Phân tích động thái ngừng mua ngoại tệ giao ngay của Ngân hàng Nhà nước

Cuối tuần qua, NHNN đã có thông báo mới về hoạt động mua bán ngoại tệ từ các ngân hàng thương mại (NHTM). Theo đó, từ thời điểm ngày 31/12/2020, NHNN ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch NHNN và ngừng mua ngoại tệ giao ngay. Cùng với đó, từ ngày 4/1/2021, NHNN thực hiện mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng có hủy ngang, thay vì kỳ hạn 3 tháng như trước với tỷ giá mua kỳ hạn là 23.125 VND/USD.

Theo thông báo, mỗi TCTD chỉ được hủy ngang một lần, tạo thêm điều kiện để các TCTD chủ động trong cân đối nguồn ngoại tệ bán khi đáo hạn, áp dụng cho toàn bộ giá trị giao dịch bán ngoại tệ cho NHNN theo phương án này. Mức ngoại tệ mua tối đa cho mỗi TCTD mỗi lần tương đương mức để đưa trạng thái ngoại tệ của TCTD đó về mức cân bằng, không mua trong các trường hợp dẫn tới trạng thái ngoại tệ bị âm.

Như vậy, sau bước giảm 50 VND giá mua vào USD trong tháng 11/2020 vừa qua (từ mức 23.175VND/USD xuống còn 23.125 VND/USD), thì điều chỉnh phương án nói trên là bước tiếp theo của NHNN trong hoạt động mua vào ngoại tệ. 

Dưới góc nhìn của các chuyên gia phân tích thuộc Khối phân tích Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), việc ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch sẽ gỡ bỏ “chốt chặn” đà giảm của tỷ giá USD/VND trên thị trường ngoại hối. Đồng thời, ngưng hoạt động mua ngoại tệ giao ngay cho thấy NHNN không còn sẵn sàng mua USD nhằm tăng dự trữ ngoại hối như trước kia. Do đó, các NHTM cần phải phải chủ động liên hệ trực tiếp với NHNN trong trường hợp trạng thái ngoại tệ dương lớn và nếu có được tiến hành thì hoạt động mua giao ngay USD rất có thể chỉ diễn ra theo từng trường hợp cụ thể.

Thực tế từ thị trường cho thấy, ngay sau các quyết định được NHNN đưa ra, tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng giảm nhẹ trong ngày 31/12/2020, xuống còn 23.100 VND/USD. Tỷ giá USD/VND niêm yết của các NHTM không thay đổi trong phiên ngày 31/12/2020 nhưng cũng đã điều chỉnh giảm 30 đồng trong sáng 4/1/2021, xuống mức 22.980-23.190 VND/USD.

Trong phiên giao dịch ngày 5/1, NHNN niêm yết tỷ giá trung tâm ở mức 23.121 VND/USD, giảm mạnh 10 đồng so với phiên trước đó. Tỷ giá mua kỳ hạn 6 tháng được niêm yết ở mức 23.125 VND/USD, tỷ giá bán được niêm yết ở mức 23.765 VND/USD, thấp hơn 50 đồng so với trần tỷ giá. Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá chốt phiên giao dịch ở mức 23.090 VND/USD, tăng 10 đồng so với phiên trước đó.

Ghi nhận của Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ (thitruongtaichinhtiente.vn) trong sáng ngày 6/1/2021 cho thấy, giá mua bán tại một số ngân hàng có điều chỉnh tăng nhẹ so với phiên giao dịch trước đó. Trong sáng ngày 6/1/2021, tỷ giá trung tâm được NHNN niêm yết ở mức 23.123 VND/USD, tăng 2 đồng so với phiên trước đó. Giá mua - bán đồng USD tại một số ngân hàng có điều chỉnh tăng nhẹ so với phiên giao dịch ngày 5/1 (ví như: Sacombank tăng 9 đồng chiều mua vào và tăng 6 đồng chiều bán ra...). Trong sáng ngày 6/1/2021, giá mua bán USD tại các NHTM nằm trong khoảng từ 22.948 - 23.206 VND/USD.

Dù giá mua - bán đồng USD có điều chỉnh tăng nhẹ nhưng nhìn chung cung – cầu ngoại tệ trong nước vẫn khá cân bằng, cán cân thương mại 2020 ước tính xuất siêu 19,1 tỷ USD, cao nhất trong 5 năm liên tiếp xuất siêu kể từ năm 2016.

Quay trở lại với các quyết định điều chỉnh trên thị trường ngoại hối vừa được NHNN công bố, các chuyên gia của KBSV cho rằng, việc mở rộng kỳ hạn mua USD lên 6 tháng kèm điều kiện không được hủy ngang một lần cho thấy việc bán USD có kỳ hạn cho NHNN đã trở nên khó khăn hơn nhiều trong khi bán USD giao ngay bị hạn chế. Ngoài ra, mốc 6 tháng sẽ hạn chế vi phạm tiêu chí thứ 3 của Bộ Thương mại Mỹ, khi việc can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối xảy ra ít nhất 6/12 tháng.

Từ đó, NHNN có thể sử dụng sự khó khăn trong bán ngoại tệ của NHTM để làm bằng chứng đàm phán với Bộ Thương mại Mỹ cho thấy NHNN đã và sẽ không còn tích cực can thiệp vào thị trường ngoại tệ một chiều thông qua việc mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối.

Tuy nhiên, điều này sẽ hạn chế công cụ bơm VND vào hệ thống và trong trường hợp thanh khoản thiếu hụt tạm thời, nhiều khả năng NHNN sẽ phải nới thời gian đáo hạn trên thị trường OMO (hiện tại là 7 ngày).

Nhận định về những động thái vừa được NHNN điều chỉnh, các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cũng cho rằng, các điều chỉnh của NHNN sẽ một phần giúp điều tiết thị trường ngoại hối bằng cách rải nguồn VND mua ngoại tệ đối ứng ra thị trường trong một thời gian dài thay vì dồn cung VND tại một thời điểm nếu thực hiện mua giao ngay, nhất là trong bối cảnh nguồn kiều hối thường đổ dồn về cuối năm như thời điểm hiện tại.

“Tuy vậy, mục đích sâu xa hơn của NHNN từ động thái trên có thể nhằm mục đích chứng minh cho phía Hoa Kỳ thấy Việt Nam không còn can thiệp mạnh vào thị trường ngoại hối bằng cách trực tiếp mua USD nữa thông qua việc không niêm yết tỷ giá mua giao ngay”, các chuyên gia của BVSC nhận định. “Đây là bằng chứng cần thiết trong các cuộc đàm phán, thương lượng của Việt Nam với phía Hoa Kỳ trong tương lai nhằm giúp Việt Nam sớm được tháo mác thao túng tiền tệ”.