Cần sớm tăng vốn cho các ngân hàng thương mại nhà nước để phục vụ tăng trưởng kinh tế

Từ đầu năm đến nay, Thường trực Chính phủ, các bộ, ngành liên quan cũng đã có nhiều cuộc họp để xem xét, tuy nhiên việc giải quyết chưa đáp ứng được yêu cầu mà Chính phủ đặt ra, cũng như nhu cầu cấp bách của các ngân hàng. Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam vẫn tiếp tục nhận được văn bản phản ảnh và đề nghị của các ngân hàng về vấn đề này.

Về chủ trương, Quyết định số 1058/QĐ-TTg ngày 19/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020” đã đề ra mục tiêu: Tăng vốn điều lệ để bảo đảm tỷ lệ an toàn vốn theo chuẩn mực Basel II, bảo đảm vai trò chi phối của Nhà nước trong các ngân hàng thương mại (NHTM) nhà nước, trong đó Nhà nước nắm giữ mức tối thiểu 65% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết; Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 8/8/2018 phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” đã yêu cầu: đến năm 2020, các NHTM do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ phải đáp ứng đủ vốn theo chuẩn mực an toàn vốn của Basel II. Các ngân hàng đã xây dựng phương án cụ thể, tập trung đẩy mạnh tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả kinh doanh, thực hiện các biện pháp nâng cao năng lực tài chính, như: kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng theo đúng định hướng chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước; tái cơ cấu lại danh mục tài sản có rủi ro theo hướng giảm tỷ trọng các tài sản có hệ số rủi ro cao; phát hành trái phiếu thứ cấp tăng vốn cấp 2 nhằm cải thiện tỷ lệ an toàn vốn. Tuy đã áp dụng đồng bộ và tối đa các biện pháp, nhưng các ngân hàng này (ngoại trừ Vietcombank) vẫn không đáp ứng mức vốn tối thiểu 8% theo chuẩn mực của Basel II.

Hiện nay, tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) theo chuẩn mực vốn Basel I bình quân của các NHTM nhà nước (ngoại trừ Vietcombank) đã sát mức tối thiểu theo quy định (9,4%), thấp hơn so với mức bình quân chung của hệ thống các tổ chức tín dụng trong nước (13%).

Để đáp ứng được chủ trương và mục tiêu Chính phủ đề ra, các ngân hàng rất cần sự hỗ trợ từ phía Nhà nước trong việc thực hiện phương án nâng vốn điều lệ mà các ngân hàng đã xây dựng.

Nhìn nhận vấn đề này, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng: “Các NHTM nhà nước nói trên hiện có tổng tài sản và dư nợ tín dụng chiếm thị phần trên dưới 50% toàn hệ thống ngân hàng. Những năm qua, mặc dù các ngân hàng này không được Nhà nước cấp bổ sung vốn nhưng vẫn cố gắng mở rộng tín dụng để đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế; các ngân hàng luôn phát huy tốt vai trò chủ lực và trụ cột, đi tiên phong triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; có mức tăng trưởng cao, đóng góp lớn cho Ngân sách nhà nước. Nếu không tăng được vốn điều lệ, các ngân hàng này sẽ phải giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng cung ứng vốn phục vụ nền kinh tế, từ đó có thể ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế, giảm thu ngân sách từ thuế; đồng thời có nguy cơ vi phạm tỷ lệ an toàn vốn, bị sụt giảm tỷ lệ an toàn ảnh hưởng xấu đến an toàn hoạt động, mức xếp hạng tín nhiệm quốc tế, uy tín trên thị trường; hạn chế vai trò chủ lực của các ngân hàng này trong toàn hệ thống “.

Trong các NHTM nhà nước nói trên, hiện nay, việc tăng vốn điều lệ đối với VietinBank là đặc biệt cấp bách. Theo phản ảnh của VietinBank: “Từ năm 2014 tới nay, VietinBank không được bổ sung thêm vốn điều lệ. VietinBank đã khai thác mọi biện pháp tăng vốn đến mức tối đa và đang bị giới hạn bởi các ràng buộc theo quy định hiện hành, như việc phát hành trái phiếu thứ cấp (tỷ lệ trái phiếu thứ cấp và nợ thứ cấp được tính vào vốn cấp 2 tối đa là 50% vốn cấp 1 thì hiện tại VietinBank đã chạm giới hạn này). Trong khi đó, cũng trong giai đoạn này, VietinBank luôn duy trì tốc độ tăng trưởng quy mô mạnh mẽ (bình quân 18,5%) và luôn thực hiện chia cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ cao 7-10% vốn điều lệ. Do đó, hệ số CAR của VietinBank tương ứng bị sụt giảm và hiện đã tiến sát ngưỡng tối thiểu theo quy định của Ngân hàng Nhà nước”. Chính vì vậy, năm 2018, Vietinbank chỉ tăng trưởng tín dụng được 6% (mức tăng trưởng thấp nhất đối với VietinBank trong hơn 10 năm trở lại đây);

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng: “Nếu được sự hỗ trợ kịp thời của Nhà nước để các NHTM nhà nước tăng được vốn điều lệ thì Nhà nước bảo đảm được vai trò chi phối đối với các NHTM nhà nước, từ đó phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của các ngân hàng này là công cụ đắc lực để thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, trong đó có việc cung ứng vốn cho tăng trưởng kinh tế, góp phần giúp Chính phủ đạt được mục tiêu tăng trưởng năm nay và những năm tiếp theo; gia tăng nguồn thu ngân sách; về lâu dài, đảm bảo an toàn hoạt động cho hệ thống các tổ chức tín dụng...”.

Đây là vấn đề cấp bách, do đó Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam kiến nghị các bộ, ngành liên quan cần sớm triển khai các biện pháp ưu tiên, khẩn trương giải quyết nhu cầu cấp thiết về tăng vốn điều lệ của các NHTM nhà nước. Trước mắt, đề nghị các cơ quản quản lý Nhà nước cho phép được giữ lại lợi nhuận hàng năm hoặc chia phần cổ tức của Nhà nước bằng cổ phiếu để tăng vốn, giải quyết phần nào những khó khăn, vướng mắc, cản trở hiện nay.