Bộ trưởng Tài chính nói gì về phản ánh hoàn thuế VAT chậm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp?

Giải trình tại Quốc hội sáng ngày 2/11 sau khi nhận được nhiều ý kiến từ đại biểu phản ánh việc hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) quá chậm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, đến cuối tháng 10/2023, ngành thuế đã hoàn được 92%, giải quyết được 14.857 hồ sơ hoàn thuế. Hiện còn đọng khoảng 534 hồ sơ, trên 9.100 tỷ đồng.

Giải thích lý do hoàn thuế VAT với xuất khẩu một số ngành, hàng như gỗ, dăm gỗ, cao su bị chậm, Bộ trưởng Phớc nhắc lại các điều kiện, hồ sơ để doanh nghiệp được hoàn, gồm hoá đơn thuế VAT, chứng từ chuyển tiền. Riêng với các công ty xuất nhập khẩu, hồ sơ phải có thêm hợp đồng xuất khẩu, tờ khai hải quan.

"Thực tế, một số trường hợp vướng mắc được ngành thuế xác minh ở nước ngoài và cơ quan thuế các nước phản hồi là không tồn tại doanh nghiệp nhập khẩu. Tức hợp đồng xuất khẩu vô hiệu, nên không thể hoàn thuế", ông Phớc thông tin.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhắc lại bài học trong quản lý thuế xảy ra tại Công ty Nhà Thủ Đức (Thủ Đức House) khiến nhiều cán bộ Cục thuế TP. Hồ Chí Minh vướng lao lý, nên "phải thực hiện đúng theo quy định của luật".

Theo Luật Quản lý thuế, nếu hoàn trước, kiểm tra sau thì thời gian là 6 ngày; còn kiểm tra trước, hoàn sau là 40 ngày. Bộ trưởng Tài chính khẳng định: "Nếu kiểm tra, rà soát theo Luật Quản lý thuế và xác minh người bán cuối cùng, cán bộ thuế không vi phạm, chúng tôi thực hiện hoàn ngay".

Trước đó, bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó trưởng đoàn chuyên trách tỉnh Quảng Ninh phản ánh ách tắc, tồn đọng hoàn thuế VAT, khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội ngành hàng như tinh bột sắn, gỗ, cao su bức xúc, gửi đơn kêu cứu cấp có thẩm quyền.

Chẳng hạn, với nhóm mặt hàng ngành gỗ, Tổng cục Thuế hướng dẫn các cục thuế thực hiện rà soát xác minh qua các khâu mua hàng, thu mua là quá mức cần thiết, bởi theo Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế này chỉ phát sinh và nộp từ khâu chế biến có hóa đơn VAT.

"Việc yêu cầu xác minh ở nhiều khâu là không cần thiết, không có cơ sở, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh", bà Hà nói và đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo, tháo gỡ vướng mắc, thực hiện hoàn trước, kiểm tra sau với các đơn vị xuất khẩu uy tín.

Ông Trần Văn Lâm, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách nhận xét, quá trình thu phức tạp, diễn ra ở nhiều khâu khiến phát sinh chi phí cho hoàn thuế, nhưng ngân sách không được bao nhiêu.

Mặt khác, thuế này được coi là sắc thuế tiên tiến nhưng số thu lớn, tiền hoàn cũng lớn qua từng năm. Như năm 2022, số thu thuế VAT khoảng 190.000 tỷ đồng, thì hoàn thuế tới 38% thu. Tương tự, số tiền hoàn thuế này các năm 2023 và dự kiến năm 2024 lần lượt 44% và 43% thu thuế.

Liên quan đến chính sách giảm thuế VAT, tại phiên thảo luận, một số đại biểu đã đề nghị kéo dài thời gian giảm thuế VAT 2% với tất cả các mặt hàng.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nếu giảm nhiều quá sẽ gây áp lực cho ngân sách. Do đó, Chính phủ trình Quốc hội kéo dài chính sách tài khóa này và áp dụng như Nghị quyết 43, tức loại trừ một số lĩnh vực. Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự toán thu ngân sách năm 2024 cũng xây dựng dựa trên việc loại trừ hai khoản giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu, nhiên liệu bay và kéo dài giảm 2% thuế VAT tới giữa năm.