Đạo luật GENIUS của Mỹ và một số hàm ý với Việt Nam

Dưới góc nhìn chiến lược, đây là một công cụ tài chính mềm nhằm giúp Mỹ duy trì vị thế tiền tệ toàn cầu mà không cần phát hành đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC). Mỹ dường như có thể đang thử nghiệm một “cách mạng tài chính mềm” – tái cấu trúc nợ, duy trì vị thế toàn cầu, và xuất khẩu lạm phát mà không cần gây ra khủng hoảng.

GENIUS – Cơ chế xuất khẩu lạm phát và tái cấu trúc ảnh hưởng USD

Đạo luật GENIUS quy định rõ ràng rằng chỉ các tổ chức tài chính được cấp phép mới được phát hành stablecoin, và các đồng tiền này phải được bảo chứng 1:1 bằng tài sản chất lượng cao như USD hoặc tín phiếu kho bạc Mỹ. Đồng thời, các quy định nghiêm ngặt về chống rửa tiền (AML) và nhận diện khách hàng (KYC) được áp dụng, chuyển quyền giám sát từ SEC sang các cơ quan ngân hàng như Hội đồng Dự trữ Liên bang (FRB) và Văn phòng Kiểm soát Tiền tệ (OCC).

Quy định của đạo luật GENIUS tác động thế nào đến các nước trên thế giới?

Một bài viết trên The Economic Times (Ấn Độ) cho biết, có cáo buộc rằng Mỹ đang dàn dựng một kế hoạch tận dụng tiền điện tử và vàng để "viết lại luật lệ" của các thị trường này, định vị chúng như những lựa chọn thay thế cho hệ thống tiền tệ toàn cầu truyền thống. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent từng thừa nhận khả năng phát hành và hoàn trả trái phiếu bằng stablecoin.

Trong nhiều thập kỷ, Mỹ đã xuất khẩu lạm phát thông qua việc phát hành trái phiếu kho bạc và duy trì vị thế của đồng USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu. Khi các quốc gia khác tích trữ USD hoặc mua trái phiếu Mỹ, họ gián tiếp tài trợ cho thâm hụt ngân sách của Mỹ, trong khi phải chịu rủi ro lạm phát do lượng tiền USD lưu hành toàn cầu tăng lên. Việc các tổ chức phát hành stablecoin phải mua trái phiếu Mỹ để bảo chứng sẽ làm tăng nhu cầu trái phiếu và qua đó tài trợ cho nợ công Mỹ. Nhờ đó, Mỹ không cần trực tiếp phát hành thêm USD, nhưng vẫn duy trì ảnh hưởng tiền tệ thông qua các stablecoin do tư nhân phát hành. Điều này giúp Mỹ biến stablecoin thành một công cụ tài trợ nợ công hiệu quả, đồng thời củng cố vị thế của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu. Điều này được một số chuyên gia gọi là “đô la hóa kỹ thuật số”, và nó có thể làm suy yếu chủ quyền tiền tệ của các quốc gia khác. Dù việc chính phủ Mỹ có thể dùng stablecoin để tài trợ nợ công và xuất khẩu lạm phát chỉ là một hệ quả của đạo luật GENIUS, thực tế cho thấy stablecoin đang trở thành công cụ địa chính trị chứ không chỉ là sản phẩm công nghệ tài chính đơn thuần.

Lý do Mỹ ưu tiên stablecoin

Trong khi nhiều quốc gia, điển hình là Trung Quốc, đang đẩy mạnh phát triển đồng tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương (CBDC), Mỹ lại chọn cách thúc đẩy stablecoin như một "đồng tiền kỹ thuật số tư nhân". Các lý do chính cho quyết định này là:

• Củng cố vị thế đồng USD: Stablecoin được hỗ trợ bởi USD (ví dụ: USDT, USDC) chiếm hơn 97% thị trường stablecoin toàn cầu. Chúng được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch quốc tế, qua đó củng cố vị thế thống trị của đồng USD trên thị trường tài chính toàn cầu.
• Thúc đẩy đổi mới tư nhân: Mỹ có một hệ thống tài chính tư nhân phát triển mạnh mẽ. Việc phát triển stablecoin bởi các công ty tư nhân được xem là một cách để thúc đẩy đổi mới công nghệ và cung cấp các dịch vụ thanh toán hiệu quả hơn, mà không cần sự can thiệp trực tiếp của chính phủ vào hệ thống tiền tệ.
• Vấn đề quyền riêng tư: Một trong những mối quan tâm lớn nhất đối với CBDC ở Mỹ là vấn đề quyền riêng tư. Một số chính trị gia và công chúng lo ngại rằng CBDC có thể cho phép chính phủ giám sát mọi giao dịch của công dân, làm suy yếu tự do cá nhân.
• Chậm chân trong CBDC: Mỹ đã và đang chậm chân trong việc phát triển CBDC so với nhiều quốc gia khác.

Hàm ý với Việt Nam

Đạo luật GENIUS không trực tiếp nhắm vào bất kỳ quốc gia nào song sự phổ biến và hợp pháp hóa của stablecoin USD theo khung pháp lý này có thể tạo ra những hệ lụy đáng kể thông qua cơ chế "đô la hóa kỹ thuật số".

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã có những bước đi chủ động. Ngày 9/9/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong thời gian 5 năm. Đây là một bước đi thể chế quan trọng, không chỉ nhằm thu thuế mà còn phục vụ các mục tiêu vĩ mô sâu rộng:

Một là, tăng cường kiểm soát và giám sát thị trường: Việc cấp phép cho các sàn giao dịch giúp Nhà nước giám sát dòng tiền kỹ thuật số, hạn chế các hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố và lừa đảo tài chính. Đồng thời, tạo điều kiện để xây dựng cơ chế cảnh báo sớm và phản ứng nhanh với các rủi ro hệ thống.

Hai là, minh bạch hóa hoạt động đầu tư và giao dịch: Chuyển các giao dịch tiền số từ “vùng xám” sang khuôn khổ pháp lý rõ ràng giúp bảo vệ nhà đầu tư, giảm thiểu các dự án “ma”, sàn giao dịch giả mạo và các hình thức lừa đảo tinh vi.

Ba là, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ: Thí điểm tạo môi trường pháp lý linh hoạt để thử nghiệm công nghệ blockchain và tài sản số thông qua cơ chế sandbox. Điều này khuyến khích các startup công nghệ hoạt động hợp pháp trong nước thay vì phải đăng ký ở nước ngoài.

Bốn là, huy động vốn cho nền kinh tế số: Cho phép doanh nghiệp phát hành tài sản số để huy động nguồn lực tài chính phục vụ sản xuất, kinh doanh. Đây là cách mở rộng kênh đầu tư mới, đa dạng hóa thị trường tài chính.

Năm là, bảo vệ chủ quyền tiền tệ và ổn định tài chính: Việc kiểm soát các loại tài sản số giúp Nhà nước bảo vệ chính sách tiền tệ quốc gia, giảm rủi ro từ việc sử dụng tiền số như phương tiện thanh toán không hợp pháp. Đây là yếu tố vô cùng quan trọng nếu stablecoin USD ngày càng phổ biến và có thể gây áp lực lên tỷ giá, dự trữ ngoại hối và công tác điều hành của Ngân hàng Nhà nước.

CBDC: Giải pháp chiến lược góp phần bảo vệ chủ quyền tiền tệ Việt Nam

Việt Nam không có lợi thế về vị thế tiền tệ, do đó, phát triển CBDC được cho là một bước đi chiến lược góp phần bảo vệ chủ quyền tiền tệ và tăng cường khả năng chống chịu vĩ mô.

Kinh nghiệm của các nước trong khu vực cho thấy CBDC nên được ưu tiên hơn stablecoin nội địa. Trung Quốc phát triển e-CNY (CBDC) trước, sau đó kiểm soát chặt các stablecoin nội địa. Trong khi đó, Singapore phát triển song song CBDC bán buôn và tạo sandbox cho stablecoin, nhưng luôn giữ vai trò chủ đạo của ngân hàng trung ương.

Mặt khác, việc phát triển stablecoin nội địa không phải là giải pháp tối ưu vì chúng có những hạn chế rõ ràng:

• Thiếu cơ chế giám sát và bảo chứng rõ ràng, dẫn đến rủi ro mất giá hoặc thao túng.
• Khó thuyết phục thị trường chấp nhận vì đồng tiền Việt Nam còn yếu.
• Chủ yếu mang tính thử nghiệm và chưa được công nhận chính thức bởi NHNN.

CBDC có thể giúp Việt Nam chuyển từ thế bị động sang chủ động, đạt được các mục tiêu sau:

• Bảo vệ chủ quyền tiền tệ: Giảm phụ thuộc vào stablecoin USD, từ đó bảo vệ chính sách tiền tệ quốc gia.
• Hiện đại hóa hệ thống thanh toán: Giúp giao dịch nhanh hơn, minh bạch hơn, và mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính cho người dân chưa có tài khoản ngân hàng.
• Tăng cường giám sát tài chính: Tăng cường khả năng giám sát dòng tiền, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố một cách hiệu quả hơn.

Việt Nam đã có những bước đi ban đầu như thành lập ban nghiên cứu CBDC và thí điểm sàn giao dịch tài sản mã hóa. Tuy nhiên, cần đẩy nhanh lộ trình triển khai CBDC để xây dựng nền tảng bảo vệ ổn định tài chính quốc gia.

Tài liệu tham khảo:

https://economictimes.indiatimes.com/news/international/us/putins-advisor-warns-of-us-conspiracy-to-wipe-out-35-trillion-debt-using-crypto-and-gold-market/articleshow/123759656.cms

https://vneconomy.vn/my-muon-dua-vao-stablecoin-de-ban-duoc-nhieu-trai-phieu-kho-bac-hon.htm

https://finance.yahoo.com/news/trump-proposes-bitcoin-solution-35-061830288.html

https://nguoiquansat.vn/du-tru-ngoai-hoi-viet-nam-cham-moc-83-3-ty-usd-la-chan-thep-bao-ve-nen-kinh-te-truoc-song-gio-toan-cau-205636.html

https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet-so-5-2025-nq-cp-ve-trien-khai-thi-diem-thi-truong-tai-san-ma-hoa-tai-viet-nam-119250909184045221.htm

https://www.publicnow.com/view/26062CCFB6FAC0F7450822B02D72D5435D2A5DB1?1700110006