Thương mại gỗ Việt Nam - Trung Quốc: Hướng tới xây dựng thương mại ngành gỗ có trách nhiệm

Việt Nam duy trì thặng dư thương mại gỗ với thị trường Trung Quốc

Theo báo cáo của Tổ chức Forest Trends tại Hội thảo trực tuyến Thương mại Gỗ Việt Nam - Trung Quốc tổ chức cuối tuần qua, Trung Quốc là một trong 5 thị trường XK gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam và trong những năm gần đây luôn đứng ở vị trí thứ 2 hoặc thứ 3 xét về mặt kim ngạch.

Hơn 80% tổng kim ngạch XK của Việt Nam sang Trung Quốc là gỗ nguyên liệu, chủ yếu là gỗ dăm…

XK gỗ của Việt Nam sang Trung Quốc chiếm 10-12% tổng giá trị XK gỗ của Việt Nam.Trong đó, hơn 80% tổng kim ngạch XK của Việt Nam sang Trung Quốc là gỗ nguyên liệu (mã HS44) với hơn 20 sản phẩm, chủ yếu là gỗ dăm. Khoảng 20% còn lại là sản phẩm gỗ (mã HS94)

Ở chiều ngược lại, Trung Quốc là nguồn cung gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam. Hàng năm. Việt Nam NK từ Trung Quốc chiếm 25 - 37% tổng kim ngạch NK với hơn 20 sản phẩm, chủ yếu là các sản phẩm thuộc HS44. Cả 2 mã HS44 và HS94 NK từ Trung Quốc tăng đều đặn trong những năm qua. trong đó, mã HS44 lớn hơn nhiều so với mã HS94 theo giá trị (NK HS44 chiếm 65 - 88% trong tổng số).

“Việt Nam duy trì thặng dư thương mại gỗ với Trung Quốc nhưng NK của Việt Nam tăng nhanh hơn XK của Việt Nam sang Trung Quốc. Thặng dư thương mại chủ yếu đến từ dăm gỗ…”, ông Nguyễn Vinh Quang - Chuyên gia Forest Trends nhận định.

Đầu tư của doanh nghiệp gỗ Trung Quốc vào Việt Nam cao

Về vốn đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam, báo cáo cho hay, tổng vốn đầu tư của Trung Quốc vào ngành gỗ Việt Nam tương đối cao, chiếm 17 - 35% tổng vốn đầu tư từ các nguồn trong ngành. Trong đó, năm 2019 là năm có số dự án đăng ký mới và tổng vốn đăng ký cấp mới cao nhất. Các dự án đăng ký mới của Trung Quốc chiếm từ 14 - 36% tổng số dự án FDI đăng ký mới đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam tính theo giá trị; và 35 - 56% theo số lượng dự án.

Trong 3 tháng đầu năm 2022, nguồn vốn đầu tư của Trung Quốc giảm với giá trị giảm rất nhỏ (22,3 nghìn USD). Số lần điều chỉnh vốn của các DN Trung Quốc chiếm 30 - 36% tổng số lần điều chỉnh của tất cả các DN FDI đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam. Vốn điều chỉnh (tăng) của các DN Trung Quốc chủ yếu tương đương từ khoảng 20 - 47% tổng vốn điều chỉnh của tất cả các DN FDI đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam, đặc biệt năm 2017 là 55% và năm 2019 chỉ hơn 5%.

Số lần mua bán và sáp nhập (M&A) cũng như giá trị M&A của các DN Trung Quốc là cao nhất vào năm 2019. Năm 2020 và 2021 có xu hướng giảm dần. Tỷ lệ thời gian M&A của các DN Trung Quốc chiếm 13 - 42% tổng số lần M&A của các DN FDI trên toàn quốc trong ngành gỗ của Việt Nam. Tỷ lệ vốn M&A của các DN Trung Quốc chiếm 6 - 35% tổng vốn M&A của các DN FDI trên toàn quốc trong ngành gỗ của Việt Nam.

Thiết lập kênh thông tin

Tại hội thảo, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), Hiệp hội Lâm sản Trung Quốc, Hiệp hội Phân phối gỗ và sản phẩm gỗ Trung Quốc đã cùng thảo luận về những thuận lợi và khó khăn trong quan hệ thương mại gỗ giữa hai nước; cơ hội cho việc mở rộng thương mại/đầu tư bền vững; rủi ro thị trường liên quan đến thương mại gỗ giữa 2 bên và cơ chế giảm thiểu rủi ro; hợp tác trong tương lai giữa hiệp hội gỗ hai nước nhằm đẩy mạnh thương mại và giảm thiểu rủi ro thị trường và cùng nhau hướng tới xây dựng thương mại ngành gỗ có trách nhiệm.

Theo ông Tô Xuân Phúc - Chuyên gia Forest Trends, mặc dù quy mô thương mại gỗ 2 nước rất lớn nhưng sự hiểu biết của DN gỗ Việt Nam về quy định thị trường và động lực phát triển thị trường Trung Quốc trong tương lai còn khiêm tốn và ở chiều ngược lại các DN Trung Quốc cũng chưa có nhiều hiểu biết về luồng cung gỗ ở Việt Nam. “Chúng tôi kỳ vọng hiệp hội gỗ 2 nước sẽ có những hợp tác để cùng nhau đóng góp cho sự bền vững cho ngành gỗ 2 quốc gia"- ông Phúc đề xuất.

Khẳng định Trung Quốc là một trong những thị trường rất quan trọng ở cả chiều XK và NK gỗ và lâm sản, ông Cao Chí Công - Phó Chủ tịch Viforest kỳ vọng, cộng đồng DN 2 nước có những kiến nghị với Chính phủ, cơ quan quản lý để có những hỗ trợ DN hướng tới sản xuất, kinh doanh bền vững, hiệu quả, theo đúng quy định pháp luật, cũng như  thông lệ quốc tế. Đặc biệt, thông qua diễn đàn này sẽ góp phần ngăn chặn tình trạng hiểu lầm về một số biểu hiện như: sử dụng gỗ bất hợp pháp, lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ…. Đây là những quy định mà Chính phủ Việt Nam yêu cầu các DN phải chấp hành.

Bà Hải Linh - Học viện Lâm nghiệp Trung Quốc - cũng khẳng định: "Việt Nam là thị trường quan trọng của gỗ Trung Quốc. Cùng với việc tuân thủ các quy định pháp lý, thiết lập mối quan hệ, thiết lập các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát rủi ro, cải thiện tốt hơn chuỗi cung ứng, chúng tôi cũng mong muốn có sự hợp tác chặt chẽ với các DN gỗ Việt Nam".

Ngay trong buổi làm việc đầu tiên, hai bên đã thống nhất duy trì kênh thông tin thương mại gỗ Việt Nam và Trung Quốc với sự tham gia trực tiếp của các DN hai bên…