Vấn đề - Nhận định

Sự phối hợp chặt chẽ là yếu tố then chốt giúp giải quyết các vụ án tín dụng ngân hàng

Minh Ngọc (thực hiện) • 01/02/2025 08:15

TRAO ĐỔI VỚI PHÓNG VIÊN TẠP CHÍ THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH TIỀN TỆ, ÔNG NGUYỄN KIM SÁU, VỤ TRƯỞNG VỤ KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH, VỤ VIỆC KINH DOANH THƯƠNG MẠI, LAO ĐỘNG VÀ NHỮNG VIỆC KHÁC THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT (VỤ 10), VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN (VKSND) TỐI CAO CHO BIẾT, NĂM 2024, HOẠT ĐỘNG PHỐI HỢP GIỮA NGÀNH NGÂN HÀNG VÀ VKSND CÁC CẤP TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ VIỆC KINH DOANH THƯƠNG MẠI ĐÃ ĐƯỢC THỰC HIỆN THƯỜNG XUYÊN, GẮN KẾT CHẶT CHẼ.

Phóng viên: Thưa ông, qua thực tiễn hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ việc kinh doanh thương mại (KDTM), ông đánh giá như thế nào về hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án, KDTM trong lĩnh vực tranh chấp hợp đồng tín dụng (HĐTD) trong những năm vừa qua?

Ông Nguyễn Kim Sáu: Những năm gần đây, các vụ án kinh doanh, thương mại (KDTM) trong lĩnh vực “tranh chấp hợp đồng tín dụng” xảy ra ngày càng nhiều, chiếm tỷ lệ cao trong số các vụ án KDTM (bình quân mỗi năm tăng 15%; án tranh chấp HĐTD chiếm tỷ lệ lớn trong tổng án KDTM, chiếm 62,1%); các tranh chấp phức tạp, qua nhiều vòng tố tụng; đáng chú ý, tranh chấp trong HĐTD chủ yếu tranh chấp về tài sản bảo đảm cho khoản vay (quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà).

VKSND các cấp tăng cường kiểm sát việc giải quyết vụ án tranh chấp HĐTD, kịp thời thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị khi phát hiện vi phạm ngay từ cấp sơ thẩm, phúc thẩm, chú trọng ban hành thông báo rút kinh nghiệm trong kiểm sát việc giải quyết loại án này. Tăng cường ý thức trách nhiệm của công chức, kiểm sát viên trong kiểm sát tuân theo pháp luật trong việc giải quyết các vụ án về tranh chấp HĐTD, bảo vệ tính an toàn của hệ thống tín dụng, bảo đảm an ninh kinh tế, xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm khó thu hồi. Đồng thời, khuyến nghị các tổ chức tín dụng (TCTD) tăng cường quản lý, khai thác vốn vay có hiệu quả, xử lý tài sản bảo đảm, tránh thất thoát.

Phóng viên: Năm 2024, VKSND tối cao đã triển khai những giải pháp gì để giải quyết những khó khăn, vướng mắc của các TCTD trong các trường hợp tranh chấp về tín dụng, thưa ông?

Ông Nguyễn Kim Sáu: Thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, VKSND các cấp đã triển khai nhiều giải pháp để giải quyết các vụ án KDTM về “tranh chấp hợp đồng tín dụng”; có sự chia sẻ, quan tâm hỗ trợ tích cực trong hoạt động của các TCTD nói chung và trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp HĐTD nói riêng; công tác phổ biến, tập huấn nâng cao nghiệp vụ đã được VKS quan tâm tổ chức thường xuyên, đảm bảo sự thống nhất trong quan điểm áp dụng pháp luật, đặc biệt các vấn đề pháp luật phức tạp.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với VKSND tối cao và NHNN tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại trong lĩnh vực tranh chấp hợp đồng tín dụng”

Kế thừa những kết quả đạt được tại Hội thảo “Hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại trong lĩnh vực tranh chấp hợp đồng tín dụng” năm 2023 để áp dụng trong công tác kiểm sát; VKSND tối cao tiếp tục yêu cầu VKSND cấp dưới vận dụng Hướng dẫn số 25 ngày 18/4/2022 về một số nội dung kiểm sát giải quyết vụ án tranh chấp HĐTD; những vụ án khó, phức tạp mà tại đơn vị VKS cấp dưới còn có quan điểm khác nhau thì phải báo cáo thỉnh thị VKS cấp trên (theo quy chế của ngành); một giải pháp đáng lưu ý trong năm 2024, đó là khi Luật Các Tổ chức tín dụng được Quốc hội thông qua, VKSND tối cao đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tổ chức Hội nghị phổ biến, triển khai thi hành Luật tới toàn ngành.

Có thể thấy, những động thái trên đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ án KDTM về tranh chấp hợp đồng tín dụng; đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.

Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về sự phối hợp của các TCTD trong việc phối hợp giải quyết các vụ án liên quan đến hoạt động tín dụng?

Ông Nguyễn Kim Sáu: Hoạt động phối hợp giữa ngành Ngân hàng và VKSND các cấp đã được thực hiện thường xuyên, gắn kết chặt chẽ qua nhiều nghiệp vụ công tác. Các TCTD đã có sự phối hợp tích cực với các cơ quan tiến hành tố tụng nói chung, VKS nói riêng, kịp thời cung cấp tài liệu, chứng cứ khi có yêu cầu của VKS.

Phóng viên: Để nâng cao hiệu quả trong việc giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại trong lĩnh vực tranh chấp hợp đồng tín dụng, các ngân hàng thương mại cần lưu ý những gì, thưa ông?

Ông Nguyễn Kim Sáu: Lưu ý quan trọng nhất là các ngân hàng thương mại, TCTD khi thẩm định tài sản bảo đảm cho khoản vay, cần phải tìm hiểu kỹ tính pháp lý của tài sản thế chấp và chủ sở hữu tài sản đó; phải xác định đó là tài sản chung hay tài sản riêng của vợ/chồng, tài sản chung của hộ gia đình; phải xác định rõ năng lực hành vi dân sự của chủ sở hữu tài sản khi giao kết hợp đồng thế chấp và yêu cầu các đồng sở hữu cùng ký vào hợp đồng thế chấp...). Nếu hợp đồng thế chấp mà theo quy định pháp luật phải bằng văn bản, phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận, phải được đăng ký giao dịch bảo đảm thì phải yêu cầu người có tài sản thế chấp thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Đối với các khoản vay của doanh nghiệp, cần xác minh tình trạng hoạt động và hồ sơ năng lực của doanh nghiệp, đánh giá đầy đủ, toàn diện phương án trả nợ vốn vay mà doanh nghiệp đề xuất; thường xuyên kiểm tra hoạt động sử dụng vốn vay cũng như yêu cầu cung cấp đầy đủ các hóa đơn, chứng từ chứng minh cho việc sử dụng vốn vay (nếu là vay để kinh do-anh, thanh toán tiền hàng hóa...) để đảm bảo việc sử dụng vốn vay đúng mục đích và đạt hiệu quả, có khả năng để thanh toán tiền gốc và lãi đúng hạn.

Khi xảy ra tranh chấp, ngân hàng cần theo dõi, cập nhật và bám sát tiến độ giải quyết vụ án nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của ngân hàng; cần tập hợp đầy đủ các bộ hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc ký kết hợp đồng tín dụng, quá trình giải ngân, giấy nhận nợ, các chứng từ thu nợ gốc, nợ lãi. Bên cạnh đó, các ngân hàng, TCTD cũng cần lưu ý đến thỏa thuận về lãi suất cố định hay lãi suất thay đổi, nếu là lãi suất thay đổi thì phải xuất trình các quyết định tăng, giảm lãi làm căn cứ cho Tòa án xem xét lãi suất tính đúng hay sai... để đảm bảo việc giải quyết vụ án toàn diện, triệt để, tránh kéo dài thời gian tố tụng.

Phóng viên: VKSND tối cao, Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã và đang tích cực phối hợp để giải quyết các khó khăn, vướng mắc của TCTD trong lĩnh vực này. Ông đánh giá thế nào về vai trò và trách nhiệm của mỗi bên?

Ông Nguyễn Kim Sáu: Để phối hợp giải quyết các vụ án liên quan đến hoạt động tín dụng hiệu quả, VKSND tối cao đã tổng hợp, hệ thống văn bản pháp luật, hướng dẫn thống nhất, đầy đủ, đồng bộ việc áp dụng pháp luật; tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, nâng cao ý thức, trách nhiệm của kiểm sát viên làm công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc KDTM nói chung, giải quyết các tranh chấp hợp đồng tín dụng nói riêng; kịp thời triển khai các văn bản, quy định mới để việc áp dụng, thực hiện có căn cứ, đúng quy định.

Ngân hàng Nhà nước đã có sự chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, giám sát chặt chẽ các TCTD trong việc thực hiện các văn bản chỉ đạo có liên quan đến xử lý nợ xấu; chỉ đạo, hướng dẫn hệ thống các TCTD nghiêm túc thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong hoạt động cho vay; theo dõi, kiểm tra tài sản bảo đảm, kịp thời có biện pháp xử lý khi có vấn đề vướng mắc xảy ra; phối hợp chặt chẽ với Tòa án và các cơ quan có thẩm quyền trong quá trình tố tụng để đảm bảo bản án, quyết định của Tòa án có tính khả thi.

Hiệp hội Ngân hàng đóng vai trò là “cầu nối” giữa VKSND tối cao, Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng, TCTD trong việc trao đổi thông tin, xây dựng và hoàn thiện văn bản pháp luật về tín dụng. Thông qua việc thu thập ý kiến các tổ chức hội viên, thời gian qua, Hiệp hội đã tăng cường phối hợp chặt chẽ với VKSND tối cao để làm rõ một số vướng mắc, bất cập của các văn bản pháp luật trong quá trình xây dựng luật do Ngân hàng Nhà nước chủ trì và các văn bản pháp luật có liên quan.

Trên cơ sở đó, có thể thấy rằng, VKSND tối cao, Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam có vai trò, trách nhiệm hết sức quan trọng và ý nghĩa trong hoạt động giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng. Sự phối hợp chặt chẽ của 3 bên là yếu tố then chốt giúp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các ngân hàng, TCTD trong lĩnh vực này.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Minh Ngọc (thực hiện)