Kiểm soát lạm phát thành công cần có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa giữa chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác

Ngày 17/11/2023, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Tọa đàm "Báo cáo kết quả điều tra kỳ vọng lạm phát quý IV/2023 và kiến nghị giải pháp kiểm soát lạm phát trong thời gian tới”.

Tham dự về phía NHNN có: Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà, đại diện lãnh đạo các đơn vị: Văn phòng, Vụ Dự báo Thống Kê, Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Truyền thông, Viện Chiến lược Ngân hàng...

Tọa đàm còn có sự tham dự của đại diện: WB, IMF, Bộ kế hoạch và Đầu tư; TS. Lê Xuân Nghĩa, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia; một số ngân hàng thương mại...

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà cho biết, bối cảnh quốc tế đang dần bước vào tháng cuối cùng của một năm đầy thách thức, biến động. Di chứng của đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị ở châu Âu, Trung Đông tiếp tục diễn biến phức tạp khiến cho quá trình phục hồi kinh tế toàn cầu chậm lại. Báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới do IMF phát hành đầu tháng 10 vừa qua dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2023 chỉ ở mức 3% (giảm 0,5 điểm phần trăm so với năm 2022), tiếp tục năm 2024 ở mức 2,9%. Đây là mức tăng trưởng thấp so với tốc độ tăng trưởng trung bình GDP toàn cầu giai đoạn 2000 - 2019 là 3,8%.

Đề cập đến tình hình trong nước, Phó thống đốc cho rằng, Việt Nam là một nền kinh tế đang phát triển và có “độ mở” lớn, kinh tế Việt Nam cũng phải đối mặt với những thử thách chưa từng có tiền lệ, từ những hệ lụy của sự đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu đến những hệ lụy của quá trình thặt chặt tiền tệ liên tục và quyết liệt của các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới.

Có lẽ chưa bao giờ lãi suất ngắn hạn của đồng đôla Mỹ lại cao hơn lãi suất VND như trong năm 2023, tạo sức ép lớn lên tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đôla Mỹ. Trong bối cảnh ấy, vừa phải giảm mạnh lãi suất VND nhằm hỗ trợ khu vực doanh nghiệp, vừa phải điều hành tỷ giá USD/VND linh hoạt, hài hòa trong tầm kiểm soát, vừa phải đảm bảo thực hiện thành công mục tiêu lạm phát là những nhiệm vụ vô cùng khó khăn đặt ra cho Chính phủ và NHNN.

Phó Thống đốc cho biết thêm, đến thời điểm hiện nay, nếu kinh tế toàn cầu không xảy ra một cú sốc lớn trong tháng còn lại của năm thì có thể khẳng định rằng NHNN cùng các bộ, ngành đã góp phần tham mưu hiệu quả cho Chính phủ giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Theo nhiều dự báo, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam năm nay có thể không đạt kỳ vọng, thấp hơn kế hoạch, mục tiêu nhưng chúng ta có thể tin tưởng rằng lạm phát năm 2023 sẽ nằm dưới mức mục tiêu, khoảng 4,5%, do Quốc hội đề ra. Năm 2023 cũng là năm chứng kiến một thập kỷ Việt Nam kiểm soát lạm phát thành công. Kiểm soát lạm phát mục tiêu nó là một tiến trình lâu dài.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà nhấn mạnh, một thập kỷ kiểm soát lạm phát thành công là dấu ấn đáng ghi nhận nhưng cũng là gánh nặng trên vai các cơ quan tham mưu hoạch định chính sách điều hành kinh tế vĩ mô cho Chính phủ trong thời gian tới, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát tại nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới vẫn tiếp tục “neo” khá xa trên mức mục tiêu và quá trình tăng lãi suất có thể vẫn chưa dừng lại.

"Để góp phần kiểm soát lạm phát thành công, NHNN đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, hiệu quả trên cơ sở tổng hợp, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình kịp thời diễn biến kinh tế - tài chính trong nước và quốc tế", Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà nhấn mạnh.

Cũng theo Phó Thống đốc, để có thêm thông tin phục vụ công tác điều hành chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát, từ quý I/2013, NHNN đã triển khai thí điểm điều tra kỳ vọng lạm phát đối với các tổ chức tín dụng; từ quý IV/2018, NHNN thực hiện điều tra thí điểm kỳ vọng lạm phát đối với các chuyên gia kinh tế. Đến năm 2016, điều tra kỳ vọng lạm phát hàng tháng đối với các tổ chức tín dụng đã chính thức được đưa vào Danh mục điều tra thống kê của NHNN.

So với lịch sử điều tra kỳ vọng lạm phát đã trải qua nhiều thập kỷ của các cơ quan thống kê, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới, có thể coi điều tra kỳ vọng lạm phát ở Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn khởi đầu với những hạn chế khó tránh khỏi. Mặc dù vậy, kết quả thu được từ điều tra các tổ chức tín dụng với khoảng kỳ vọng lạm phát đến 1 năm tới cùng với kết quả điều tra thí điểm các chuyên gia kinh tế với khoảng kỳ vọng lạm phát đến 2 năm tới đã giúp NHNN nắm bắt kỳ vọng lạm phát một cách đầy đủ và toàn diện hơn từ các chủ thể khác nhau trong nền kinh tế.

"Đến nay, đo lường kỳ vọng lạm phát bằng phương pháp điều tra đã góp phần từng bước hình thành chuỗi biến số lạm phát kỳ vọng. Đây là một trong những “đầu vào” quan trọng được nhiều ngân hàng trung ương sử dụng trong quá trình hoạch định chính sách tiền tệ", Phó Thống đốc cho biết.

Thực tiễn điều hành chính sách tiền tệ cho thấy, để kiểm soát lạm phát, bên cạnh sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ, các ngân hàng trung ương ngày càng quan tâm hơn tới nắm bắt kỳ vọng lạm phát và “neo giữ” kỳ vọng lạm phát để từ đó kiểm soát lạm phát hiệu quả hơn. Mối quan hệ giữa kỳ vọng lạm phát với lạm phát còn được quan tâm hơn trong thời gian gần đây trong bối cảnh lạm phát toàn cầu tăng mạnh sau đại dịch COVID-19.

“Báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới của IMF phát hành đầu tháng 10/2023 đã dành trọn Chương 2 cho chủ đề: “Kiểm soát kỳ vọng: Lạm phát và chính sách tiền tệ”. Hy vọng những phát hiện mới từ chủ đề nghiên cứu của IMF được chia sẻ tại buổi tọa đàm này sẽ được các quý vị thảo luận và bổ sung phong phú", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Đại diện nhóm điều tra báo cáo kết quả điều tra kỳ vọng lạm phát quý IV/2023 và kiến nghị giải pháp kiểm soát lạm phát trong thời gian tới thuộc Vụ Dự báo thống kê, NHNN trình bày báo cáo tại tọa đàm. Theo đó, báo cáo gồm 3 phần: Kỳ vọng lạm phát và chính sách tiền tệ; đo lường kỳ vọng lạm phát ở Việt Nam; kiến nghị giải pháp kiểm soát lạm phát trong thời gian tới.

Báo cáo của nhóm điều tra nêu rõ, vì sao các ngân hàng trung ương phải quan tâm tới kỳ vọng lạm phát. Kỳ vọng lạm phát phản ánh niềm tin của công chúng đối với ngân hàng trung ương trong việc thực hiện mục tiêu ổn định giá cả thông qua việc hiện thực hóa cam kết về mục tiêu lạm phát. Nếu mọi người tin rằng Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED) sẽ thực hiện được mục tiêu lạm phát 2% thì người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp có thể sẽ không mấy phản ứng khi lạm phát thực tế tạm thời cao hơn (hoặc thấp hơn) mục tiêu. Hệ quả này khiến FED dễ dàng hơn trong việc thực hiện sứ mệnh ổn định giá.

Đại diện nhóm điều tra cho biết, hầu hết các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đều thực hiện các cuộc điều tra nhằm nắm bắt kỳ vọng lạm phát phục vụ điều hành chính sách tiền tệ, nhất là các ngân hàng trung ương theo đuổi lạm phát mục tiêu như: Mỹ, ECB, Nhật Bản, Canada, Úc…

Điều tra kỳ vọng lạm phát đối với các chuyên gia kinh tế cũng được nhiều ngân hàng trung ương thực hiện do các chuyên gia có ưu thế nhờ trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nghệm và khả năng tiếp cận thông tin. Thực tiễn cho thấy các chuyên gia kinh tế có thế mạnh trong việc đưa ra dự báo, kỳ vọng lạm phát trung, dài hạn.

Báo cáo kết quả điều tra cũng chỉ rõ kỳ vọng lạm phát và chính sách tiền tệ. Kỳ vọng lạm phát như: Kỳ vọng lạm phát đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát lạm phát và thực thi chính sách tiền tệ. Năm bắt kỳ vọng lạm phát, cần sử dụng nhiều phương pháp đo lường khác nhau. Hiểu sâu hơn về hành vi của các chủ thể kinh tế (nhận thức, kỳ vọng, niềm tin) giúp kiểm soát lạm phát hiệu quả hơn. Truyền thông đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật điều hành chính sách tiền tệ…

Phát biểu của các đại biểu tham gia buổi tọa đàm đã chỉ ra rằng, để kiểm soát lạm phát, bên cạnh sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ, việc nắm bắt kỳ vọng lạm phát và “neo giữ” kỳ vọng lạm phát hợp lý sẽ góp phần kiểm soát lạm phát hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, một chiến lược truyền thông chính sách hiệu quả cũng đóng vai trò quan trọng không kém đối với kiểm soát lạm phát. Để kiểm soát lạm phát thành công cần có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa giữa chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác…

Phát biểu kết luận buổi tọa đàm Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Dự báo Thống kê, NHNN, Nguyễn Phi Lân cho biết, NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến kinh tế vĩ mô, để điều hành linh hoạt, đồng bộ các công cụ và giải pháp chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối. Tọa đàm đã thu nhận được những đề xuất đa chiều, mang tính xây dựng với tinh thần trách nhiệm cao giúp kiểm soát lạm phát thành công.