiện, bảo mật và an toàn. “Chỉ trong một ngày, hệ thống ngân hàng ghi nhận trên 30 triệu giao dịch, với tổng giá trị khoảng 900.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 40 tỷ USD) thực hiện giao dịch liên chi nhánh. Đây là con số vô cùng lớn”, Phó Thống đốc cho biết thêm.

Dữ liệu đang trở thành “huyết mạch” của nền kinh tế số

Tại sự kiện, các nhà quản lý, giới chuyên môn, đại diện các ngân hàng và doanh nghiệp đều nhận định: Dữ liệu là yếu tố then chốt trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế số, hệ sinh thái tài chính số.

Trong báo cáo tham luận tại sự kiện, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia nhấn mạnh, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu đang trở thành “huyết mạch” của nền kinh tế số, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính- ngân hàng. Đây không chỉ là công cụ công nghệ, mà là bài toán chiến lược, đòi hỏi các tổ chức tài chính phải xác định rõ mục tiêu, ưu tiên ngắn – dài hạn và chuẩn bị nguồn lực bài bản.

Mặt khác, tầm quan trọng của dữ liệu đối với việc xây dựng hệ sinh thái tài chính - ngân hàng số có thể được nhìn thấy rõ nét qua các chính sách được ban hành thời gian qua.

Bên cạnh các quyết sách từ Chính phủ, các ngân hàng cũng phải lấy dữ liệu làm nền tảng. Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia (Bộ Công an) kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia cho rằng, ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng hiểu biết dữ liệu. Các ngân hàng hàng đầu thế giới hiện nay đều tự coi mình là những công ty dữ liệu, họ đầu tư mạnh vào hệ thống kho dữ liệu, nền tảng phân tích Al, thuê các nhà khoa học dữ liệu... để khai thác nguồn “mỏ vàng” dữ liệu đang sở hữu.

Tại Việt Nam, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Cương cũng ghi nhận, nhiều ngân hàng đã tiên phong ứng dụng dữ liệu vào dịch vụ của mình – như xác thực khách hàng bằng căn cước công dân gắn chip, đối chiếu thông tin với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để làm sạch hồ sơ, hay sử dụng thông tin dữ liệu lớn để chấm điểm tín dụng khách hàng, góp phần mở rộng tiếp cận dịch vụ tới nhiều đối tượng hơn, đồng thời giảm thiểu rủi ro, chống gian lận hiệu quả.

Tuy nhiên, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Cương cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, việc khai thác và quản trị dữ liệu trong lĩnh vực ngân hàng cũng còn đang tồn tại một số khó khăn, thách thức, có thể kể đến như: Việc làm sạch, chuẩn hóa và đồng bộ dữ liệu giữa các ngân hàng và giữa ngân hàng với các cơ sở dữ liệu quốc gia chưa được tiến hành thường xuyên, liên tục; kết nối, chia sẻ dữ liệu, mặc dù đã từng bước kết nối như với cơ sở dữ liệu dân cư, nhưng nhìn chung các cấu trúc dữ liệu ngành tài chính – ngân hàng và các ngành khác chưa thực sự liên thông; nhiều ngân hàng hiện mới chỉ sử dụng dữ liệu cho các mục đích nội bộ. Việc làm giàu dữ liệu và chia sẻ giá trị dữ liệu ra bên ngoài thông qua các mô hình như ngân hàng mở (Open Banking), kho dữ liệu tài chính chưa được tiến hành thường xuyên, gây khó khăn cho việc tạo ra các dịch vụ mới (cho ngành Fintech và các ngành khác)...

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc TPBank cũng nhận định, dữ liệu là “trang sức” quý giá của ngân hàng, nhưng nếu không biết cách khai thác thì cũng vô dụng”. Thách thức lớn nhất hiện nay là làm thế nào khai thác dữ liệu một cách hiệu quả để phục vụ việc ra quyết định của ngân hàng. TPBank nhận thức sớm tầm quan trọng của dữ liệu nên đã thành lập một trung tâm chuyên trách về lĩnh vực này. Hiện nay, dữ liệu không chỉ đến từ nghiệp vụ nội bộ, mà còn từ nhiều nguồn bên ngoài và có rất nhiều loại dữ liệu khác nhau.

“Vì thế, việc làm sạch dữ liệu đầu vào trở thành yêu cầu bắt buộc, đi kèm quy định, chuẩn mực và chế tài rõ ràng nhằm bảo đảm kết quả phân tích chính xác. Hiện nay, dữ liệu trong nội bộ TPBank và cả ngành Ngân hàng vẫn còn phân tán. Ngân hàng đang tập trung cho việc xây dựng hệ thống kết nối, liên thông dữ liệu, đồng thời phân vùng hợp lý để “dân chủ hóa” việc khai thác - ai cũng có thể tiếp cận nhưng vẫn bảo đảm an toàn, bảo mật”, ông Nguyễn Hưng cho biết.

Mặt khác, theo đại diện của TPBank, thực tế cho thấy, mọi quyết định, nếu muốn chính xác, đều phải dựa trên dữ liệu để có cơ sở vững chắc, sát thị trường, sát thực tiễn. Chính vì vậy, TPBank xác định đầu tư đồng bộ từ quy trình, hệ thống đến đào tạo nhân sự, nhằm nâng cao nhận thức của mỗi cán bộ về tầm quan trọng của dữ liệu, làm giàu thêm nguồn tài nguyên này và huấn luyện AI, từ đó tối ưu hiệu quả kinh doanh.

Ông Lưu Danh Đức, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Lộc Phát (LPBank) cũng cho rằng, kết nối dữ liệu dân cư chính là “mỏ vàng” để khai thác, nhất là trong công tác chi trả an sinh xã hội tại nông thôn và đô thị loại 2 – nơi ngân hàng này có lợi thế mạng lưới. Việc khai thác nguồn dữ liệu này còn hỗ trợ quản trị rủi ro, bổ sung thông tin còn thiếu trong thẩm định khách hàng, đồng thời mở ra cơ hội xây dựng sản phẩm tài chính cá nhân hóa, phù hợp từng đối tượng.

Còn ông Đàm Thế Thái, Phó Tổng Giám đốc HDBank thì khẳng định, dữ liệu tiềm năng và công nghệ được khai thác không chỉ để nâng cao trải nghiệm khách hàng mà còn hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

Thiếu tá Đào Đức Triệu, Giám đốc Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu thuộc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an), kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, chia sẻ, một trong những chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước trong thời gian qua đó là kết nối, tạo lập dữ liệu. Chủ trương này được cụ thể hoá qua việc ban hành nhiều chính sách quan trọng về dữ liệu, nổi bật là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và gần đây là Nghị quyết số 214/NQ-CP của Chính phủ: Ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ về thúc đẩy tạo lập dữ liệu phục vụ chuyển đổi số toàn diện. Đây là những bước cải cách mang tính chiến lược, đặt nền móng cho việc xây dựng kinh tế dữ liệu và xã hội số ở Việt Nam.

Thiếu tá Đào Đức Triệu cho biết, thời gian tới, Bộ Công an, Trung tâm Dữ liệu Quốc gia sẽ tiếp tục tham mưu để Bộ Chính trị ban hành một nghị quyết mới về tạo lập cơ sở dữ liệu và phát triển kinh tế dữ liệu. Nghị quyết dự kiến sẽ xác định rõ hai nội dung then chốt đó là: định nghĩa và phạm vi của kinh tế dữ liệu; khung kiến trúc dữ liệu quốc gia. Khung kiến trúc này đóng vai trò quan trọng để các bộ, ngành, địa phương triển khai kết nối, chia sẻ dữ liệu một cách đồng bộ và đúng hướng.

"Chúng tôi sẽ phát huy vai trò của Trung tâm Dữ liệu Quốc gia trong việc kết nối dữ liệu công, khai thác hiệu quả hơn 230 cơ sở dữ liệu chuyên ngành hiện có, đồng thời, phát huy vai trò sáng tạo, khai thác dữ liệu nhằm đưa ra các giải pháp đổi mới, tận dụng dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế – xã hội", Thiếu tá Đào Đức Triệu cho biết.

Khai thác dữ liệu song hành cùng an ninh - bảo mật

Tiềm năng từ việc khai thác dữ liệu đã có thể thấy rất rõ, song đi kèm với đó là yêu cầu bảo đảm an ninh, an toàn trong quá trình này.

Thông tin tại Hội thảo, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, với sự chỉ đạo từ cấp cao nhất, ngành Ngân hàng luôn xác định thực hiện chiến lược chuyển đổi số phải gắn với đảm bảo an ninh, an toàn, bảo vệ dữ liệu khách hàng và hướng tới phát triển bền vững. Các kế hoạch, chương trình hành động đều nhấn mạnh lấy người dân, khách hàng làm trung tâm, đảm bảo an toàn, bảo mật, tin cậy trong cung cấp sản phẩm dịch vụ.

Trong quá trình triển khai chuyển đổi số, ngành Ngân hàng đã đạt được một số kết quả đáng chú ý, như nâng cao nhận thức trên toàn hệ thống, hoàn thiện thể chế; đầu tư hạ tầng, công nghệ; ứng dụng dữ liệu số.

Đặc biệt, theo chia sẻ của Vụ trưởng Vụ Thanh toán, các tổ chức tín dụng luôn chú trọng đầu tư hạ tầng dữ liệu, ứng dụng phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo để cá nhân hóa dịch vụ. Đến tháng 9/2025, đã có 128,9 triệu khách hàng được đối chiếu, xác thực thông tin sinh trắc học; hệ thống cảnh báo rủi ro đã hỗ trợ hàng trăm nghìn khách hàng tránh được gian lận với tổng số tiền hàng nghìn tỷ đồng.

Nhấn mạnh đến tầm quan trọng của khai thác dữ liệu đi đôi với đảm bảo an toàn, bảo mật, ông Lê Quang Hà, Phó Giám đốc Công ty An ninh mạng Viettel cho biết, trong 9 tháng đầu năm nay, hệ thống giám sát an toàn thông tin trên không gian mạng của công ty ghi nhận 412 vụ lộ lọt rao bán thông tin tại Việt Nam, trong đó có 3,4 tỷ hành vi rao bán, lộ lọt bị phát hiện, số tiền hacker đòi chuộc khoảng gần 1 triệu USD, tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ 2024.

Điều này cho thấy, việc thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng AI trong các lĩnh vực mang lại nhiều lợi ích tích cực nhưng cũng đi kèm với thách thức về rủi ro an ninh mạng. Cụ thể, chính bản thân dữ liệu là một tài sản, tài nguyên chiến lược nhưng lại nhân bản được, vì thế càng khó bảo vệ hơn các loại tài sản khác, rủi ro lộ lọt tăng. Bên cạnh đó, thống kê cho thấy hơn 40% vụ lộ lọt dữ liệu đến từ bên thứ 3, 11% đến từ bên thứ 4, vì vậy việc liên thông, kết nối dữ liệu cũng có không ít thách thức.

Ngoài ra, cũng theo ông Lê Quang Hà, nhiều tổ chức tài chính sử dụng dữ liệu cá nhân, AI để nâng cao trải nghiệm của khách hàng nhưng nếu không làm tốt, chính điều này sẽ là một “cánh cửa” khiến hacker tấn công, lấy dữ liệu từ AI. Cùng với đó là câu chuyện tuân thủ quy định pháp luật cả trong nước và quốc tế. Đây là áp lực kép cho các tổ chức tài chính, khung pháp lý ở các quốc gia rất khác nhau. Chưa kể việc tội phạm mạng cũng ngày càng tinh vi, dù ngân hàng chi rất nhiều tiền để đảm bảo an toàn, bảo mật nhưng hacker chỉ cần tìm một lỗ hổng để xâm phạm vào dữ liệu của các nhà băng.

"Vì vậy, các tổ chức tài chính cần đặc biệt chú trọng đến việc an toàn, bảo mật trong việc khai thác dữ liệu. Nếu không sẽ giống như việc chúng ta đi trên một chiếc xe có tốc độ cao nhưng lại không làm chủ được nó", ông Lê Quang Hà nhấn mạnh.

Để tạo đột phát trong chuyển đổi số, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, việc tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý là rất cần thiết. Theo đó, cơ quan quản lý cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, tiến tới Luật AI vào năm 2026; đồng thời thúc đẩy cơ chế sandbox, cho phép thử nghiệm, chấp nhận rủi ro có kiểm soát...

Thực tế cho thấy, ngành Ngân hàng đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số cực kỳ mạnh mẽ, nơi dữ liệu trở thành nền tảng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, thách thức đặt ra không nhỏ, từ việc biến khối dữ liệu khổng lồ thành trải nghiệm liền mạch, cá nhân hóa theo thời gian thực, cho đến đảm bảo an toàn và bảo mật tuyệt đối cho khách hàng. Đây không chỉ là bài toán công nghệ, mà còn là chiến lược dài hạn, đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng, nhân lực và khung pháp lý. Chỉ khi coi dữ liệu là tài sản chiến lược và biết cách khai thác đúng hướng, các ngân hàng mới có thể xây dựng niềm tin, củng cố sự gắn kết và mở ra giá trị bền vững trong kỷ nguyên số.

“

Bên cạnh chương trình hội thảo, đã diễn ra Diễn tập Chủ động phòng thủ không gian mạng - DF Cyber Defense 2025. Chương trình tiếp tục diễn ra với sự phối hợp thực hiện bởi Cục Công nghệ thông tin – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và Tập đoàn IEC. Đơn vị đồng hành cùng thực chiến là Trend Micro, cùng đơn vị đồng hành chuyên môn CyberJutsu Academy.

Diễn tập chủ động phòng thủ không gian mạng là cơ hội để tăng cường phối hợp, rút ngắn thời gian xử lý và ứng phó với các công nghệ tấn công mới, đồng thời nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ phụ trách an toàn thông tin trong các ngân hàng và tổ chức tài chính.

Năm nay, chương trình DF Cyber Defense 2025 được thiết kế theo mô hình thực chiến hoàn toàn mới mang tên “King of the Hill” – hình thức thi đấu an ninh mạng mô phỏng kịch bản “chiếm đóng và duy trì”. Đây là lần đầu tiên mô hình này được áp dụng tại một sự kiện ngành tài chính – ngân hàng tại Việt Nam, mang lại trải nghiệm thực tế cao, đồng thời thúc đẩy tư duy phản ứng nhanh và hành động linh hoạt, sáng tạo của các đội tham gia.

Chương trình quy tụ hơn 50 đội đến từ các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính, công ty bảo hiểm và chứng khoán trên toàn quốc.

Sau quá trình tranh tài sôi nổi và đầy nỗ lực, đội thi đến từ CTCK VNDIRECT đã xuất sắc giành giải Nhất. Giải Nhì thuộc về Vietcombank và UPAY. Giải Ba thuộc về MSB, MB, TPBank, SSID, SSI.