Lãi suất đang giảm tích cực, kể cả lãi suất điều hành và lãi suất cho vay

Theo Phó Thống đốc, từ đầu năm đến nay, NHNN đã hạ lãi suất điều hành 4 lần, với mức từ 0,5-1,5%. Từ đó, theo số liệu tính đến hết tháng 6/2023, tại các ngân hàng thương mại (NHTM), lãi suất huy động bình quân giảm từ 0,7-0,8%; lãi suất cho vay bình quân giảm từ 1-1,2%.

Đáng nói là các NHTM có vốn Nhà nước đã đi đầu thực hiện các chính sách của NHNN đưa ra nhiều gói giảm lãi suất. Đặc biệt là những gói giảm lãi suất dành cho những đối tượng, lĩnh vực cần có sự ưu đãi của Chính phủ và Nhà nước. Xu hướng chung trong thời gian tới là tiếp tục hạ lãi suất.

Đối với lãi suất điều hành của NHNN, hiện nay cho vay theo nghiệp vụ thị trường mở chỉ có 4%, cho vay OMO hoặc cho vay để bù đắp thiếu hụt trong tính toán tạm thời của các NHTM, cho vay qua đêm chỉ 5%. Hai khoản cho vay này hầu như các NHTM thông thường đang thừa thanh khoản, không mặn mà với khoản cho vay của NHNN vì đây là khoản cho vay cuối cùng khi các NHTM cần để hưởng nguồn của NHNN.

Cho vay thông qua thị trường liên ngân hàng, cho vay qua đêm cũng từ 0,4-1%; một tuần từ 0,8-1,5%, một tháng từ 3-3,2%. Như vậy là mức cho vay giữa các ngân hàng với nhau qua thị trường liên ngân hàng cũng  rất thấp.

"Nhìn chung, lãi suất đang giảm tích cực, kể cả lãi suất điều hành và lãi suất cho vay", Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú nhấn mạnh.

Về dư nợ theo điều hành tín dụng, NHNN ngay từ đầu năm đã xác định tăng trưởng tín dụng từ 14-15% để phù hợp với mục tiêu góp phần tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát. Nhưng đến hôm nay, dư nợ tín dụng mới tăng 4,2%, số tuyệt đối là 12.423.000 tỷ đồng. Tương đồng với đó là huy động vào khoảng 4,16%, số tiền gửi huy động là 12.691.000 tỷ đồng. Có nghĩa là huy động và cho vay ở thời điểm hiện nay tương đương, kể cả tốc độ, doanh số, số dư. Như vậy, còn dư địa để các ngân hàng có thể cho vay.

Thanh khoản của các NHTM đang thừa. Đúng ra, khi lãi suất tăng cao thì tín dụng có thể tăng trưởng âm, khi lãi suất hạ theo thông thường thì tín dụng tăng, nhưng hiện nay, tốc độ tín dụng đang tăng trưởng chậm.

Vì sao có câu chuyện tăng chậm hơn khi lãi suất giảm nhanh? Phó Thống đốc đưa ra một số phân tích dưới góc độ quản lý, điều hành cũng như thực tế của nền kinh tế:

Thứ nhất, tình hình nền kinh tế đang có nhiều khó khăn. Suy giảm về cầu đầu tư, cầu tiêu dùng thấp, như vậy cầu tín dụng cũng không thể tăng cao được.

Thứ hai, sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp khó khăn, tồn kho nhiều, thiếu đơn hàng, xuất khẩu cũng có những khó khăn nhất định. Thị trường bất động sản chưa sôi động lại, nhiều dự án chưa triển khai được, kể cả những dự án bất động sản thương mại và bất động sản nhà ở xã hội mặc dù NHNN tạo điều kiện về tín dụng cho lĩnh vực bất động sản, sẵn sàng đẩy mạnh tín dụng cho những lĩnh vực tỉ lệ rủi ro thấp.

Thứ ba, những doanh nghiệp nhỏ và vừa đang khó tiếp cận tín dụng. Trước đây doanh nghiệp khó về năng lực tài chính để đảm bảo vay phải có khả năng trả nợ, đến nay càng khó hơn. Vấn đề này, Chính phủ, các bộ, ngành, các hiệp hội, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngành ngân hàng đang quyết liệt tháo gỡ. Hiện nay có nhiều doanh nghiệp muốn vay nhưng không chứng minh có thể trả nợ được không (nguyên tắc tối thiểu ngân hàng cho vay phải thu được nợ). Ngược lại, có doanh nghiệp, ngân hàng mời chào vay nhưng lại chưa có nhu cầu vay.

Đây là những nguyên nhân trực tiếp tạo ra những "khác thường" so với những năm trước khi lãi suất giảm mà tín dụng chưa tăng được nhanh.

Tuy nhiên, cùng với đồng loạt các chính sách khác mà Chính phủ đang triển khai, hy vọng trong thời gian tình hình sẽ chuyển biến.  Ngành Ngân hàng cũng đặt ra yêu cầu phải quản lý tốt, tập trung tăng cường hơn nữa để lãi suất tiếp tục theo hướng giảm, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trên cơ sở các NHTM phải tính toán bảo đảm được an toàn tối thiểu cho mình và cắt giảm những chi phí cần thiết để có điều kiện hạ lãi suất.

Bên cạnh đó, NHNN tiếp tục tăng cường cải cách thủ tục hành chính. Vừa qua, NHNN đã sửa Thông 39 bằng Thông tư 06, qua đó tháo gỡ rất nhiều nội dung, đặc biệt ứng dụng công nghệ số nhằm tạo điều kiện cho cả doanh nghiệp và ngân hàngtrong triển khai, tiếp cận tín dụng nhanh hơn, thuận lợi hơn. Tiếp tục xem xét các đối tượng, lĩnh vực để cùng với các bộ, ngành có những chính sách đồng bộ.

Bên cạnh đó, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cũng cho biết, chính sách giãn, hoãn, tái cơ cấu các khoản nợ sẽ tiếp tục được tăng cường cũng như chỉ đạo các ngân hàng thương mại, các hiệp hội quan tâm triển khai tốt. Đây là những chính sách rất trực tiếp hỗ trợ cho doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.