Ra mắt công cụ quản lý rủi ro về hóa đơn điện tử

Việc chính thức đưa vào vận hành, triển khai hệ thống này sẽ giúp cơ quan thuế các cấp tập trung thực hiện rà soát, phân tích để kịp thời phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành hóa đơn điện tử. Từ đó giúp ngăn ngừa, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về hóa đơn chứng từ nói riêng và về thuế nói chung góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế cũng như tạo môi trường kinh doanh lành mạnh bình đẳng cho cộng đồng doanh nghiệp và người nộp thuế.

Thực hiện Luật Quản lý thuế, ngày 21/4/2022, Bộ Tài chính đã triển khai hệ thống hóa đơn điện tử trên phạm vi toàn quốc. Với việc áp dụng hóa đơn điện tử, ngành Thuế đã thực hiện chủ trương lớn của Chính phủ về việc điện tử hóa, số hóa công tác quản lý thuế nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ của mình đối với ngân sách nhà nước và tạo sự minh bạch, bình đẳng đối với môi trường kinh doanh. Việc triển khai hóa đơn điện tử cũng là xu thế trong xã hội hiện đại. Đến nay, công tác triển khai đã đạt được những kết quả tích cực với hơn 4 tỷ hóa đơn điện tử đã được phát hành.

Tuy nhiên, theo Tổng cục Thuế, trong thời gian qua đã xuất hiện hiện tượng một số tổ chức, cá nhân gian lận trong việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử nhằm chiếm đoạt tiền thuế. Vì vậy, Tổng cục Thuế đã triển khai Trung tâm Cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử với chức năng phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử, phục vụ cho công tác quản lý rủi ro trong toàn ngành Thuế.

Theo đó, hệ thống sẽ đối chiếu giữa tờ khai thuế theo nghĩa vụ phát sinh và hóa đơn điện tử để lập ra “Danh sách người nộp thuế có số liệu chênh lệch giữa giá trị kê khai và giá trị thực tế trên hóa đơn đã lập”. Trên cơ sở danh sách đó, cơ quan thuế quản lý thực hiện các biện pháp nghiệp vụ phù hợp để đánh giá tính hình thực hiện và tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế. Bên cạnh đó, hệ thống còn có chức năng đánh giá tình hình sử dụng hóa đơn của người nộp thuế trong tháng, để có thể thấy được sự biến động tăng giảm đột biến từ đó đưa ra biện pháp quản lý kịp thời và phù hợp.

Đáng lưu ý, hệ thống còn áp dụng phân tích nâng cao trong công tác quản lý hóa đơn nhằm phát hiện các hóa đơn có giá mua bán bất thường. Cụ thể, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) được áp dụng vào việc phân tích ngôn ngữ tự nhiên, xác định các hóa đơn mua bán cùng loại hàng hóa, từ đó xác định hóa đơn có giá mua bán bất thường. Khi cần tập trung kiểm soát những hàng hóa trọng điểm rủi ro, công cụ sẽ giúp cơ quan thuế lọc được những hóa đơn mua bán mặt hàng trọng điểm để phân tích chuyên sâu. Thực tế có những trường hợp gian lận hoàn thuế qua xuất khẩu đã nâng khống giá hàng hóa xuất khẩu gấp hàng chục lần, vì vậy kiểm soát giá bất thường giúp sàng lọc các trường hợp cần giám sát, giúp ngăn chặn kịp thời gian lận hoàn thuế.

Bên cạnh đó, với công nghệ mạng Bayes, hệ thống thiết lập được chuỗi các doanh nghiệp có phát sinh giao dịch mua bán. Từ xâu chuỗi các doanh nghiệp có giao dịch mua bán cùng loại mặt hàng, giúp cho cơ quan thuế truy được nguồn gốc của hàng hóa và giá trị gia tăng giữa các khâu. Trên cơ sở phân tích chuỗi, hệ thống tìm những chuỗi có đặc điểm bất thường để tìm ra đầu mối nghi ngờ có hành vi mua bán hóa đơn bất hợp pháp. Hệ thống cũng kết hợp phân tích chuỗi mua bán mặt hàng rủi ro, doanh nghiệp ở cuối chuỗi có đề nghị hoàn lớn để phát hiện các trường hợp nghi ngờ gian lận hoàn thuế.