Triển vọng chính sách kinh tế của Nhật Bản vẫn chưa rõ ràng dưới chính phủ mới của bà Takaichi

Bà Takaichi, người đang chuẩn bị trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, được dự đoán sẽ gặp khó khăn trong việc thúc đẩy các chính sách kinh tế nhanh trừ khi tìm được một đối tác liên minh khác.

Tuy nhiên, các nhà phân tích dường như chắc chắn về 2 điều - lập trường ủng hộ kích thích tài khóa của bà Takaichi đồng nghĩa với việc Nhật Bản có thể sẽ mở rộng chi tiêu chính phủ, và LDP sẽ thỏa hiệp nhiều hơn với các đảng đối lập.

Takaichi cho biết bà hy vọng sẽ tìm được một đối tác liên minh khác để ổn định tình hình chính trị.

"Nếu LDP không tìm được đối tác liên minh khác, chính quyền mới có thể sẽ không tồn tại được lâu", ông Yasuhide Yajima của Viện Nghiên cứu NLI nhận định.

Nền kinh tế Nhật Bản đang phải vật lộn với hàng loạt vấn đề, từ những lo ngại trước mắt về lạm phát và tăng lương cho đến những vấn đề trung và dài hạn bao gồm nguồn cung năng lượng và dân số suy giảm.

Tuy nhiên, chính quyền mới sẽ chậm trễ trong việc giải quyết những vấn đề này nếu bất ổn chính trị tiếp diễn, ông Yajima nói.

"Câu hỏi đặt ra là liệu việc mở rộng liên minh có thực sự khả thi hay không", ông nói.

Bà Takaichi cho biết mục tiêu trước mắt của bà là giảm thiểu tác động của lạm phát cao.

"Chúng ta phải giải quyết những vấn đề mà nhiều người dân đang phải đối mặt càng nhanh càng tốt. Tôi thực sự muốn tập trung nỗ lực vào các biện pháp chống lại giá cả tăng cao", bà phát biểu trong cuộc họp báo sau chiến thắng.

Trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo đảng LDP, bà Takaichi đã quảng bá các chính sách kinh tế - đặc biệt là liên quan đến lạm phát - tương tự như các chính sách do các đảng đối lập đưa ra, có lẽ nhằm mở đường cho sự hợp tác.

Để tăng thu nhập, bà Takaichi cho biết ngưỡng thu nhập miễn thuế nên được nâng lên; bà cũng hứa sẽ bãi bỏ thuế tạm thời đối với xăng và dầu diesel.

Những chính sách này từ lâu đã được Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP) thúc đẩy, đảng đã đạt được những thành tựu lớn trong hai cuộc bầu cử quốc gia vừa qua. Một đảng đối lập khác, Nippon Ishin no Kai, cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải bãi bỏ thuế xăng.

Bà Takaichi cũng đang có kế hoạch thiết kế một hệ thống tín dụng thuế (cấn trừ nghĩa vụ thuế) kết hợp các khoản khấu trừ và thanh toán bằng tiền mặt — một chính sách đã được Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản, đảng đối lập lớn nhất, đề xuất.

Các nhà phân tích cho biết DPP hoặc Nippon Ishin là những lựa chọn thực tế cho một quan hệ đối tác mới.

Cuối tuần trước, lãnh đạo đảng DPP Yuichiro Tamaki cho biết định hướng chính sách cơ bản của bà Takaichi phù hợp với định hướng của DPP. Tuy nhiên, ông vẫn thận trọng về việc liệu họ có tham gia liên minh hay không, và cho biết ông sẽ cân nhắc nếu hoặc khi nhận được lời đề nghị.

Nippon Ishin có vẻ cởi mở hơn với các cuộc thảo luận về việc gia nhập liên minh, nhưng đối tác cấp dưới của LDP, lãnh đạo Đảng Công minh (Komeito), Tetsuo Saito, cho biết việc bổ sung một đối tác liên minh không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đồng thời nêu ra một số lo ngại về các chính sách của Nippon Ishin.

Mặc dù tình hình chính trị vẫn còn bất ổn, các nhà phân tích cho biết chính phủ sẽ chịu áp lực phải mở rộng chi tiêu tài khóa.

"Tôi tin rằng việc mở rộng tài khóa là điều không thể tránh khỏi. Về cơ bản, một chính phủ càng yếu thì càng phải kết hợp các chính sách từ các đảng phái khác, điều này sẽ dẫn đến việc tăng chi tiêu tài khóa", Tomohisa Ishikawa, kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, cho biết.

Bà Takaichi từ lâu cũng ủng hộ việc chi tiêu tài khóa mạnh mẽ để tạo điều kiện cho đầu tư và tăng trưởng trong các lĩnh vực như phòng chống thiên tai, năng lượng và an ninh kinh tế.

“Xu hướng toàn cầu là chuyển từ chính sách thắt chặt tài khóa quá chặt chẽ sang chính sách tài khóa có trách nhiệm và quyết liệt, trong đó khu vực công và tư nhân hợp tác để thúc đẩy đầu tư nhằm giải quyết nhiều vấn đề xã hội khác nhau”, bà phát biểu trong chiến dịch tranh cử chức vụ cao nhất của LDP.

Sự lãnh đạo của bà Takaichi cũng có thể ảnh hưởng đến các kịch bản tăng lãi suất của Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ).

Với việc bà Takaichi được nhiều người coi là ủng hộ nới lỏng tiền tệ, một số nhà phân tích cho rằng chính quyền của bà có thể ràng buộc BOJ trong việc tăng lãi suất.

Trong cuộc đua giành chức Chủ tịch LDP năm ngoái, khi đó bà Takaichi thua sít sao trước ông Shigeru Ishiba, bà đã nói rằng sẽ là “ngu ngốc” nếu tăng chi phí đi vay trong hoàn cảnh kinh tế lúc bấy giờ.

Mặc dù trong năm nay bà Takaichi đã hạ giọng, bà vẫn ám chỉ rằng ngân hàng trung ương không nên vội vàng tăng lãi suất.

“Chính phủ mới là bên chịu trách nhiệm cuối cùng về cả chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ”, bà Takaichi phát biểu cuối tuần trước.

Bà nói thêm rằng lạm phát gần đây của Nhật Bản phần lớn là do chi phí tăng cao chứ không phải do chu kỳ lành mạnh của tăng lương và cầu. Bà cho biết chính phủ và BOJ cần phải liên lạc chặt chẽ cho đến khi đạt được chu kỳ đó.