Chuyển đổi số ngân hàng góp phần phát triển kinh tế số, xã hội số

Phóng viên: Thưa ông, ngân hàng là một trong những ngành đi đầu và gặt hái được nhiều thành quả trong chuyển đổi số, đặc biệt đã xây dựng được một hệ sinh thái tài chính số hiện đại, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế số? Ông có thể chia sẻ thêm về điều này?

Ông Phạm Anh Tuấn: Ngành Ngân hàng hiện được xác định là một trong những ngành, lĩnh vực tiên phong trong chuyển đổi số. Thời gian qua, thực hiện theo chủ trương, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, ngành Ngân hàng đã chủ động, quyết liệt triển khai nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ hiện đại vào các hoạt động nghiệp vụ cốt lõi, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm. Theo đó, việc xây dựng và mở rộng hệ sinh thái tài chính số ngày càng hoàn thiện là mục tiêu hướng đến để phục vụ, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dân, doanh nghiệp và góp phần phát triển kinh tế số.

Về mặt khuôn khổ pháp lý, NHNN đã ban hành nhiều văn bản quan trọng như Nghị định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng, Thông tư quy định về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API) trong ngành Ngân hàng để nhằm tạo hành lang pháp lý cho việc kết nối, liên thông giữa ngành ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác một cách thuận tiện, an toàn, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.

Hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số cũng được đầu tư mạnh mẽ, hỗ trợ xây dựng hệ sinh thái số liền mạch. Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng đã được kết nối với toàn bộ các Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh trong cả nước, đáp ứng được nhu cầu thu, chi ngân sách của người dân và doanh nghiệp, Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tiếp tục đẩy mạnh tích hợp, kết nối sản phẩm, dịch vụ, nền tảng với các ngành, lĩnh vực khác để cung cấp dịch vụ công qua Cổng dịch vụ công Quốc gia, tập trung vào các lĩnh vực y tế, giáo dục, giao thông..., Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) cũng được nâng cấp kết nối với hệ thống quản trị rủi ro, đánh giá tín dụng của các TCTD để phát triển hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả, phục vụ hoạt động cho vay.

Bên cạnh đó, hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ số của ngành Ngân hàng với nhiều phương thức thanh toán hiện đại, tiện lợi được kết nối liên thông, tích hợp liền mạch, xuyên suốt với các ngành, lĩnh vực khác. Nhiều sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thân thiện giàu tiện ích, đem lại giá trị thiết thực đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của khách hàng. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Nhiều TCTD tại Việt Nam có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số.

Hệ sinh thái số, thanh toán số đã được thiết lập kết nối giữa dịch vụ ngân hàng với nhiều dịch vụ khác trong nền kinh tế để cung ứng trải nghiệm liền mạch cho khách hàng. Các dịch vụ trên cổng dịch vụ công quốc gia, dịch vụ dân sinh như thanh toán điện, nước, viễn thông, y tế, giáo dục, hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử, dịch vụ gọi xe, đặt nhà hàng, tour du lịch trên các nền tảng số... đều đã được đưa lên hoặc kết nối với ứng dụng di động của các ngân hàng, tổ chức trung gian thanh toán.

Điều này cho phép người dân, doanh nghiệp giao dịch mua bán, thanh toán an toàn, thuận tiện, tiết kiệm thời gian, chi phí ngay trên ứng dụng, nền tảng số quen thuộc hàng ngày. Đồng thời, qua hệ sinh thái thanh toán số, các thông tin, lịch sử giao dịch của khách hàng cũng được lưu trữ, bảo mật.

Đến nay, có hơn 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng, trong năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tăng 56,68% về số lượng và 32,79% về giá trị; qua kênh Internet tăng 49,73% về số lượng và 33,12% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 54,08% về số lượng và 34,03% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 104,65% về số lượng và 97,14% về giá trị.

Những kết quả này cho thấy ngành Ngân hàng không chỉ đi đầu trong chuyển đổi số mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của kinh tế số.

Phóng viên: Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, dữ liệu được coi là nguồn tài nguyên cốt lõi, đóng vai trò nền tảng trong thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế số. Với ngành Ngân hàng, việc khai thác và ứng dụng dữ liệu, kết nối dữ liệu dân cư quốc gia với hoạt động nghiệp vụ ngân hàng đã được triển khai ra sao, thưa ông?

Ông Phạm Anh Tuấn: Dữ liệu hiện được coi như nguồn tài nguyên cốt lõi, đóng vai trò nền tảng trong thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế số, về phía ngành Ngân hàng, tôi xin chia sẻ một số nội dung liên quan đến việc khai thác và ứng dụng dữ liệu, kết nối dữ liệu dân cư quốc gia với hoạt động nghiệp vụ ngân hàng như sau:

Thời gian qua, NHNN đã bám sát chỉ đạo của Thủ tướng, Tổ Công tác của Chính phủ triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06), đồng thời tích cực phối hợp với Bộ Công an và các các quan, đơn vị liên quan căn cứ thực trạng để tổ chức triển khai Đề án 06 trong ngành Ngân hàng một cách đồng bộ, hiệu quả. NHNN đã phối hợp với Bộ Công an để ban hành Kế hoạch phối hợp số 01/KHPH-BCA-NHNN thực hiện các nhiệm vụ tại Đề án 06 trong đó có các nhiệm vụ về làm sạch dữ liệu khách hàng, ứng dụng dữ liệu dân cư, căn cước công dân (CCCD), định danh và xác thực điện tử đối với các hoạt động của lĩnh vực ngân hàng.

Theo đó, NHNN đã chỉ đạo các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu về dân cư, CCCD gắn chíp, tài khoản định danh và xác thực điện tử (VneID) để làm sạch dữ liệu, nhận biết, xác minh chính xác khách hàng nhằm phòng chống, ngăn ngừa việc tội phạm mạo danh, sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo đăng ký sử dụng dịch vụ ngân hàng cho mục đích bất hợp pháp; đồng thời nghiên cứu ứng dụng dữ liệu dân cư trong triển khai các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thuận tiện, an toàn nhất đến với người dân, khách hàng.

Đến nay, cả ngành Ngân hàng đã có hơn 113 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và 711 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc VNeID. Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) đã hoàn thành 6 đợt đối chiếu với khoảng 57 triệu lượt hồ sơ khách hàng theo phương thức offline. 60 TCTD đã triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua thiết bị tại quầy; 56 TCTD và 37 tổ chức TGTT đã triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua ứng dụng Mobile App; 32 TCTD và 15 tổ chức TGTT đang triển khai ứng dụng VNeID (trong đó có 14 TCTD và 4 TGTT đã triển khai chính thức). Để phục vụ công tác phòng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố, NHNN đã kết nối kỹ thuật và hoàn thành việc xây dựng hệ thống thông tin kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ việc quản lý Nhà nước về phòng chống rửa tiền.

Phóng viên: Trong bối cảnh Chính phủ đang quyết liệt triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, xin ông/bà cho biết trong thời gian tới, ngành ngân hàng sẽ có những giải pháp, đề xuất cụ thể nào nhằm góp phần thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và phát triển kinh tế số một cách bền vững?

Ông Phạm Anh Tuấn: Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 là một dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong việc đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành đột phá chiến lược trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng xác định cần tiếp tục tiên phong và đồng hành cùng Chính phủ để hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết này. Trong thời gian tới, ngành Ngân hàng sẽ tập trung triển khai một số giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành liên quan đẩy nhanh việc rà soát, sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật thúc đẩy và tháo gỡ khó khăn trong TTKDTM, chuyển đổi số ngành Ngân hàng;

Thứ hai, tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngành Ngân hàng đảm bảo an ninh, an toàn, chú trọng việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung ngành Ngân hàng tiến đến ra quyết định dựa trên dữ liệu;

Thứ ba, tiếp tục triển khai phối hợp liên ngành: tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin ngành Ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác để mở rộng hệ sinh thái số và phát triển dịch vụ ngân hàng số, thanh toán số, góp phần hình thành hệ sinh thái số liên thông, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ nhanh chóng, an toàn, hiệu quả.

Thứ tư, tăng cường hợp tác quốc tế để cập nhật xu hướng công nghệ mới, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia;

Thứ năm, tăng cường nguồn lực cho chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo cung ứng đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tiện ích, chi phí hợp lý cho người dân và doanh nghiệp;

Thứ sáu, tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục tài chính cho người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng trên kênh số một cách an toàn, hiệu quả.

Ngành Ngân hàng không chỉ coi chuyển đổi số là một quá trình nội tại mà còn là trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của quốc gia. Bằng cách tiếp tục đổi mới, hợp tác và chủ động thích ứng, ngành Ngân hàng sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền kinh tế số hiện đại, bao trùm và bền vững theo đúng tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!